تهدید کرونا، فرصتی برای تقویت ایده دورکاری

این روزها با گسترش ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای جهان، "دورکاری" و توصیه به کارمندان به کار کردن در منزل به منظور پیشگیری از سرایت این ویروس و قطع زنجیره انتقال آن از یک سو و عدم توقف فعالیت سازمان ها، به تنها گزینه دولت ها و کارفرمایان تبدیل شده است.

شرایط کنونی ناشی از شیوع کرونا در جوامع مختلف موجب شده تا "کار در منزل" به عنوان یکی از تدابیر جدی دولت ها در کنترل و مهار این بیماری همه گیر، مورد ارزیابی قرار گرفته و میزان آمادگی شرکت ها و سازمان ها از نظر امکانات، منابع و شرایط لازم برای این امر سنجیده شود.

طبق اعلام سازمان بین المللی کار، دورکاری موجب استقلال بیشتر کارمندان در انتخاب ساعات کاری، افزایش بهره وری منابع انسانی، ایجاد توازن و تقویت ارتباط میان زندگی شخصی و شغلی افراد، کاهش هزینه های رفت و آمد کارمندان، افزایش تمرکز در منزل و کاهش هزینه های کارفرما می شود.

علاوه بر جنبه "فردی و حرفه ای" کار کردن از راه دور، رویکرد "اجتماعی و جهانی" این سیستم کاری نیز مورد توجه است؛ در رویکرد دوم به تاثیر دورکاری بر شرایط اقلیمی و نقش کمک کننده آن در حل و فصل پاره ای از مسائل اجتماعی و محرومیت زدایی در بسیاری مناطق توجه شده است.

آنچه در این مقطع حائز اهمیت است، تفاوت میان "دورکاری در شرایط معمولی" و "دورکاری در شرایط اضطراری" است؛ به عنوان مثال در شرایط طبیعی، با بودن فرزندان در مدرسه و مهیا بودن فضای کار در منزل برای کارمندان، نتیجه و بازدهی کار نیز قابل پیش بینی است، این در حالی است که در اوضاع هشدار فعلی، نمیتوان انتظار عملکرد بالایی داشت.

"اتحادیه جهانی کار از راه دور" هشدار داده که با وجود مزایای سیستم کار از راه دور، با مدیریت غلط، دورکاری نه تنها مفید نخواهد بود بلکه می تواند موجب کاهش بهره وری کارمندان و انزوای بیشتر آنان شود. بر اساس این نظریه وظایف هر یک از کارمندان در روزهای دورکاری باید به طور دقیق به وسیله سرپرست یا مدیر مربوطه تعریف شود تا دچار سردرگمی نشوند.

طبق تحقیق گروهی از محققان دانشگاه پنسیلوانیا در مقاله ای با عنوان "خوبی ها، بدی ها و ناشناخته های دورکاری" که به وسیله انجمن روانشناسان آمریکا به چاپ رسیده است، کارکردن یک یا دو روز در هفته از منزل می تواند موجب افزایش انگیزه و بهره وری کارمندان شود، اما در صورت استمرار شرایط دورکاری، با کاهش روابط و معاشرت اجتماعی میان کارکنان مجموعه های شغلی، این امر نتیجه عکس داشته و علاوه بر کاهش بهره وری نیروی کار، آثار منفی روحی و روانی به دنبال خواهد داشت.

"کارلوس اولاو" مدیر جهانی منابع انسانی شرکت بزرگ و چند ملیتی ال جی ((LG Electronics پس از شیوع کرونا در کشور کره، بلافاصله از "دورکاری" کارکنان این شرکت خبر داد. مدیران این شرکت پیش از اعلام وضعیت هشدار، با کارکردن کارمندان از منزل و یا با استفاده از ابزارهای هوشمند مانند گوشی های موبایل که امکان استفاده در هر محیطی با آن فراهم است، موافقت کردند.

شرکت اسپانیایی خدمات مشاوره ای "ای وای" (La consultora EY) نیز با اعلام وضعیت هشدار در اسپانیا و قرنطینه مشاغل غیر ضروری، ادامه فعالیت بیش از سه هزار نفر از کارمندان این شرکت را به خانه هایشان منتقل کرد. به گفته خوسه لوئیس ریسکو رئیس منابع انسانی "ای وای"، این شرکت از دو سال پیش تا کنون تجربه دورکاری نیروها را دارد اما تا پیش از گسترش کرونا، دورکاری در این حجم از تعداد کارکنان، اتفاق نیفتاده بود. کلیه کارمندان شرکت ای وای، به لپ تاپ، تلفن های هوشمند، اینترنت پر سرعت و اتصال به شبکه شرکت ها مجهز بوده و با استفاده از این ابزار قادرند نیمی از فعالیت های کاری خود را خارج از ادارات انجام دهند.

یکی از دلایل اصلی عدم استقبال مدیران از این شیوه کاری و مقاومت در برابر آن، قطع ارتباط "چهره به چهره" و احساس ناتوانی در کنترل کارمندان است؛ به زعم این دسته از مدیران دورکاری به معنای تعطیلی کارکنان است. این در حالی است که مدیر منابع انسانی شرکت فناوری اطلاعات وودافون با تاکید بر اعتماد متقابل کارمند و کارفرما، معتقد است، کار کردن از راه دور کارمندان موجب افزایش رضایت کارمندان و تعهد ایشان به سازمان می شود؛ سیستم دورکاری، یکی از شیوه های کاری منظم ۵۵ درصد از کارمندان شرکت وودافون طی سال است.

اهمیت کار کردن در منزل در روزهای کرونایی به عنوان اقدامی پیشگیرانه در مقابل این ویروس همه گیر بیشتر از هر زمان دیگری است؛ تا جایی که شرکت های بزرگی مانند مایکروسافت، گوگل و توئیتر با تعطیلی کار کارمندان با حضور در دفاتر بین المللی این شرکت ها، ادامه فعالیت شان را به محل سکونت در حالی که در قرنطینه به سر می برند، منتقل کردند.

کوید-۱۹ که برای اولین بار نام آن را از کشور چین شنیدیم، این کشور را با چالش و تجربه عظیمی از دورکاری کارمندان روبرو کرد. کارمندان شرکت های چینی با بهره گیری از اپلیکیشن های پیامرسان و شبکه های مجازی برای برگزاری جلسات، تبادل اطلاعات، پیگیری میزان پیشرفت در امور محوله از سوی مدیران و سازماندهی سایر فعالیت های کاری، همزمان با عمل به تعهدات شغلی خود، اهتمام به توصیه قرنطینه خانگی را برای تسریع در قطع زنجیره انتقال ویروس کرونا در این کشور نشان دادند.

با شیوع کرونا در ژاپن نیز، بزرگترین شرکت تبلیغاتی این کشور پس از تایید ابتلای یکی از کارکنان آن به ویروس کرونا، همه پنج هزار کارمند مستقر در دفتر توکیو را دورکار کرد.

ویروس کرونا و بحران ناشی از گسترش آن، روزی به پایان خواهد رسید، اما آنچه برای جوامع باقی خواهد ماند، تجربه عظیم حاصل از مدیریت، تعامل و همکاری مجازی در سیستم "کار از راه دور" خواهد بود که دوره جدیدی را در روابط کار و تعریف وظایف شرکت ها رقم خواهد زد؛ بدون شک دستیابی به موفقیت در این حوزه با تغییر نگرش ذهنی و فرهنگی مدیران و کارکنان و آمادگی زیرساخت های لازم، تحقق خواهد یافت.