شیوع ویروس کرونا و بیماری کووید ۱۹ در ایران در حالی به دو ماهگی نزدیک می‌شود که تاکنون ۷۴ هزار و ۸۷۷ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و جان باختگان کرونا در کشور به ۴ هزار و ۶۸۳ نفر رسیده است. در جنگ ناعادلانه با این ویروس ناشناخته، خبر خوش شاید دو رقمی شدن تعداد فوتی‌ها باشدکه پس از مدت‌ها به عدد ۹۸ نزول پیدا کرد. طی این دو ماه دولت با هجمه عظیمی از انواع انتقادات و مخالفت‌ها، پیشنهادات و راهکارها و تصمیمات متفاوت و گاهی متناقض روبرو بود. انتقادات یا از سر نگرانی و دلسوزی بود یا در تداوم رقابت‌های سیاسی قرار داشت. پیشنهادات هم یا در مسیر اقدامات دولت قرار داشت یا در تقلای طرح نو بود و نیازمند اعتبارات تازه. اجرایی شدن برخی از پیشنهادات هم در عمل موانع بسیاری داشته و دارد که شاید توضیح همه آن موانع از عهده دولت خارج باشد اما همانگونه که برخی اقتصاددانان و سیاسیون بدان اشاره کردند مهمترین مشکل دولت در مسیر اجرای برخی تصمیمات و پروژه‌های مربوط به کرونا، منابع مالی است.
با این وجود تصمیمات ستاد مقابله با کرونا طی یک هفته گذشته از تلاش بی وقفه قوه مجریه برای کاستن از آلام جسمی و معیشتی مردم در پاندمی کرونا ویروس بوده است. در این میان آنچه دولت بیش از هر زمان دیگری به آن نیازمند است همراهی تمام احزاب، چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی، اقتصاددانان و دانشگاهیان است.
اظهارات کرونایی فعالان سیاسی و اقتصادی
گفت و گوهای رسانه‌ای فعالان سیاسی و حزبی درباره کرونا در تصمیمات دولت و دوران پساکرونا است و بیشتر اصلاح طبان و معتدلین اصولگرا از ضرورت حمایت از اقدامات دولت و ارائه طرح هایی برای بازدهی بیشتر این طرح‌ها دادند. «مرتضی مبلغ» فعال سیاسی ضمن برشمردن زوایای مثبت و منفی بحران کرونا درباره تداوم برخی رویه‌ها در دوران پساکرونا نوشت: «یکی از اقتضائات چنین شرایطی باز گذاشتن دست دولت و اقتدار بیشتر او برای کنترل بحران است که البته محقق هم شد. اما در کنار این ماموریت قوه اجراییه کشور، سایر نهادها هم بیکار ننشسته و وارد میدان شده‌اند. هرچند حضور آنها در این دوران، بسیار لازم و ضروری به نظر می‌رسد اما، اگر چنین شرایطی بخواهد پایدار بوده و به دوران پس از کرونا هم منتقل شود، آسیب‌های خاص خود را داشته و با اقتدار دولت در تضاد خواهد بود.»
«مصطفی هاشمی‌طبا» بحران کرونا را نسبت به سایر مسائل و بحران‌هایی که در پیش رو داریم، ناچیز دانسته و گفته است: «مثلاً شما تلفات کرونا را مقایسه کنید با تلفات حاصل از یک زلزله شش و نیم ریشتری در تهران و فاجعه‌ای که رخ خواهد داد. اما ما به جای اینکه به سمت برنامه‌ریزی برای حل مسائل برویم می‌گذاریم فاجعه اتفاق بیفتد بعد توی سر خودمان بزنیم. البته کرونا قابل پیش بینی نبود. اما خیلی مسائل دیگر مثل اثرات فاجعه‌آمیز چنین زلزله ای که تلفاتی هزاران برابر کرونا خواهد داشت، قابل پیش بینی است. با این حال ما برای آن پیش بینی‌های مؤثری نکرده‌ایم.»
حجت الاسلام «غلامرضا مصباحی مقدم» سخنگوی جامعه روحانیت مبارز با اشاره به اینکه در شرایط شیوع کرونا "ثابت کردیم که می‌توانیم"، گفت: «فرصت‌های جدیدی برای جهش تولید در حال شکل‌گیری است و شیوع کرونا فرصتی برای تمرین دولت الکترونیک و روی آوردن به شیوه‌های نوآورانه است.»
«جواد آرین منش» عضو حزب موتلفه اسلامی هم گفته است: دولت و دیگر قوا به تنهایی نمی‌توانند با کرونا مبارزه کنند. کشور نیازمند منابع مالی است. سیاسیون توجه داشته باشند که وقتی راهی را پیشنهاد می‌کنند، در وهله اول به فکر تامین منابع مالی باشند تا برای مردم فشار مضاعف ایجاد نشود. ستاد مبارزه ملی با کرونا مرکب از مسئولان و صاحب‌نظرانی بوده و خرد جمعی و مبنای علمی بر این جلسه حاکم است. بنابراین باید از سیاسی کردن تصمیمات این ستاد دوری کرده و طبق مصوبات آن عمل کنیم.
«جمشید پژویان» اقتصاددان به نوعی نظر آرین منش را ابراز کرده و گفته است: «برای شرایط کنونی نباید انتظار معجزه از دولت داشته باشیم، چون دولت هر کاری بخواهد کند، نیاز به منابع دارد.»
«علی تاجرنیا» فعال سیاسی اصلاح طلب که خود پزشک است در این زمینه گفته است: «فعالیت دولت را باید با امکاناتی که در اختیار دارد، مقایسه کرد. اگر توانایی و بضاعت دولت را در نظر بگیریم، به نظر من در حد توان خود اقدامات بسیار خوبی انجام داده است. علت آن هم این است که برای ایجاد بهداشت و درمان مناسب و ارائه خدمات مطلوب به مردم کشور، نیازمند منابع قوی هستیم و در دولت آقای روحانی، تخصیص منابع به امر سلامت نسبت به گذشته پیشرفت خیلی خوبی داشته است.»
«نعمت احمدی» حقوقدان پیشنهاد داده است: «بدون هیچ‌گونه حب و بغض یا جناح‌بندی سیاسی باید به این نکته توجه کنیم که طبق اصل ۲۹ قانون اساسی، تأمین اجتماعی و بهداشت عمومی باید از سوی دولت صورت بگیرد و منابع آن نیز در همان اصل آورده شده است. اکنون که دولت حتی برای لایحه بودجه خود مشکل دارد، همه باید به آقای رئیس‌جمهور کمک کنیم. همه دنیا در برابر کرونا دچار آزمون و خطا شده و دولت‌ها نیازمند منابع مالی هستند؛ به باور من با توجه به اینکه دولت ایران به خاطر تحریم‌ها مشکلاتی دارد، باید از این منابع داخلی استفاده کند.»
«عباس عبدی» فعال سیاسی و رسانه ای هم به دولت پیشنهاد داده است که گزارش عملکرد و تصمیمات خود را در حوزه کرونا به صورت مکتوب منتشر کند.
دولت چه می‌کند؟
دولت در دو ماه اخیر تلاش گسترده‌ای برای مقابله با کرونا اجرا کرده است که البته در این امر کارد درمان پرستاران و پزشکان نقش اصلی را داشته اند از سوی دیگر تولید کنندگان هم نقش بی بدیلی در تامین تجهیزاتو اقلام مورد نیاز مقابله با کرونا انجام داده اند دستگاه دیپلماسی هم با تبیین شرایط ایران هم سعی کرد منابع لازم و تجهیزات مورد نیاز را از کشورهای خارجی تامین کند و هم شرایط ایران در مواجهه با این بیماری با عنایت به تحریمهای ظالمانه آمریکا برای افکار عمومی جهانی تبیین کند. تا همین یک هفته قبل سیاست دولت فاصله‌گذاری بین شهروندان قرنطینه با شعار در خانه بمانیم بود. با این حال دولت موظف به تامین توامان سلامت و معیشت شهروندان است و البته در این بین سلامت شهروندان ارجحیت دارد. در هر صورت دولت برای جبران مشکلات شهروندانی که طی یکی دو ماه اخیر دچار مشکلات اقتصادی شده اند اقدامات جدیدی در دستور کار قرار داده است که منابع مورد نیاز آن از محل یک میلیارد یورو اعتبار صندوق ذخیره ارزی تامین شده است و بخش‌های مختلفی که از کرونا آسیب دیده اند از این منابع برخوردار خواهند شد.
در این راستا ارائه وام و تسهیلات در کنار حمایت‌های معیشتی از مردم بخشی از بسته مقابله با بحران کرونای دولت بوده است که در مسیر بهبود اقدامات خود از اظهارنظرهای رسانه‌ای مردم و کارشناسان هم بهره می‌برد. همزمان با اعلام ارائه وام یک میلیون تومانی به خانواده ها میزان سود دریافتی این وام واکنش‌هایی را برانگیخت و تصمیم امروز رئیس جمهوری در جلسه ستاد مقابله با کرونا را می توان در راستای شفاف سازی دولت دانست. حجت الاسلام روحانی از تبدیل تسهیلات یک میلیون تومانی به وام قرض‌الحسنه خبر داده و گفته است: این وام روزهای اولیه اردیبهشت در اختیار مردم قرار می‌گیرد و دولت سود این وام را پرداخت می‌کند.
بسته ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی دولت قرار است تا حد امکان نیازهای بخش درمان، دارو و تجهیزات پزشکی، صندوق بیمه بیکاری، تسهیلات به عموم مردم و یارانه‌بگیران یا به ۱۰ رسته شغلی که در این ایام تحت فشار بیشتری قرار گرفتند و در نهایت یارانه بگیران را دستکم تا مدتی مرتفع سازد. دولت همچنین یک میلیون تن از چهار میلیون تن کالای اساسی در گمرکات کشور را ترخیص کرده است و رئیس جمهوری اطمینان داده است مردم نسبت به ذخایر کالاهای اساسی تا پایان سال نگران نباشند.
«جعفر صادق تبریزی» رئیس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم با بیان اینکه خدمات مقابله با کووید ۱۹ در کشورهای اروپایی ۱۵۰ یورو و در آمریکا ۲۰۰ دلار برای مراجعه کننده هزینه دارد، گفت: جمهوری اسلامی با وجود تحریم و همه فشارهای اقتصادی همه این خدمات را رایگان انجام داده است.
هریک از طرح‌های قوه مجریه نیازمند منابع مالی گسترده‌ای است که تامین آن به ویژه در شرایط تحریمهای آمریکا دشوارتر از همیشه تامین می‌شود به همین دلیل است که حجت الاسلام حسن روحانی و کابینه‌اش در تمام اظهارات و سخنان خود هم از مردم و هم کارشناسان سیاسی و اقتصادی می‌خواهند که در این مسیر با دولت همیاری داشته باشند و موانع موجود در مسیر را که مبنای بیشتر تصمیمات دولت است باز شناخته و به دیگران هم توضیح دهند.
نظر شما