داریوش شایگان، فیلسوفی که خود را متفکر می‌دانست

داریوش شایگان متفکر، فرهنگ پژوه، فیلسوف، نویسنده، ادیب، شاعر، هندشناس، پژوهشگر ادبی، مترجم و مدرس دانشگاه، متولد ۴ بهمن ۱۳۱۳ در تهران بود.

پدرش محمدرحیم شایگان، تاجری تبریزی و مادرش از نوادگان خاندان باگراتیونی گرجستان، آخرین سلسلهٔ حکومتی گرجستان، بود. او از کودکی با زبان ترکی، گرجی و روسی آشنایی داشت و پدرش او را به مدرسه فرانسوی‌های تهران فرستاد.

داریوش شایگان از نظریه‌پردازان مهم در زمینه پیوندها و ارتباطات میان اندیشه‌های شرقی به‌ویژه هویت ایرانی و مفاهیم غربی است و آثارش هم به زبان فارسی و هم به زبان فرانسه از کتاب‌های مهم در زمینه فلسفه شرق و غرب و همچنین ادبیات به شمار می‌رود. سرانجام این فیلسوف ایرانی به علت سکته مغزی در ۲ فروردین ۱۳۹۷ خورشیدی در بیمارستان فیروزگر تهران در ۸۳ سالگی چشم از جهان فروبست.

۲ سال پس از درگذشت شایگان این نویسنده پرکار، ۳ اثر با نام و نشان او منتشر شده است.

کتاب از کران تا کران، از دریا به دریا مجموعه اشعار داریوش شایگان است که با ترجمه هانری کربن به چاپ رسید.

این کتاب ترجمه‌ای از اشعار شایگان به زبان فرانسه است که در زمان حیاتش، علاقه‌ای به ترجمه فارسی آن نداشته است. این مجموعه شامل ۷۶ قطعه شعر برای حدود سال ۱۹۷۲ (۱۹۳۴ه.ش.)  و یک مقاله با عنوان شعر از منظر داریوش شایگان است.

علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا و از دوستان نزدیک داریوش شایگان، در مقدمه این کتاب می‌نویسد: کتابی که در پیش رو دارید تنها مجموعه شعر داریوش شایگان است که به زبان فرانسوی سروده شده و مقدمه‌ای از هانری کربن را به همراه دارد. در طی گفت‌وگوهایی که با استاد داشتم به مناسبت، بحث به این کتاب شعر می‌کشید و هر چه اصرار به ترجمه این سروده‌ها می‌کردم، ایشان نمی‌پذیرفت و می‌گفت بعد از من این کار را بکنید.

و بنا به همین وصیت کتاب از کران تا کران، از دریا به دریا...، تنها مجموعه شعر داریوش شایگان، با مقدمه هانری کربن و ترجمه گلنار گلناریان از طرف نشر شهاب ثاقب در ۱۴۴ صفحه، منتشر شد.

جهان شایگان؛ پنج دیدار و گفتگو با داریوش شایگان، یکی از مهم‌ترین آثاری است که بعد از درگذشت او به چاپ رسیده است، این کتاب مجموعه گفت‌وگوهای محمدرضا ارشاد با داریوش شایگان است که در طول ۱۶ سال از ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۶، انجام و منتشرشده‌اند.

برخی از این گفتگوها به مناسبت چاپ برخی از کتاب‌های شایگان صورت گرفته و برخی دیگر، در موضوعات روز و دغدغه متفکرین بحث شده است. اندیشه شایگان درباره آثارش، مطالعات هند و ارتباط و تأثیرپذیری از هانری کربن و حسین نصر در این کتاب شرح داده شده است.

فصل‌های مختلف این کتاب شامل، پیشگفتار: داستان یک رویارویی، چگونه اتفاق کوچکی رویداد می‌شود، فصل یک فکر، تفکر سیاره‌ای و هویت شبکه‌ای، روزنه‌ای به وجه دیگر واقعیات، جمهوری مونادها و با صد چشم دیدن، است.

جهان شایگان؛ پنج دیدار و گفتگو با داریوش شایگان، به کوشش محمدرضا ارشاد، در ۱۷۸ صفحه، توسط نشر رازگو به چاپ رسیده است.

کتاب دیگری که بعد از درگذشت شایگان، با نشانی از او  به چاپ رسیده، گاندی کهن چون کوه‌ها است که با گفتاری از این هندشناس فرزانه منتشر شده است.

این کتاب جدا از اهمیتش برای آشنایی با اندیشه و نوشته‌های موهنداس کارمچاند گاندی و درک نظریات سیاسی، فرهنگی و فلسفی اوست، از این نظر که اثر ساروپالی رادا کریشنان است ارزشمند به شمار می‌آید.

رادا کریشنان، فیلسوف، هندشناس و سیاستمدار هندی است که آثار بسیار در تحلیل فرهنگ هند نوشته است و این کتاب نیز یکی از همین آثار به شمار می‌آید.

گفتار کوتاه شایگان، شرحی  بر تأثیر گاندی بر فرهنگ جهانی صلح‌طلبی و تلاش‌های اوست.

 کتاب گاندی کهن همچون کوه‌ها، نوشته ساروپالی رادا کریشنان، با ترجمه الهام نظری و گفتاری از داریوش شایگان، توسط انتشارات فروزان روز، در ۲۷۸ صفحه منتشر شده است.

پس درگذشت شایگان، بسیاری از آثار او، چاپ مجدد داشته‌اند، آیین هندو و عرفان اسلامی (بر اساس مجمع البحرین داراشکوه) چاپ ششم، افسون زدگی جدید: هویت چهل‌تکه و تفکر سیار چاپ دهم،  پنج اقلیم حضور (فردوسی، خیام، مولوی، سعدی، حافظ) بحثی درباره شاعرانگی ایرانیان، چاپ نهم، داریوش شایگان، هانری کربن: آفاق تفکر معنوی در اسلام ایرانی، چاپ هشتم و آثار دیگری از این دست، در میان آنها جای دارد.

از شایگان حدود ۲۰ اثر به زبان فارسی منتشر شده که ناشران متفاوتی چاپ آن را بر عهده داشته اند و بسیاری از کتاب ها امروز در دسترس علاقه مندان به تفکر او قرار دارد.