راه آهن یکی از مطالبات اصلی مردم خراسان جنوبی حتی پیش از تاسیس این استان در سال ۱۳۸۳ بود که از حدود ۲۰ سال قبل به واسطه طرحی که می‌خواست اتصال چابهار را به سرخس از طریق راه آهن سراسری ممکن کند در مجلس شورای اسلامی آن زمان مطرح و پیگیری‌های آن آغاز شد.
با توجه به اهمیت اتصال شمال به جنوب کشور از راهروی شرق، این خواسته در گذر زمان قوت بیشتری به خود گرفت تا اینکه مجمع نمایندگان خراسان بزرگ و سیستان و بلوچستان برای اولین بار درخواستی را به رییس جمهوری وقت در سال ۱۳۸۰ ارایه کردند و پس از آن تقاضا به وزارت راه و ترابری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارجاع شد.
از آن زمان تاکنون پیگیری‌های زیادی در دوران هر یک از نمایندگان مجلس صورت گرفت تا اینکه راه آهن شرق کشور از مسیر بیرجند - قاین - گناباد به تصویب رسید و قرار بود این خط ریلی اتصالی از چابهار به سرخس باشد.
اگرچه قطعه چابهار تا زاهدان به طول ۵۸۰ کیلومتر از سال ۸۹ در قانون بودجه مصوب گرفت اما قطعه زاهدان تا بیرجند - گناباد و ایستگاه یونسی به طول ۷۶۰ کیلومتر که در سال ۹۳ تصویب شد به دلیل اعتبارات اندک پیشرفت کندی داشت.
استان‌های سیستان و بلوچستان و خراسان رضوی با پیشرفت‌های متفاوتی سهمی هرچند اندک از شروع پروژه راه آهن شرق داشتند اما در خراسان جنوبی در گذر از این سال‌ها فقط فریاد راه آهن سرداده شد و در عمل اقدامی برای این خواسته بر حق مردم انجام نگرفت.
با شروع به کار دولت یازدهم و نگاه ویژه رییس جمهوری به مناطق محروم و خواسته‌های مردم در نخستین سفر استانی دکتر روحانی به خراسان جنوبی این موضوع مطرح شد و رییس جمهوری در این زمینه گفت: هیات وزیران برای اتصال این استان و مرکز آن (بیرجند) به راه آهن سراسری اتفاق نظر دارد و نه تنها آن را در ردیف بودجه سال ۹۴ قرار داده بلکه برای مطالعه و طراحی آن ۱۰۰ میلیارد ریال اختصاص داده است.
استاندار وقت خراسان جنوبی آذرماه ۹۳ با بیان اینکه پروژه راه آهن شرق کشور در لایحه بودجه ۹۴ ردیف اعتباری مستقل گرفت، اتصال خراسان جنوبی به شبکه ریلی کشور را به مردم استان نوید داد اما مردم همچنان در انتظار کلنگ زنی پروژه بودند.
آذرماه ۹۷ که محمدصادق معتمدیان به عنوان هفتمین استاندار خراسان جنوبی، سکاندار این استان مرزی و کویری شد، توسعه اقتصادی و محرومیت زدایی خراسان جنوبی وارد فاز جدید و جدی شد و با هم‌افزایی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های داخل استان، جلب توجه ملی به خراسان جنوبی و سفرهای متعدد مقامات کشوری، در روند اجرای طرح‌های مهم استان که سال‌ها دچار گره‌های گوناگون بودند، گشایش‌های خوبی ایجاد شد.
سفر وزیر و وعده سه ماهه برای تعیین پیمانکار
استاندار خراسان جنوبی ۲۷ اردیبهشت ماه سال ۹۸ در برنامه زنده تلویزیونی با اعلام برنامه‌های سفر محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی به استان گفت: در این سفر عملیات اجرایی پروژه ریلی بیرجند - یونسی گناباد، کلنگ زنی و آغاز می‌شود.
اما در این سفر هم کلنگ زنی انجام نشد زیرا به عقیده وزیر راه و شهرسازی باید زمانی چنین پروژه مهمی را کلنگ زنی کرد که کارگاه‌ها و دستگاه‌ها آماده کار و به عبارتی پیمانکار این پروژه مشخص شده باشد.
با این وجود وزیر راه و شهرسازی در پایان سفرش وعده سه ماهه برای تعیین پیمانکار راه آهن خراسان جنوبی را به مردم داد و از آن زمان به بعد روزشمار تحقق این وعده شروع شد.
۳۰ تیرماه سال ۹۸ یعنی حدود ۲ ماه پس از وعده محمد اسلامی، رسانه‌های استان خبر مسرت‌بخش انتشار آگهی منقاصه راه آهن را منتشر کردند.
این مناقصه حاصل پیگیری‌های استاندار خراسان جنوبی در سفرها و دیدارهای مختلف با مقامات کشوری به ویژه سفر رییس سازمان برنامه و بودجه و وزیر راه و شهرسازی به استان بود که برای فاز نخست راه آهن خراسان جنوبی به طول ۳۲ کیلومتر برگزار شد.
هیات دولت نیز مرداد سال ۹۸ با صدور مجوز انعقاد قرارداد مشارکت در اجرای پروژه اتصال بیرجند به راه‌آهن بافق - مشهد، این پروژه را یک گام دیگر پیش برد.
هیات وزیران در جلسه عصر یکشنبه ۲۷ مرداد ۹۸ به ریاست حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری، به منظور تامین هزینه‌های اجرایی پروژه اتصال بیرجند به راه‌آهن بافق - مشهد به طول حدود ۲۷۱ کیلومتر، شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور را به عنوان نماینده این وزارت برای انعقاد قرارداد با شرکت احداث راه‌آهن بیرجند - یونسی (به سهامداری شرکت‌های تیراژ، آرادان، اس دی ام، توچال و توسار) تعیین کرد.
بعد از برگزاری مناقصه و مشخص شدن پیمانکار بالاخره ۱۵ مهر ۹۸ همزمان با سفر معاون اول رییس جمهوری و برگزاری همایش ملی روز روستا و عشایر در این استان خبر امیدآفرین آغاز عملیات اجرایی راه آهن بیرجند از رسانه‌های گروهی مخابره شد و با پیش بینی ۹۰ میلیارد تومان اعتبار از سوی دولت برای این پروژه مهم و حیاتی، رویای چندین ساله مردم رنگ واقعیت گرفت.
هنوز از این رخداد ۲ هفته‌ای بیش نگذشته بود که استاندار خراسان جنوبی از تخصیص ۲۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار به این پروژه خبر داد که درنوع خود کم نظیر و در کوتاه‌ترین زمان بعد از کلنگ‌زنی به وزارت راه و شهرسازی از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور ابلاغ شد.
همچنین مصوبه احداث ۲۷۱ کیلومتر پروژه ریلی بیرجند و اتصال آن به راه آهن بافق - مشهد یکی از کارهای بزرگی بود که سال ۹۸ انجام گرفت و وزارت راه و شهرسازی نیز در حمایت از آن نقش داشته است.
شرکت ویسا به عنوان مجری قطعه ۳۲ کیلومتری راه‌آهن به کنسرسیومی شرکت ریلی خراسان جنوبی پیوست که در مجموع ۶ شرکت مسئولیت اجرای پروژه ۲۷۱ کیلومتری را به عهده دارند و بنا است ۹۰ درصد اعتبارات از طریق این کنسرسیوم تامین شود.
در این پروژه ۱۰ درصد آورده دولت است و ۷۰ درصد از سهم شرکت‌های عضو کنسرسیوم نیز از محل منابع صندوق توسعه ملی تامین می‌شود.
مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور نیز در سفری که اردیبهشت ماه سال گذشته به خراسان جنوبی داشت گفت: اتصال چابهار به مشهد مقدس به صورت ریلی و بزرگراهی یکی از مهمترین برنامه های وزارت راه و شهرسازی است و با این اقدام ضمن رفع مشکلات تردد در این مسیر، مردم شرق کشور از مزیت آن منتفع می‌شوند.
به گفته خیرالله خادمی با تکمیل ۶۴۰ کیلومتر از کریدور شمال به جنوب کشور ارتباط ایران به آسیای میانه و افغانستان تسهیل خواهد شد و فواید اقتصادی زیادی برای کشور به دنبال خواهد داشت.
هفت درصد پیشرفت فیزیکی در ۶ ماه
اما اکنون که حدود ۶ ماه از کلنگ زنی پروژه مهم راه آهن در خراسان جنوبی می‌گذرد مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی خبر از پیشرفت هفت درصدی این پروژه را می‌دهد.
وحید داعی در این خصوص گفت: شروع پروژه راه آهن در خراسان جنوبی از آرزوهایی دیرینه‌ای بود که سال گذشته با پیگیری‌های استاندار خراسان جنوبی و مساعدت رییس سازمان برنامه و بودجه محقق و ۱۵ مهرماه ۹۷ قطعه ۱۶ راه آهن به اعتبار۹۰ میلیارد تومان کلنگ‌زنی شد.
وی با بیان اینکه در مجموع پروژه‌های خراسان جنوبی و رضوی ۹۰ کیلومتر راه آهن در دست اجرا است ادامه داد: پروژه قطعه ۱۶ به طول ۳۲ کیلومتر از خراسان جنوبی شروع و تاکنون هفت درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
مدیرکل راه و شهرسازی خراسان جنوبی همچنین به شروع عملیات راه آهن آنتی فردوس به طول ۷۰ کیلومتر در سال گذشته اشاره کرد و گفت: مجموع پروژه‌های راه آهن خراسان جوبی در سال گذشته ۱۰۳ کیلومتر بوده که با اعتبار ۱۹۰ میلیارد تومان در حال اجرا است.
وی اظهار داشت: با پیگیری‌های ویژه امسال عملیات اجرایی قطعه شماره ۱۷ راه آهن خراسان جنوبی به طول ۴۲ کیلومتر شروع می‌شود.
بنا بر آخرین قولی که برای راه آهن از مسوولان استانی شنیده شده اگر منابع مالی به موقع تامین شود و شرایط کشور مساعد باشد در چهار سال آینده شاهد بهره‌برداری راه‌آهن بیرجند به یونسی خواهیم بود.
ظرفیت‌های اقتصادی خراسان جنوبی به ویژه در حوزه بازارچه‌های مرزی قطعا یکی از مهمترین راه‌های رسیدن به بازار کشورهای همسایه ولی از طرفی رونق اقتصادی در این استان به توسعه شبکه حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و هوایی نیازمند است.
در صورت توجه به زیرساخت‌های حمل و نقل و رفع شدن مشکلات در این زمینه علاوه بر رشد و رونق اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری داخلی، زمینه‌های ورود سرمایه گذاران خارجی نیز به استان فراهم می‌شود.
خراسان جنوبی در منطقه‌ای قرار دارد که از گذشته‌های دور بخشی از جاده ابریشم بود و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و مبادلات تجاری کشور داشته است.
خراسان جنوبی به طول ۳۳۱ کیلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد و با ۶ استان خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، یزد، کرمان، سمنان و اصفهان هم مرز است.
