نابویایی پس از کرونا چگونه درمان می شود؟

مشکل نابویایی به معنای اختلال در حس بویایی است، در برخی افراد از دست دادن حس بویایی به طور کامل و همراه با حس چشایی رخ داده است و در برخی افراد این عارضه خفیف تر است.

اغلب افرادی که با این مشکل مبتلا شده اند، به کرونای خفیف مبتلا بوده اند و گاهی تنها علامت آنها از این بیماری ممکن است از دست دادن حس بویایی باشد به طوری که حتی متوجه ابتلا به ویروس کرونا نیز نشده اند. ویروس کرونا بی صدا آمده و رفته است اما نگرانی از نابویایی به مشکلی جدی تبدیل شده است.

ابراهیم رزم،متخصص گوش و حلق و بینی در این مورد به خبرنگار ایرنا گفت: بیشترین درگیری که ویروس کرونا ایجاد می کند به دستگاه تنفسی و به خصوص ریه است و بعد از آن قلب و کلیه و سیستم عصبی را درگیر می کند. ویروس کرونا البته در سالهای گذشته نیز بوده و موجب نوعی سرماخوردگی می شده است و اکثر این بیماران خودشان خوب می شدند و عارضه جدی نداشت.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: در واقع ویروس جدید کرونا که امسال شایع شده و اکنون به صورت پاندمی و بیماری جهانی تبدیل شده نوع جهش یافته ویروس کروناست که سرایت بالاتری دارد و به علت شیوع بالاتر تعداد مرگ و میر بیشتری هم دارد.

نایب رئیس انجمن راینولوژی ایران اضافه کرد: ویروس قدیمی کرونا هم در مواردی به سیستم عصبی آسیب می رساند و بیمارانی را در سالهای قبل داشتیم که دچار نابویایی یا مشکل چشایی بودند، بررسی که می کردیم مشخص می شد که این عوارض بعد از مدتی خود به خود و بدون عوارض جدی خوب می شد.

وی گفت: در مواردی هم برای درمان نابویایی یا اختلال چشایی در افراد مبتلا به ویروس کرونا برای آنها مکمل «روی» یا مولتی ویتامین حاوی ویتامین آ تجویز می کردیم و در مواردی نیز کورتن تجویز می شد تا التهاب بینی بر طرف شود اما در مورد ویروس کرونای جدید چون مانند ویروس ایدز عمل می کند و به سیستم ایمنی بدن آسیب می رساند، تجویز کورتن برای این بیماران در دوره بیماری کووید ۱۹ ممکن است خطرناک باشد.

رزم پا ادامه داد: در مورد ویروس کرونای قدیمی یا ویروس هایی که در گذشته موجب سرماخوردگی و متعاقب آن نابویایی می شدند معمولا نابویایی بعد از سه هفته، یک ماه یا حداکثر یک سال برمی گشت اما اگر بعد از یکسال نابویایی بر طرف نمی شد دیگر درمانی نداشت و بویایی بر نمی گشت.

عضو هیات مدیره جامعه جراحان گوش و حلق و بینی گفت: برخی افرادی که دچار نابویایی می شوند، حس چشایی آنها هم دچار مشکل می شود علت آن این است که معمولا انسان بو و مزه را با هم احساس می کند و اختلال چشایی به خاطر نابویایی است.

وی افزود: درجه آسیب به حس بویایی در این افراد متفاوت است و افرادی که درجه کمتری از نابویایی را دارند، حس چشایی آنها مشکل ندارد اما در افرادی که نابویایی کامل دارند، حس چشایی هم از بین می رود.

افزایش نابویایی بعد از کرونا

رزم پا ادامه داد: در مورد کرونای جدید در یک ماه اخیر به میزان قابل توجهی تعداد مراجعاتی که از نابویایی شکایت دارند افزایش یافته است. بسیاری از این افراد هیچ علامت جدی از کرونا نداشتند و شاید دچار عوارض خفیف ویروس کرونا شده بودند و شاید تنها علامت آنها از این ویروس نابویایی بوده باشد.

این متخصص گوش و حلق و بینی گفت: اختلال نابویایی را باید به دو دسته تقسیم کنیم، یک دسته مواردی است که به علت مشکل انسداد بینی و راه هوایی و پولیب ایجاد می شود و دوم مواردی که به علت آسیب به سیستم عصب بویایی رخ می دهد.

وی افزود: مواردی که به علت پولیپ و انسداد و گرفتگی بینی رخ می دهد به راحتی با درمان دارویی یا جراحی قابل درمان است و مشکل این افراد بر طرف می شود اما افرادی که دچار تخریب مخاط و عصب بویایی می شوند، مشکل جدی تری دارند.

رزم پا ادامه داد: البته در افراد زیادی مشکل نابویایی به علت ویروس کرونا نیست و به علت مسمومیت با گازها و مواد شوینده حاوی ترکیبات کلر است که عوارض آن درست شبیه نابویایی ناشی از ویروس کروناست و حتی سردرد، آبریزش بینی و خستگی و گوفتگی بدن را هم دارند.

وی گفت: بیماری ویروس کرونا سه علامت اصلی دارد که شامل تب، سرفه خشک و تنگی نفس است و بعد از آن اختلال بویایی و چشایی هم به عنوان علایم بیماری ناشی از ویروس کرونا دیده شده است. البته در کرونا هم ممکن است همه مبتلایان تب نداشته باشند و دوره خفیف بیماری را حتی بدون علامت طی می کنند.

این متخصص گوش و حلق بینی افزود: مقاومت افراد در برابر ویروس کرونا هم فرق دارد، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، دیابت دارند، شیمی درمانی می شوند یا بیماری قلبی وعروقی دارند، اگر به ویروس کرونا مبتلا شوند، دچار نوع شدید این بیمای می شوند و اکثر موارد مرگ ویروس کرونا هم از بین این بیماران مزمن بوده اند که در بین افراد سرشناس هم نمونه های متعدد آن وجود دارد.

رزم پا گفت: افرادی که همزمان با نابویایی علائم دیگر کرونا را دارند باید تست کرونا بدهند یا با سی تی اسکن ریه، مشخص شود که مبتلا به کرونا هستند یا نه البته آزمایش کرونا همیشه دقیق نیست و بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افراد مبتلا به ویروس کرونا ممکن است جواب تست آنها منفی کاذب شود.

وی افزود: افرادی که علایم خفیف کرونا دارند یا بی علامت هستند اما جواب تست آنها منفی شود باز هم باید از دیگران فاصله بگیرند و تماس خود را کم کنند؛ نه برای سلامت خودشان بلکه برای جلوگیری از انتقال بیماری به اطرافیان چون ممکن است، بدون هیچ علامتی ناقل بیماری باشند.

این متخصص گوش و حلق و بینی ادامه داد: در برخی موارد واقعا تشخیص اینکه فرد دچار ویروس کرونا شده یا مسمومیت با مواد شوینده حاوی کلر با معاینه ظاهری کامل برای پزشک هم مشکل می شود اما اگر مشخص شود که فرد دچار ویروس کرونا با علایم خفیف است دو مسیر درمان وجود دارد.

وی گفت: یک روش درمان علامتی است، در این روش از کورتن و مکمل هایی مثل روی و ویتامین آ استفاده می شود اما اکنون با توجه به اینکه کورتن سیستم ایمنی را تضعیف می کند و ممکن است موجب حاد شدن بیماری کرونا شوند، کورتن جزو پروتکل درمانی این افراد نیست مگر اینکه مطمئن شویم به جز نابویایی هیچ علامت دیگری از کرونا ندارند که در این افراد از اسپری های موضعی کورتنی استفاده می شود.

تمرینی برای بازگشت بویایی

رزم پا ادامه داد: با وجود این بهترین کار این است که فرصت بدهیم که نابویایی برگردد، زیرا در افراد بسیار زیادی نابویایی به صورت خود به خود بر می گردد البته یک تمرین برای بازتوانی بویایی وجود دارد که خیلی کمک کنند و نوعی فیزیوتراپی برای بویایی است و آن این است که فرد در طول روز چندین باربرخی بوهای مختلف را بو بکشند مثل قهوه، گل یا بوهایی را که دوست دارند را بو کنند و بررسی ها نشان می دهد که در برخی موارد این کار به برگشت سریعتر بویایی کمک می کند.

وی افزود: آنتی بیوتیک برای درمان نابویایی تاثیری ندارد و فقط در مواردی کاربرد دارد که فرد همزمان با نابویایی دچار یک عفونت دیگری مثل عفونت سینوس ها هم شده باشد در غیر این صورت آنتی بیوتیک کمکی نمی کند و تاثیری ندارد.

این متخصص گوش و حلق و بینی گفت: البته برخی بوها مثل بوی آمونیاک و برخی مواد شیمیایی از طریق حس بویایی احساس نمی شود بلکه بیشتر به علت تحریک اعصاب دیگر است و مسیر برخی بوهای محرک از طریق عصب بویایی نیست و اگر این افراد بوی این مواد احساس می کنند به معنای بازگشت حس بویایی نیست.

نایب رئیس انجمن راینولوژی افزود: در هر صورت ردپای ویروس کرونا در نابویایی که اخیرا موارد آن زیاد شده است، دیده می شود. بیماران مبتلا به این عارضه باید صبر کنند زیرا درصد بالایی از این افراد بعد از مدتی حس بویایی خود را باز می یابند.

وی گفت: با توجه به اینکه ویروس کرونای جدید مدت کمی است که شیوع پیدا کرده هنوز آمار دقیقی از درصد افرادی که به علت این ویروس دچار نابویایی می شوند و درصد افرادی که خود به خود بهبود پیدا می کنند مشخص نیست اما مطالعاتی در دانشگاههای علوم پزشکی در این زمینه در حال انجام است و این آمارها و اطلاعات به زودی مشخص می کند.

مسعود مردانی، متخصص عفونی و عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری های واگیر وزارت بهداشت به ایرنا گفت: اختلال در چشایی و بویایی در روزهای اخیر و بعد از شیوع کرونا گزارش شده است. البته هنوز اینکه این مساله به ویروس کرونا مرتبط باشد به طور دقیق ثابت نشده است و یکی از عللی که برای آن ذکر می شود استفاده بیش از حد از مواد شوینده کلردار است، درمان مشخصی ندارد. بخش عمده افرادی که دچار این مشکل شده اند خود به خود بهبود می یابند و نیازی به درمان خاصی ندارند البته زمان می خواهد و نباید نگران شوند.

وی گفت: اگر بعد از مدتی مشکل نابویایی بر طرف نشد، این افراد باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنند. ممکن است این متخصصان درمان با کورتن را معرفی کنند، در صورتی که این عارضه به ویروس کرونا مرتبط باشد، در دوره حاد بیماری استفاده از کورتن پیشنهاد نمی شود چون می تواند ویروس را در بدن فعال کند اما اگر دوره حاد بیماری گذشته باشد، با تشخیص متخصص گوش و حلق و بینی منعی ندارد.

پروتکل درمان نابویایی نداریم

محمد علی اکبری متخصص گوش و حلق و بینی نیز با اشاره به افزایش مراجعه بیمارانی که در روزهای اخیر حس بویایی و چشایی خود را از دست داده‌اند به ایرنا گفت: این رخداد برای همه افرادی که به ویروس کرونا مبتلا می شوند نمی افتد و برای افراد معدودی اتفاق می‌افتد اما از طرفی خیلی‌ از افراد در سطح جامعه هستند که به کرونای خفیف مبتلا بوده اند و تنها علامت آنها از دست رفتن حس بویایی و چشایی است که در صورت تشخیص و درمان فوری، بهبود می‌یابند و نیازی به بستری در بیمارستان‌ها ندارند.
وی گفت: اکنون که با شیوع ویروس کرونا مواجه هستیم، نیاز به یک گایدلاین تازه برای درمان این بیماران، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود و وزارت بهداشت با همکاری متخصصان عفونی و گوش و حلق بینی باید پروتکل درمانی مشخصی را برای درمان عارضه نابویایی بعد از کرونا تعیین و اعلام کنند.