«هیچ گونه اشاره تصریحی یا تلویحی به گم شدن مبلغ ۴.۸ میلیارد دلار نشده و هویت دریافت‌کنندگان وجوه ارزی مشخص است.» این بخشی از توضیح دیوان محاسبات به حواشی گزارش تفریغ بودجه سال ۹۷ کشور است. بخشی که به عمد یا سهو از روز شنبه که منتشر شده مورد بی‌توجهی منتقدان قرار دارد. دولت همچنان به تساهل و تسامح درباره بیت المال و گم شدن میلیاردها دلار متهم می شود در حالی که نبرد سختی هم با بحران کرونا و تروریسم اقتصادی آمریکا دارد. تروریسمی که حتی اجازه ورود کیت‌های تشخیصی کرونا را علیرغم ادعای تحریم نبودن دارو نداده است.
واقعیات این روزهای عرصه سیاست در ایران تنها محدود به دلارهای ادعایی گم شده نیست، دولت با حجم بزرگی از کسری درآمد، تحریم، کاهش صادرات نفت، رکود جهانی و بسیاری دیگر از مسائل روبروست. برای کاستن از حجم مشکلات، تصمیمات و اقداماتی را اتخاذ کرده و انجام می‌دهد اما هر هفته هم به یک بهانه‌ای بخشی از تمرکز خود را صرف پاسخ گفتن به ادعاهای واهی می‌کند. اکنون اعضای کابینه این هجمه‌ها را جفا در حق دولت و پاس گل به پروپاگاندای رسانه‌ای بیگانه برای پرداخت‌های موهوم به سوژه‌هایی موهوم می‌دانند.
دولت با چه روبروست و چه می‌کند؟
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی میزان خسارت ناشی از شیوع کرونا - تنها- در بخش کشاورزی را نزدیک به چهار هزار میلیارد تومان برآورد کرد. همزمان با گشایش مشاغل کم ریسک هم آمارها بر اساس برآوردهای اولیه که براساس تعداد شاغلان و اجاره‌بهای واحدهای صنفی صورت گرفته، حکایت از آن دارد که اصناف از زمان شیوع کرونا در ایران به صورت ماهانه ۲۵ هزار میلیارد تومان آسیب دیده‌اند. پیش از این هم مسئولان گردشگری از خسارت ۳۰ میلیاردی به این صنعت خبر داده بودند و این تنها نمونه‌هایی از خسارت‌هایی است که در هفته جاری اعلام می‌شود و همزمان با افزایش گزارش‌ها از شرایط موجود میزان این خسارت‌ها هم بیشتر خواهد شد.
اما دولت در مسیر پرداختن و حل و فصل این خسارات با شائبه و حاشیه سازی‌هایی روبروست. برخی به دولت هشدار می‌دهند که ۷۵ هزار میلیارد تومان به سرنوشت دلارهای گم شده دچار نشود! (دلارهایی که به گفته دیوان محاسبات و دولت حتی یکی از آن‌ها هم گم نشده است.) بر اساس همین جنجال‌های رسانه‌ای «عبدالناصر همتی» رئیس کل بانک مرکزی مجبور می‌شود درباره برخی شائبه‌های به وجود آمده پیرامون تسهیلات ۷۵ هزار میلیارد تومانی دولت تاکید کند که یک سوم این مبلغ به حساب خانوارهای یارانه‌بگیر واریز می‌شود و بقیه صرف پرداخت وام به واحدهای کوچک و متوسط تولید کالا و خدمات خواهد شد.
بخش دیگر انتقادات پیرامون ارز ۴۲۰۰ تومانی یا همان ارز نیمایی است که دولت برای واردات کالا در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی و شرکت‌ها قرار می‌داد. ارزی که اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری اعلام کرده است از این پس و در شرایط کرونا و جنگ اقتصادیی تنها به چند قلم کالای اساسی مرتبط با معیشت مردم اختصاص خواهد یافت.
کمبود موادغذایی یا قیمت برخی کالاها هم از محورهای انتقادی علیه دولت بود اما روی دیگر سکه دغدغه و سختی دولت برای ترخیص کالا و رساندن آن به سبد مردم است. در شرایطی که واردات کالا در بحران کرونا و تحریم دشوارتر از همیشه صورت میگیرد دولت برای مدیریت این موضوع جلسات منظمی با حضور معاون اول و وزرای مربوطه برگزار می‌کند.
دولت از همان روزهای ابتدایی شیوع کرونا متهم به کم‌کاری در زمینه تامین کالاهای بهداشتی بوده و است اما تمام توان خود را برای کاستن از این کم کاری انجام می‌دهد و به گفته «علی ربیعی» سخنگوی دولت تولیدات ماسک از ۴۰۰ هزار عدد به ۴ میلیون تولید صنعتی در روز رسیده و غربالگری در کشور از مرز ۷۲ میلیون نفر گذشته و وارد مرحله دوم از طریق تست هدفمند و رسیدن به افراد در تماس با مبتلایان شده است.
منظور دولتمردان از جفا و پاس گل
میزان پاسخگویی دولتمردان به انتقادهای درست و نادرست درباره عملکرد خود در صورت قضاوت منصفانه و نه سیاسی جالب توجه است اما گلایه‌های آن‌ها را هم نمی‌توان از برخی دروغ پردازی‌ها نادیده گرفت. انتشار گزارش تفریغ بودجه سال ۹۷ همچنان حاشیههای خود را در فضای مجازی و حقیقی حفظ کرده و سخن از بی‌توجهی رئیس جمهوری به این گزارش پیش از قرائت آن در مجلس است. شایعه‌ای که دفتر رئیس جمهوری به آن واکنش نشان داده و در اطلاعیه‌ای ضمن غیردقیق و یکسویه خواندن گزارش تصریح کرده است: «سوالی که برای افکار عمومی بی پاسخ مانده، این است که چرا یک نهاد نظارتی همانند دیوان محاسبات کشور در گزارش تفریغ بودجه، فقط گزارش مربوط به یک قوه را نقل و در خصوص نحوه هزینه بودجه در دیگر بخش‌ها و نهادها سکوت می‌کند.»
دیگر دولتمردان هم از ارائه ارقام و اعداد ناقص، زیر سوال بردن همه سیاست‌های دولت و نادیده گرفتن تلاش‌ها و شاخصه‌های مثبت هفت سال گذشته گلایه دارند. «محمود واعظی» در یادداشتی از جفای رفته به دولت در شرایطی که بیش از همیشه نیازمند وفا است گلایه کرده و نوشته بود: «دوستانی که با وجود این تمهیدات، دوراندیشی‌ها و کارنامه قابل دفاع کشور در مقابله با کرونا، امروز دولت را متهم یا تخریب می‌کنند، بیشتر از دولت به کلیت کشور و نظام جفا می‌کنند. تبرئه کامل تحریم‌ها و تحریم‌گران در مشکلات فعلی اقتصادی کشور و نسبت دادن همه مشکلات به دولت، کاری است که حتی دشمنان هم نمی‌کنند.»
«علی ربیعی» سخنگوی دولت هم با یادآوری اینکه امروز در دنیا هیچ جامعه کرونازده‌ای را نداریم که با شرایط ظالمانه و غیرانسانی تحریم‌ها روبرو شده باشد؛ تصریح کرد: «دولت هم باید با پیامدهای منفی مستقیم و غیر مستقیم کرونا از جمله فقر و بیکاری و رکود مبارزه کند و این در حالی است که آثار تحریم‌ها این مبارزه را سخت‌تر و پیچیده‌تر کرده است.»
«اسحاق جهانگیری» معاون اول رئیس جمهوری هم سوءاستفاده بیگانگان از گزارش های غیرواقعی و سیاسی درباره دولت را مورد انتقاد قرار داده و گفته است: «در شرایطی که رسانه‌های بیگانه در تلاشند تا از طریق پمپاژ ناامیدی، مردم را مأیوس کنند، چه لزومی دارد که از طریق انتشار اخبار نادرست از گزارش دیوان محاسبات، به رسانه‌های ماهواره‌ای پاس گل بدهیم تا اصل نظام را زیر سؤال ببرند.»
نگرانی از کشور یا عادت به تداوم بازی‌های سیاسی
منتقدان و حمله کنندگان به دولت را می‌توان در چند گروه مشخص دسته بندی کرد؛ گروه نخست رقبای سیاسی حجت الاسلام «حسن روحانی» هستند که هر ازگاهی با فراغت از رایزنی‌های سیاسی، علیه اقدامات دولت توییتی یا نامه ای می‌نویسند، گروه دوم پدیده‌های تازه عرصه سیاست ایران هستند که از هم اکنون به بهانه کرونا برای دولت خط و نشان می‌کشند و گروه سوم هم منتقدان دلسوز و نگرانی هستنند که جان میلیون‌ها ایرانی را در خطر کرونا و تحریم می‌بینند. گروه نخست در پرده ناکارآمدی دولت، توهم کارآمدی خود را می‌بینند، گروه دوم برای سفت‌تر کردن جای پای خود در عالم سیاست تکاپوی حقیقی و مجازی علیه دولت دارند و گروه سوم گاهی مشقات و دشواری‌های مسیر پیش روی دولت را فراموش می‌کنند و با فراغ بال از قرنطینه کشور و بسته‌های میلیونی حمایتی و برخورد با مفسدان سخن می‌گویند.
گرچه کارنامه دولت خالی از اشکال نیست و کاستی‌هایی دارد اما هر سه این گروه‌ها در روزهایی که هر دولتمردی به تمام انرژی و تمرکز خود نیاز دارد با تیترها و توییت‌ها و گفت و گوها این انرژی و تمرکز را تا حدی از آن‌ها سلب می‌نمایند. بخش منطقی این پیشنهادات و انتقادات مورد توجه دولت است اما سعی برای توضیح یک خبر دروغ و رقم شایعه روزانه ساعت‌های بسیاری از کابینه میگیرد و این در بحران تحریم- کرونا جفاست. این در حالی است که از یکایک این خبرها و دروغ‌ها در رسانه‌های بیگانه علیه کشور خبرها و دروغ‌های بزرگتر و بیشتر تولید شده و با اعتماد و روان مردم بازی می‌شود.
نظر شما