لیکود و عرصه سیاست صهیونیست‌ها

«مناخیم بگین» بنیانگذار حزب لیکود در سال ۱۹۷۳ میلادی بوده اما اکنون شناخته‌شده‌ترین چهره این حزب، نتانیاهو مشهور به «بی بی» است.

وی از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ برای یک دوره و سپس از سال ۲۰۰۹ تاکنون بر کرسی نخست وزیری تکیه زده و ژانویه ۲۰۱۹ (تیرماه گذشته) در شصت و نه سالگی رکورد ۱۴ سال حضور در این پست را شکسته است.

لیکود؛ از گذشته تاکنون

لیکود در زبان عبری به معنای «استحکام» است.

مهمترین مواضع سیاسی این حزب، مخالفت با تشکیل دو دولت مستقل در بیت المقدس، طرفداری از جنگ با فلسطینیان به جای مذاکره (مگر در مواقع ضروری با هدف تامین منافع) و تقویت همکاری امنیتی با مصر و اردن است.

مناخیم بگین از مهم‌ترین چهره‌های این حزب، ششمین نخست وزیر رژیم صهیونیستی و اولین آنها از لیکود بود. وی در ائتلاف با «آریل شارون» حزب را در سال ۱۹۷۳ تاسیس کرد و در سال ۱۹۷۷ نخست وزیر شد.

وی یک سال بعد قرارداد کمپ دیوید را در دیدار با «انور سادات» رئیس جمهوری وقت مصر امضا کرد و در سال ۱۹۷۸ همراه با سادات جایزه صلح نوبل را به خود اختصاص داد (۱).

«اسحاق شامیر» هفتمین نخست وزیر این رژیم (۱۹۸۶ تا ۱۹۹۲) نیز از لیکود برخاسته بود.

آریل شارون که در زمان نخست وزیری بگین وزیر جنگ رژیم صهیونیستی بود و وی را به نام «قصاب کشتارهای صبرا و شتیلا» در جریان جنگ ۱۹۸۲ لبنان می شناسند، در سال ۱۹۹۹ رهبری لیکود را پس از نتانیاهو بر عهده گرفت.

وی که سپتامبر سال ۲۰۰۰ به سبب حضور در مسجد الاقصی شعله «انتفاضه الاقصی» را روشن کرد، از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ به عنوان یازدهمین نخست وزیر رژیم صهیونیستی برگزیده شد.

البته وی در سال ۲۰۰۵ به دلیل اختلاف های داخلی با اعضای لیکود از حزب کناره‌گیری و حزب جدید «کادیما» را تاسیس کرده بود (۲).

دوازدهمین نخست وزیر که در پی مرگ مغزی شارون از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ کابینه را می چرخاند، ایهود اولمرت بود.

وی همراه شارون از لیکود به کادیما نقل مکان کرد و پس از نخست وزیری، رهبری جنگ ۳۳ روزه با لبنان در سال ۲۰۰۶ را بر عهده داشت (۳).

از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ مقام ریاست جمهوری در دست دیگر عضو لیکود یعنی «موشه کاتساو» ایرانی‌الاصل قرار گرفت.

«رووین ریولین» دهمین رئیس جمهوری رژیم صهیونیستی که اکنون بر سر کار است و اختلاف نظرهایی با نتانیاهو دارد، تا سال ۲۰۱۴ یکی از نمایندگان لیکود در کنست بود.

«آویگدور لیبرمن» وزیر پیشین جنگ و رئیس کنونی حزب افراطی «اسرائیل؛ خانه ما» و «موشه یعلون» که سال ها سمت وزارت جنگ را بر عهده داشته و اکنون عضو حزب رقیب یعنی «کاحول- لاوان» (آبی- سفید) است، سابقه عضویت در لیکود را دارند.

به اینها باید «تسیپی لیونی» وزیر پیشین امورخارجه و بنیانگذار و رهبر حزب لیبرال و چپ میانه «هاتنوعا» (کار) را افزود.

جایگاه بی بی

رهبری ۲۰ ساله نتانیاهو بر حزبی با ۱۶ هزار عضو، قدرتی بی رقیب را در اختیار وی قرار داده است. البته وی در دوره ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۵ جایگاه رهبری را به شارون باخته بود.

با وجود انتقاد برخی مقام های بلندپایه حزب که آذرماه امسال به سبب سه پرونده فساد نتانیاهو، طرح برکناری وی از رهبری لیکود را بررسی کرده بودند، بی بی توانست کمتر از یک ماه بعد در انتخابات داخلی با کسب ۷۲ درصد آرا پیروز شود (۴).

بنابراین بار دیگر پیشبرد برنامه های حزب در انتخابات پارلمانی دوازدهم اسفند ۱۳۹۸ به موازات پست نخست وزیری موقت، به نتانیاهو سپرده شد.

بی بی دست به دامن وعده ها و اقدام هایی مانند تداوم شهرک سازی، جنگ با گروه های مقاومت، تخریب رقیب، طرح معامله قرن، برنامه عادی سازی روابط با اعراب و... شد تا به هدف خود برای ادامه دوران نخست وزیری دست یابد (۵).

با این همه، انتخابات اسفندماه سومین انتخابات پارلمانی در یک سال گذشته بود که پدیده‌ای بی سابقه در هفت دهه تاسیس عمر این رژیم و نشانه ای از بحران حاکمیتی آن به رهبری نتانیاهو و ناتوانی وی در مدیریت سیاسی به شمار می رود.

افول جایگاه لیکود در یک سال گذشته

لیکود در انتخابات نهم آوریل ۲۰۱۹ میلادی، ۳۵ کرسی از ۱۲۰ کرسی کنست را به دست آورد اما به سبب ناتوانی نتانیاهو برای ائتلاف با لیبرمن به عنوان رهبر حزب اسراییل؛ خانه ما، در جلب حمایت ۶۱ نماینده و تشکیل کابینه شکست خورد.

انتخابات هفدهم سپتامبر به سود حزب آبی- سفید پایان یافت اما نتانیاهو با اتکا به ۳۲ کرسی لیکود و آرای ائتلاف راست، مامور تشکیل کابینه شد.

وی این بار نیز در فرصت ۲۱ روزه نتوانست کابینه را تشکیل دهد و پایه برگزاری سومین دور انتخابات مجلس در یک سال گذاشته شد.

لیکود بر اساس نتایج اولیه انتخابات دوازدهم اسفندماه ۳۶ کرسی به دست آورد (۶) اما مجموع آرای آن و احزاب متحد ملی گرا و مذهبی شامل «شاس»، «اتحاد یهودیت توراتی» و «یمینا» به ۵۸ کرسی می رسد که برای تشکیل ائتلاف حداکثری (۶۱ کرسی) ناکافی است.

از این رو، نتانیاهو شانزدهم اسفند بازشماری آرا را خواستار شد تا شاید به این ترتیب برای تصمیم گیری های بعدی اندکی زمان بخرد؛ بویژه آنکه دادگاه رسیدگی به اتهام فساد مالی وی، با درخواست نخست وزیر موقت برای تعویق زمان برگزاری مخالفت کرده است.

همه اینها در شرایطی است که حزب آبی- سفید در حال ائتلاف با دیگر احزاب بویژه حزب اسراییل؛ خانه ما است و در صورت موفقیت، انتخابات چهارمی در کار نخواهد بود؛ امری که در بیانیه دفتر رییس رژیم صهیونیستی بر پرهیز از آن و لزوم تشکیل کابینه در اسرع وقت تاکید شده است.

با این همه به نوشته بیستم اسفندماه روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست»، دعوت نامه ای از سوی حزب برای معرفی نامزدهای جدیدی برای انتخابات آتی کنست به اعضای کمیته قانون اساسی فرستاده شده است که به نظر می رسد یکی از آخرین اقدام های رهبر کنونی لیکود برای ماندگاری در سطح نخست سیاسی به شمار می رود.

.............................................................

منابع:

۱. https://www.knesset.gov.il/lexicon/eng/begin_eng.htm

۲. https://www.irna.ir/news/۸۰۹۹۲۱۵۸/ مرگ؛ پایان مصونیت ناقضان حقوق بشر

۳. http://www.haaretz.com/hasen/spages/۱۰۰۷۰۵۱.html

۴. https://www.irna.ir/news/۸۳۶۰۹۷۱۷/

۵. https://www.irna.ir/news/۸۳۶۹۹۹۷۵/

۶. https://www.iribnews.ir/fa/news/۲۶۶۲۹۳۷/