دیپلمات‌هایی که لباس جنگ به تن دارند

پمپئو؛ دیپلمات یا ژنرال؟

اساسا از وزیر خارجه آمریکا تاکنون لحن و ادبیات دیپلماتیک دیده نشده است. او نه تنها با ادبیات جنگ سالارانه حرف می زند، حتی در حوزه استراتژی هم مبادی آداب نیست و بعضا مانند رئیس اش ترامپ از بکار بردن واژه های رکیک هم ابایی ندارد.

این وزیر خارجه آمریکا بیشترین استفاده را از واژه جنگ در کلامش دارد، شاید بتوان او را در کاربرد اصطلاحات نظامی رکورد دار نیز دانست.

واژه هایی مانند "اقدام نظامی"، "گزینه نظامی"، "فشار حداکثری" و همچنین کاربرد قید "باید" را در اظهاراتش که بار دستوری دارد و نشان می دهد که او در توهم ریاست جهانی است، می توان به صورت روزانه از جملاتی که می گوید و می نویسد، رصد کرد .

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد که واشنگتن تمامی گزینه ها از جمله گزینه نظامی در پاسخ به اقدامات ایران در منطقه را مورد بررسی قرار می دهد.

این دیپلمات ارشد آمریکا ۱۰ خرداد ۹۸ ایران را بدون داشتن مدارک و شواهد به حمله به نفتکش ها در منطقه متهم و در پی آن سخنانی تهدید آمیز ادا کرد، حال آنکه هیچ تایید رسمی در خصوص علت این حادثه وجود نداشت (اسپوتنیک ۱۴ ژوئن ۲۰۱۹)

وی در همان ایام در گفتگو با شبکه تلویزیونی CBS امریکا  (۱۷/ژوئن /۲۰۱۹) ۲۷ خرداد ۹۸ تهدیدهای خود را علیه ایران تکرار کرد و این رویه تا آخرین روزهای سال میلادی گذشته ادامه یافت.  

از جمله تهدیدهای وی ،‌ پیام توئیتری در هشدار به ایران بود که : "واکنش ما قاطعانه خواهد بود" – ۱۳ دسامبر ۲۰۱۹ – دویچه وله

سال جدید میلادی هم در رفتار این دیپلمات ارشد آمریکا اثر نداشت و رجز خوانی های او در شمایل شش لول بندهای غرب وحشی تغییر نکرد.

یکی از جالب ترین واکنش های وزیر خارجه آمریکا در قبال ایران ، همان اظهاراتی بود که کمتر از ٢۴ ساعت بعد از آن که دونالد ترامپ ایران را تهدید کرد و گفت که آمریکا می‌تواند به مکان‌های فرهنگی حمله کند، صورت گرفت.

 مایک پمپئو وزیر امورخارجۀ آمریکا تأکید کرد که ضربه زدن به هدف‌های احتمالی در ایران مطابق با قوانین بین‌المللی صورت خواهد گرفت. "رادیو بین المللی فرانسه به نقل از رادیو فردا - ۵ ژانویه ۲۰۲۰"

پمپئو این تهدیدها را حتی بعد از آنکه جوامع و سازمان های فرهنگی بین المللی به اظهارات او و رئیسش اعتراض کردند، کنار نگذاشت.

ادبیات و لحن غیر دیپلماتیک این دیپلمات ارشد آمریکایی در حالی است که حتی رسانه های این کشور نیز بعضا نمی توانند توجیه گر ساز ناسازگار او و کارمندانش (مانند برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا) باشند؛ روزنامه آمریکایی لس‌آنجلس تایمز در گزارشی فاش ساخت که ترامپ در جلسه توجیهی تیم امنیتی ملی‌اش و تحت تأثیر تحریک مشاوران ضدایرانی خود، گزینه ترور نظامی سردار قاسم سلیمانی را انتخاب کرد. "۱۵ دی ۹۸ -  نیویورک تایمز"

اما واشنگتن پست بعد از چند روز بهانه تراشی های ترامپ و پمپئو صریح تر اعتراف کرد که ترور سردار قاسم سلیمانی نتیجه تلاش طولانی پمپئو برای انجام اقدام تهاجمی علیه ایران بود. "۱۶ دی ۹۸ – ایرنا"

وزیر خارجه آمریکا در ادامه مواضع ضد دیپلماسی اش در پاسخ خشم ملت ایران از شهادت سردار قاسم سلیمانی چنین جمله ای نیز بر زبان آورد که اگر ایران به آمریکایی‌ها یا منافع آن‌ها حمله کند امکان دارد که ارتش آمریکا تعداد بیش‌تری از رهبران این کشور را هدف قرار دهد. "۵ ژانویه ۲۰۲۰ – دویچه وله"

پمپئو از هنگام انتصابش به سمت وزیر خارجه آمریکا و قرار گرفتن در راس دستگاه دیپلماسی کشورش، همواره با ربط و بی ربط ادبیات جنگ افروزانه اش را علیه ایران ادامه داده و حتی در سفر به سنگال در ۲۷ بهمن گذشته، درباره ایران با رئیس جمهور این کشور آفریقایی صحبت کرد؛ آن هم به تندی و غیر دیپلماتیک !

این رویه و سیاق پمپئو به حدی مشمئز کننده و غیرعادی است که صدای پال پیلار تحلیلگر پیشین سیا در مسائل خاورمیانه را هم در آورد تا جایی که در خصوص رفتار ترامپ و یارانش در ارتباط با مسائل خاورمیانه گفت که "شاید شخص دونالد ترامپ علاقه‌مند باشد با ایران به توافق برسد، اما سیاست دولت او در قبال ایران بیشتر با فهرست خواسته‌های وزیر خارجه امریکا، مایک پمپئو از ایران تعریف می‌شود که آن هم بسیار افراطی و رادیکال است". "۳ اسفند ۹۸ روزنامه اعتماد- ص "۶

البته همکاران پمپئو در وزارت خارجه آمریکا از برایان هوک، رئیس گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا تا ریچارد گرنل، سفیر  ایالات‌ متحده در آلمان که اخیرا به سمت مدیر موقت اطلاعات ملی منصوب شده است، جملگی دیپلمات هایی هستند با خصوصیات نظامیان و ژنرال ها، حتی اگر مانند گرنل بگویند"دیپلمات‌ها باید بتوانند صحبت کنند" و یا اینکه "ما به عنوان دیپلمات باید سردمدار تلاش برای حل مشکلات باشیم". "فاکس نیوز ۱۹ آوریل"

ژنرالی در راس دستگاه دیپلماسی عربستان

مرور تحولات تاریخ روابط ایران و عربستان در ۷۰ سال گذشته نشان می دهد به سختی می توان شخصیتی مانند "عادل الجبیر" را یافت که در لباس یک دیپلمات ارشد بیشترین تخریب را در همگرایی میان ریاض با همسایگانش،  بویژه ایران داشته باشد.

عادل الجبیر زمانی که در دوران هجوم ملخ وار داعش به عراق ، به عنوان وزیر خارجه عربستان انجام وظیفه می کرد، یکی از مهمترین شخصیت هایی بود که در راه مقابله با گروه تروریستی داعش، چوب لای چرخ عراقی ها می گذاشت.

الجبیر ، اوایل سال ۲۰۱۶ میلادی ،  ثامر السهبان ، یکی از نزدیکانش را که یک افسر امنیتی سعودی بود به عنوان سفیر به بغداد گسیل کرد که این سفیر آنقدر در امور داخلی عراقی ها مداخله کرد و به مقدسات مردم عراق بویژه مرجعیت عالی در نجف و الحشدالشعبی (نیروی مردمی مقابله کننده با داعش) اهانت  کرد تا دولت عراق سرانجام در کمتر از ۷ ماه عذرش را خواست و در آگوست  ۲۰۱۶به عنوان عنصر نامطلوب از کشور اخراج کرد.

در دوران جنگ علیه داعش درعراق، سعودی ها تلاش های بسیاری کردند تا از آزادسازی شهرهایی مانند تکریت دراوایل ۲۰۱۵ در استان صلاح الدین و نیز فلوجه و الرمادی در الانبار در سال ۲۰۱۶ جلوگیری کنند و همواره برای دولت عراق تعیین تکلیف می کردند که تشکیلات مردمی (الحشدالشعبی) را منحل کند.

عادل الجبیر در راس دستگاه دیپلماسی عربستان هم بطور دائم برای عراقی ها 'تعیین تکلیف' می کرد ؛ او خواستار انحلال تشکیلات « الحشدالشعبی » بود و تکرار می کرد تنها ارتش عراق در جنگ علیه داعش شرکت کند . یکی دیگر از خواسته های او سقوط دولت قانونی عراق بود، بطوری که بارها درخواست کرده بود دولتی تشکیل شود که در آن همه طبقات و طوایف حضور داشته باشند. این مداخلات در امور داخلی عراق در تابستان گرم سال ۹۵ (۲۰۱۶) روابط بغداد و ریاض را به عصر یخبندان دیپلماتیک میان دو کشور برد. 

حیدرالعبادی نخست وزیر وقت عراق که برای عادی سازی روابط دو کشور بعد از ۲۴ سال تلاش زیادی کرده بود و معمولا از کنار  دخالت های مقام های سعودی عبور می کرد، سرانجام کاسه صبرش لبریز شد و گفت صداهایی را که به عراق اجازه نمی دهند برای آزادی اراضی اش بجنگد و مخالف مشارکت الحشدالشعبی در عملیات موصل هستند، رد می کنیم.  "https://www.irna.ir/news/۸۲۱۳۳۰۲۹"

این رئیس سابق دستگاه دیپلماسی عربستان که تنها یونیفورم نظامی به تن نداشت، در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران و بعدها قطر نیز تحرکات و فعالیت هایش گرایش نظامی داشت.

او به کرات تلاش های صورت گرفته برای برپایی میزهای گفت وگو و مذاکره را ناکام گذاشت و سرانجام هم که از راس دیپلماسی کنار گذاشته شد و به عنوان وزیر مشاور در امور خارجی عربستان، منصوب شد، همین رویه را ادامه داد.

او که می بایست در جریان حمله به سفارت عربستان در تهران، نقش یک دیپلمات را برای جلوگیری از تنش در روابط دو کشور ایفا می کرد، بیشترین هیزم را برای شعله ورتر کردن بحران تهیه کرد.

تصمیم به قطع روابط و بازگرداندن کادر دیپلماتیک از تهران به عربستان ، تنها یک روز بعد از حمله به سفارت عربستان در تهران در تاریخ ۱۲ دی ماه ۱۳۹۴ صورت گرفت، درحالی که مقام‌های دولتی، و پیشاپیش همه آنها حسن روحانی رئیس‌جمهوری، حمله به سفارت عربستان را محکوم و دستور پیگیری موضوع را صادر کرد.

مقام‌های قضایی نیز از بازداشت ۴۰ تن از عاملان حمله به سفارت عربستان در همین روز خبر دادند.

عادل الجبیر ۳۰ شهریور ۹۸ در یک نشست خبری با تکرار اتهامات واهی خود ایران را به دست داشتن در حمله به تاسیسات آرامکو متهم کرد.

وی همچنین درباره توافق هسته ای و تلاش برخی کشورها برای همکاری با ایران گفت: توافق هسته ای باید اصلاح شود و موضوع محدودیت های زمانی برای ایران افزایش یابد و موضوع موشک های بالستیک ایران که برخلاف قطعنامه های بین المللی است نیز باید در آن گنجانده شود.

الجبیر ماه  گذشته  نیز در ادعاهایی خصمانه ایران را  کشوری غیر طبیعی  خواند و شرط بازگشت روابط را برگشتن ایران به شرایط طبیعی اعلام کرد که این ادبیات نامحترمانه و نادرست واکنش "محمد جواد ظریف" وزیر خارجه ایران را در شبکه اجتماعی توئیتر به دنبال داشت.

وی همچنین در مهر ماه سال جاری در مصاحبه با شبکه خبری "بی بی سی" احتمال پاسخ نظامی به ایران را به بهانه حمایت از جنبش انصار الله در حمله به تاسیسات نفتی عربستان بعید ندانست. موضوعی که بارها از سوی ایران تکذیب شده بود.  اما عربستان بدون داشتن مدرک بر آن پافشاری کرد.

 وزیر مشاور در امور خارجه عربستان سعودی در حالی سی ام بهمن امسال از وجود نداشتن هیچ کانال ارتباطی برای برقراری رابطه تهران و ریاض سخن گفت که  پیش از این چندین بار مقامات عراقی و پاکستانی از میانجیگری بین ایران و عربستان برای حل اختلاف ها سخن گفتند و در این راستا چندین بار به پایتخت های دو کشور سفر کردند و محافل بین المللی از رد و بدل شدن سیگنال های مثبت سخن گفتند.

وزیرخارجه جدید

امیدهای زیادی وجود داشت و هنوز هم می تواند داشته باشد که وزیر خارجه جدید "فیصل بن فرحان" ادبیات  سلف خود را با ادبیات و لحن دیپلماتیک عوض کرده باشد.

اگرچه وزیر خارجه جدید عربستان ماه گذشته در کنفرانس امنیتی  مونیخ گفت که عربستان آماده مذاکره با ایران است ، اما با این فراز که "اگر به رفتارهای خصمانه و اقدامات خود در برهم زدن ثبات در منطقه و حملات موشکی به کشورهای همسایه اعتراف کند" ، نشان داد که در مجموعه ارکان تصمیم گیری در عربستان سیاست خصمانه علیه ایران همچنان جریان دارد.

 وی در واقع برای مذاکره شرطی ناممکن قرار داد، چرا که ایران بارها به این اتهام های بی اساس و بی سند و مدرک پاسخ داده است.

فیصل بن فرحان جمعه گذشته نیز در کنفرانسی مطبوعاتی با همتای آلمانی خود  "هایکو ماس" بر ضرورت ادامه فشار بر ایران به بهانه دست برداشتن از دخالت های خود در امور منطقه تاکید کرد.

او  اواخر بهمن ماه امسال نیز با "مایک پمپئو" وزیر خارجه آمریکا در خصوص مسایل منطقه و ایران گفت و کرد.

"مورگان اورتاگاس" سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که یکی از مسایل مورد بحث میان پمپئو و فرحان، تداوم ضرورت مواجهه با اقدامات ایران در منطقه بوده و وزیر خارجه آمریکا بر اهمیت همکاری عربستان و آمریکا در مقابله با تهدیدهای ایران تاکید کرده است.

شاید افسوسی که از جابجایی نقش ها در صحنه سیاسی خاورمیانه و غرب آسیا ، بر دل می ماند، اینکه هزینه های آن را ملت های منطقه می پردازند، منافع آن به بیگانگانی در خارج از منطقه می رسد و ثروت ها و فرصت هایی که از دست می رود.

میز گفت وگو و مذاکره ، تنها راه حل بحران های جاری در منطقه است؛ یکی از زمینه هایی که فرصت گفت وگو را فراهم می کند پیشنهاد محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با عنوان " پیمان عدم تعرض"  است، فرصتی که لازمه آن در آوردن لباس های نظامی توسط راهبران دیپلماسی است.