شیوع ویروس کرونا مناسبات حاکم بر تعاملات و رفتارهای شهروندان و کشورها را به میزان قابل ملاحظه‌ای تغییر داده است. و شاهد طیف گسترده، متنوع و متضادی از رفتارهای هیجانی، احساسی، نوع‌دوستانه و یا خودخواهانه در مناسبات اجتماعی هستیم. برخی کشورها با رویکردی مسوولانه با این پیش فرض که ممکن است این مسئله در کشورهای آنها هم رخ دهد، تلاش کردند به کشورهای درگیر این ویروس کمک کنند.
از سوی دیگر برخی تصورشان این بود که می توانند دور مرزهای خود دیوار بکشند و مانع از ورود کرونا به کشورهای خود شوند اما درگیر شدن بیش از ۱۶۰ کشور با این مهمان ناخوانده باطل بودن چنین دیدگاهی را ثابت کرد. یکی از موضوعاتی که رویکرد مسوولانه و یا غیرمسوولانه کشورها در قبال این پدیده و حتی اتباع خودشان را نشان داد موضوع بازگرداندن شهروندان به کشورهای خود بوده است.
بسیاری از کشورهای مختلف درصدد بازگرداندن شهروندان خود از کشورهایی شدند که این ویروس در آنها شیوع یافته بود. در واقع این اقدام در چارچوب اقدامات محافظتی دولت‌ها از شهروندان خود و عدم تسری بیماری به مرزهای سرزمینی‌شان انجام شد. از سوی دیگر، سکونت و زندگی هر فرد در موطن خویش از حقوق اساسی هر شهروندی است، به گونه‌ای که در برخی معاهدات و اسناد بین‌المللی حقوق بشر، این مسئله مورد تصریح قرار گرفته است. در این زمینه دولت‌ها ملزم به فراهم کردن زمینه حضور و سکونت اتباع در کشور خود هستند.
در این چارچوب، با مشاهده شیوع بیماری کرونا، دولت جمهوری اسلامی ایران با هماهنگی دولت چین اقدام به بازگرداندن شهروندان ایرانی به ویژه دانشجویان از شهرهای مختلف این کشور از جمله شهر ووهان کرد چراکه این بیم وجود داشت که در صورت باقی ماندن این افراد، آنها نیز مبتلا به بیماری کویید-۱۹ شده و جان‌ها آنها و بالتبع، خانواده و بسیاری از اطرفیانشان با خطر روبه‌رو شود. این در حالی بود که با شیوع بیماری کرونا، بسیاری از ایرلاین‌های هوایپمایی اقدام به توقف پروازهای خود به مقصد چین کرده بودند و به دستور سازمان هوایپمایی کشوری تمامی پروازها به مقصد یا مبدا چین متوقف شده بود اما ایران با اعزام چندین هواپیما بسیاری از اتباع خود را با رضایت آنها از این کشور خارج کرد.
این اقدام محصور به ایران نبود و تقریبا تمامی کشورهای مختلف از همین سازوکار و از روش استفاده کرده و با سرعت و هوشیاری بسیار، شهروندان خود را از کشورهایی که کرونا در آنها به صورت گسترده شیوع یافته است، خارج کردند.
با اعلام مشاهده بیماری کویید-۱۹ در ایران و ابتلای چند نفر از شهروندان ایرانی به کرونا، دیگر کشورهای جهان نیز با توقف پروازهای بین‌المللی‌شان، با همکاری دوجانبه شکل گرفته به سرعت شهروندان خود را به موطن خود بازگرداندند و امکان عزیمت شهروندان ایرانی به میهن خود را نیز فراهم آوردند. این اقدام تنها مختص به کشورهای اروپایی یا آسیای شرقی نیست بلکه بسیاری از کشورهای منطقه نیز چنین اقدام مشابهی را هم انجام دادند.
به عنوان مثال کشور کویت به سرعت با پروازهای اختصاصی نزدیک به یک‌هزار نفر از شهروندان خود را بازگرداند. امارات عربی متحده، قطر و عمان نیز به شیوه مشابه با استفاده از ناوگان هوایی خود و ناوگان شرکت‌های هواپیمایی ایرانی شهروندان خود را خارج و مسافران ایرانی را به موطن خود منتقل کردند.
با این حال در مورد شهروندان بحرینی که قبل از شیوع کرونا برای زیارت و گردشگری به ایران سفر کرده‌اند، این روند اجرا نشد و داستان به گونه دیگری رقم خورد. دولت بحرین برخلاف سایر کشورهای منطقه، شیوه حکمرانی غیر متعارفی را برگزیده است و متاسفانه رفتار حکیمانه‌ای که در برخی از سران کشورهای منطقه دیده می‌شود، در مورد این کشور مصداق ندارد. در واقع شهروندان و اتباع بحرینی ساکن ایران، مورد بی‌مهری، بی‌توجهی و نادیده‌انگاری از سوی دولت و حاکمیت خود قرار گرفتند.
حدود ۱۳۰۰ مسافر بحرینی به دلیل اهمال و مسئولیت‌ناپذیری دولت آن کشور به ناچار مجبور به ادامه اقامت ناخواسته در مشهد شده‌اند. هر چند مسئولان جمهوری اسلامی ایران نهایت تلاش خود را برای ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و اقامتی برای این اتباع بحرینی انجام داده‌اند اما با این حال، بسیاری از آنان به واسطه دوری از وطن خود با مشکلاتی مواجه هستند. طی دو هفته گذشته پنج نفر از زوار بحرینی در مشهد جان خود را از دست داده‌اند.
دولت بحرین با وقت‌کشی، فرافکنی و طرح اتهامات بی‌اساس علیه ایران به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی حق شهروندی برای اتباع مقیم خود در ایران قائل نیست و آنها را به عنوان شهروند درجه دو می‌شناسد. این رفتار غیرمسئولانه شائبه‌های تبعیض مذهبی حکومت علیه قشری از شهروند را برمی‌انگیزد و چیزی از مسئولیت‌های این کشور در قبال شهروندان و اتباع خود کم نمی‌کند.
با این وجود، با وجود همکاری ایران اخیرا ۱۶۵ مسافر بحرینی با همکاری دولت عمان به بحرین بازگشتند اما با کارشکنی دولت بحرین و به بهانه اینکه ۷۷ نفر از مسافران مبتلا به کرونا بوده‌اند و همچنین طرح موضوعات مضحک و نابخردانه‌ای چون حمله بیولوژیک ایران به بحرین، این روند متوقف گردید.
در این شرایط به نظر می‌رسد مقامات بحرینی باید به جای فرافکنی و طرح اتهامات بی‌اساس، خطای خود در عدم پذیرش مسئولیت بازگرداندن شهروندان بحرینی را بپذیرند و با دوری از بهانه‌جویی‌های سخیف و رفتار ریاکارانه، در چارچوب اقدامی انسان‌دوستانه و مبتنی بر مسئولیت خود، هرچه زودتر برای بازگرداندن و پذیرش سایر اتباع بحرینی و شهروندانش از ایران اقدام کنند چراکه تداوم این روند می‌تواند هم مشکلاتی را برای دولت و اتباع ایران فراهم کند و هم جان اتباع بحرینی را با مشکلات و خطرات بیشتری روبه‌رو سازد.
نظر شما