محمدرضا بهمنی روزیکشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، با تشریح اقدمات فرهنگی و هنری جمهوری اسلامی ایران در مقابله با ویروس کرونا، گفت: کنترل رفت‌وآمد یا اقدامات بازدارنده از سوی بسیاری از کشورها برای کنترل بیماری همه‌گیر، دسترسی به فرهنگ را محدود ساخته و منجر به تضعیف اکوسیستم فرهنگ شده است.
وی ادامه داد: حضور در اماکن مذهبی از علائق اصلی مردم ایران در ماه های عبادی رجب، شعبان و رمضان است که با شیوع کرونا، با عقلانیت دینی از این کار نیز پرهیز شد اما مردم مومن ایران، عبادات فردی و معنویت در خانواده را مورد توجه قرار داده اند.
وی تصریح کرد: با وجود این که نزدیک شدن به بیماران مبتلا به کرونا، کار بسیار خطرناکی محسوب می شود، اما گروه های زیادی از جوانان دانشجو و روحانیون دینی و نیروهای نظامی در محیط های بیمارستانی حضور یافتند و به کادر بهداشتی و درمانی کمک کردند.
بهمنی گفت: تولید و نشر محتواهای فرهنگی و هنری توسط هنرمندان، نویسندگان، خبرنگاران و مبلغان دینی در بسترهای ارتباطی فضای مجازی در روزهای شیوع کرونا، تا ۵ برابر افزایش یافت که این اقدامات به تحمل در خانه ماندن، کمک زیادی کرد.
وی ادامه داد: بسته شدن اماکن میراث فرهنگی و سازمان‌های مربوطه فرهنگی، لغو یا تاخیر برگزاری رویدادها و به وجودآمدن خلل در تولیدات فرهنگی عواقب اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی برای صنایع فرهنگی و آفریننده خواهد داشت. تاثیر بحران باعث تضعیف بیشتر شرایط حرفه‌ای، اجتماعی و اقتصادی هنرمندان و کارشناسان فرهنگی در همه حوزه‌های فرهنگی خواهد شد و در بسیاری از نقاط جهان، دسترسی نابرابر به فناوری، محرومیت‌های فرهنگی را تشدید خواهد کرد.
وی اظهار داشت: از سوی دیگر همانطور که تهدید فرهنگ، تهدیدی برای آینده بشریت است، «از طریق فرهنگ است که مقاومت جمعی به وجود می‌آوریم.» بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ به ما یادآور می‌شود که فرهنگ، به عنوان یک کالای اساسی، دربردارنده مقاومت، توسعه انسانی، اجتماعی و اقتصادی است و مستندسازی لحظه به لحظه تلاش‌های صورت گرفته از سوی کشورها و اقدامات ویژه‌ای که در این خصوص انجام داده‌اند، امکان شناسایی بهتر نیازها و روشن شدن واکنش‌های خط مشی عمومی را در کوتاه مدت، میان مدت و طولانی مدت برای کشورهایی که در سطوح مختلف درگیری با این بیماری هستند فراهم می‌کند.
تدبیر جهانیِ سلامتِ فرهنگ در بحرانی جهانی
رئیس مرکز فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: ماهیت بی‌سابقه این بحران مجامع جهانی را بر آن داشته که به منظور هماهنگ ساختن تلاش‌های کشورهای مختلف و استفاده از تجارب یکدیگر گرد هم آیند و پیامدهای بحران را در بخش فرهنگی بررسی کنند. به همین منظور یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) به گردآوری اطلاعات گسترده کشورهای عضو و تجزیه و تحلیل آنها اقدام نموده تا تاثیر بحران سلامتی در بخش فرهنگی و حمایت از توسعه اقدامات حمایتی برای دولت ها را برآورد نماید. این سازمان از وزرای فرهنگ دعوت نموده تا از طریق گفت‌وگوی مجازی اظهارات خود درباره تاثیر بحران سلامت بر بخش فرهنگ را بیان کنند.
بهمنی یادآورشد: در دعوت‌نامه «نخستین نشست ویدئوکنفرانسی وزرای فرهنگ کشور عضو یونسکو» هدف از این مذاکرات ایجاد بستری برای گفتگوی مستمر با وزرای فرهنگ، شناسایی چالش‌های اقتصادی و اجتماعی بحران سلامت بر بخش فرهنگ، تشویق به تبادل تجارب میان کشورها و بحث و گفت‌وگو درباره اقدامات آتی با هدف تدوین و ارائه توصیه‌هایی برای کاهش بحران سلامت بر بخش فرهنگ عنوان شده است.
برگزاری نشست بین‌المللی از پشت مانیتور
به گفته وی، تاریخ برگزاری نشست وزرای فرهنگ کشورهای جهان روز ۲۲آوریل (سوم اردیبهشت) و نوبت ارائه کشورها به تناسب فاصله زمانی با مقر یونسکو (پاریس) تنظیم شد. حداکثر فاصله زمانی شرکت کنندگان ۷ ساعت پیش یا ۸ ساعت پس از زمان یونسکو بود. از ۱۹۵ کشور عضو یونسکو، ۱۳۶ کشور برای حضور و ارائه در نشست ثبت نام کرده بودند و وزرای فرهنگ یا معاون آنها ارائه سخنرانی‌های سه دقیقه‌ای را بر عهده داشتند.
او خاطرنشان کرد: زبان های رسمی نشست، انگلیسی، فرانسه و اسپانیایی بود و برخی کشورها مانند چین ترجیح دادند با زبان مادری (که از زبان‌های رسمی یونسکو است) و ترجمه انگلیسی، زمان خود را فدای هویت زبانی کنند، یا چون وزیر فرهنگ عربستان سعودی تنها به ارائه عربی بدون ترجمه برای حاضران در نشست بسنده کنند.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: جالب است بدانید روسیه بیش از پنج نوبت برای سخنرانی دعوت شد ولی هربار گفته می شد ارتباط به دلیل نقص فنی میسر نشد. در نهایت، با احتمال دلایل دیپلماتیکِ این رفتار، سخنرانی وزیر فرهنگ روسیه به صورت ضبط شده به زبان روسی و زیرنویس انگلیسی از روی یک لپ تاپ پخش شد.
به گفته بهمنی، بسیاری از کشورهای حاضر در نشست بر این باور بودند که همه سازمان‌های فرهنگی و هنری ملی و بین‌المللی باید تأثیرات احتمالی شیوع ویروس در بخش فرهنگی را در اولویت خود داشته باشند و سناریوی آینده در شرایطی مانند امروز در زمینه توسعه بین‌المللی، همکاری فرهنگی دیجیتال است. ضرورت اتخاذ تدابیر مناسب برای دوره پساکرونا جهت تسهیل در بازسازی پتانسیل‌های فرهنگ و هنر از موضوعات مطرح شده از سوی کشور لهستان بود، استرالیا به ضرورت واکسن فرهنگی برای مقاومت اجتماعی در برابر چالش های کرونا اشاره داشت، جمهوری چک این بحران را فرصتی برای قوی‌تر شدن بیش از پیش دانست و کشورهای ایران و کوبا به مقاومت در برابر ظلم تحریم آمریکا اشاره داشتند.
وی ادامه داد: این دو کشور ضمن تاکید بر راهبردهای اساسی مقابله با کرونا، اقدامات حمایتی کشورها از کسب‌وکارهای فرهنگی و هنری نیز بخش مهمی از زمان نشست را به خود اختصاص داد که از آن میان می‌توان استفاده از بستر رادیو و تلویزیون برای عرضه فرهنگی و هنری، حمایت از مشاغل خانگی بر بستر فناوری، حمایت‌های اداری از هنرمندان و سازمان‌های فرهنگی، کاهش مالیات و اهمیت حفاظت از مالکیت معنوی برای سازندگان و صنایع فرهنگی را برشمرد.
همچنین اقدامات و پیشنهادات خلاقانه‌ای نظیر تورهای مجازی ویژه، ایجاد پلتفرمی برای عرضه آثار هنرمندان از سراسر جهان، اجرای کنسرت و تئاتر مجازی توسط نوازندگان توانمند، در دسترس قرار دادن موزه های بزرگ ملی و منطقه‌ای از طریق فضای مجازی، هم افزایی تلویزیون و فضای مجازی و ایجاد پلتفرم مشترکی برای تبادل اطلاعات نیز در این نشست از سوی کشورهای مختلف مطرح شد.
سخنرانی نماینده ایران در نشست وزرای فرهنگ جهان
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گسترش ارتباطات فرهنگی در ادامه یادآورشد: از سوی جمهوری اسلامی ایران او در این نشست شرکت و با تأکید بر جنبه فرهنگ عمومی مردم در مواجه با کرونا، به فعالیت های حوزه فرهنگ و هنر کشور و تمایزات مناسکی کشور اشاره کرد.
به گفته وی، در این سخنرانی تلاقی شیوع کرونا با مراسم و تعطیلات نوروز، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران و تعطیلی اماکن مذهبی و زیارتی از چالش‌های کرونا در ایران برشمرده شد که با همراهی و مساعدت جوانان و روحانیون در خدمت‌رسانی به بیماران و کادر درمانی و تولید و نشر محتواهای فرهنگی و هنری توسط هنرمندان، نویسندگان، خبرنگاران و مبلغان دینی در بسترهای ارتباطی فضای مجازی تلاش شده که تبعات فرهنگی و معنوی محدودیت‌های حاصل از این بیماری به حداقل میزان ممکن کاهش یابد.
بهمنی معتقد است: مسئله فرهنگ نباید در همه‌گیری این بیماری به حاشیه رانده شود و برای تعداد زیادی از دولت‌ها، گسترش فناوری‌های دیجیتال، استراتژی اصلی و عمده خواهد بود. لذا نهادهای دولتی، موسسات و فعالان عرصه هنر و فرهنگ نیز در کشور ایران باید به این امر توجه جدی نشان دهند.
وی در ادامه سخنان خود چند مورد از پیشنهادهای قابل تأمل در این زمینه را به شرح زیر عنوان کرد:
- فعالان حوزه هنر، فرصت رشد مصرف فرهنگی بر بستر دیجیتال را غنیمت شمرده و حضور خود در این فضا را پررنگ تر کنند.
- دستگاه ها و موسسات فعال در عرصه بین الملل، از الگوها و بسترهای جدید برای گسترش تعامل و ارتباط فرهنگی و هنری بهره برداری حداکثری داشته باشند.
- وزارت میراث فرهنگی و موسسات گردشگری، شیوه های جدید برای عرضه خدمات گردشگری مجازی را به کار گیرد تا علاوه بر مخاطبان داخلی، از بازار علاقه مندان بین المللی هم غافل نباشند.
- مراکز آموزشی فرهنگ و هنر، آموزش های مهارتی و شناختی مورد نیاز اهالی فرهنگ و هنر را در دستورکار جدی خود قرار دهند تا زمینه رشد سریع تولید و نشر محتواهای خوب و فاخر در فضای مجازی فراهم شود.
- دستگاه های دینی و مذهبی، فرصت گرایش به معنویات در شرایط موجود را فرصت حیاتی تلقی کرده و فعالیت های نوین ترویج معارف و ارزش های دینی را طراحی و اجرا کنند. ضمن این که تغذیه تشنگان اسلام عزیز در سراسر دنیا را دردستورکار جدی خود قرار دهند.
- سیاستگذاران و مدیران اقتصاد و اشتغال کشور، کسب و کارهای فرهنگی دیجیتال را به عنوان یک عرصه نوین اشتغال و اقتصاد مورد اهتمام و حمایت جدی قرار دهند.
متن ارائه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشاور وزیر در گسترش ارتباطات فرهنگی در نشست وزرای فرهنگ کشورهای عضو یونسکو:
فرهنگ و هنر در ایران در مواجهه با شیوع بیماری کرونا
«در ابتدا مایلم، از یونسکو بخاطر این ابتکار ارزشمند که فرصتی برای کشورهای عضو برای تبادل نظر و تجربیات در مورد همه گیری کرونا فراهم می کند، تشکر کنم. این اقدام در زمانی انجام می شود که جوامع بشری در حال تجربه یکی از دردناکترین حوادث در تاریخ معاصر مواجه هستند و اساسی ترین عنصر بشریت یعنی «روابط اجتماعی» با پدیده «فاصله گذاری اجتماعی» روبرو شده است.
من در این فرصت کوتاه، به برخی از اهم چالش های فرهنگی ناشی از همه گیری بیماری کرونا و همچنین نحوه عملکرد مردم و دولت ایران با این وضعیت اشاره خواهم کرد:
۱.مراسم نوروز که آداب و رسوم چند هزار ساله دارد، برگزار نشد و روابط خانوادگی و اجتماعی تحت تاثیر قرار گرفت. برای کم کردن آثار منفی این مسئله، ارتباطات و دیدارهای صوتی و تصویری به شدت افزایش یافت.
۲.نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که از نظر حضور مردم، یکی از نمایشگاه های پررونق دنیا محسوب می شود، به دلیل شیوع کرونا تعطیل شد. اما تأمین هزینه ارسال پستی کتاب، ارائه تخفیف های تا۸۰ درصد برای کتب دیجیتال و اجرای طرح هر کتابدار یک کتابخانه برای راهنمایی دستیابی به کتاب از طریق مجازی، برخی از طرح های جبرانی در این زمینه بود که در ایران اجرا شد.
۳.معمولا در ایران در تعطیلات سال نو، سینماها، کنسرت ها، تئاترها و فروشگاه های کتاب رونق زیادی دارند که امسال تعطیل شدند. این وضعیت سبب خسارت های زیادی شد که دولت در تلاش است تا بخشی از آن را پرداخت نماید. اما تحریم اقتصادی ایران توسط دولت آمریکا و مغایر با مقررات سازمان ملل است، این گونه کمک ها را بسیار دشوار کرده است. به همین دلیل صدها هنرمند ایرانی برای کمپین اعتراض به تحریم اقتصادی ظالمانه آمریکا علیه مردم ایران، فراخوان داده اند.
۴.حضور در اماکن مذهبی از علائق اصلی مردم ایران در ماه های عبادی رجب، شعبان و رمضان است که با شیوع کرونا، با عقلانیت دینی از این کار نیز پرهیز کردند. اما مردم مومن ایران، عبادات فردی و معنویت در خانواده را مورد توجه قرار دادند.
۵.با وجود این که نزدیک شدن به بیماران مبتلا به کرونا، کار بسیار خطرناکی محسوب می شود، اما گروه های زیادی از جوانان دانشجو و روحانیون دینی و حتی نیروهای نظامی در محیط های بیمارستانی حاضر شدند و به کادر بهداشتی و درمانی کمک کردند.
۶.تولید و نشر محتواهای فرهنگی و هنری توسط هنرمندان، نویسندگان، خبرنگاران و مبلغان دینی در بسترهای ارتباطی فضای مجازی در روزهای شیوع کرونا، تا ۵ برابر افزایش یافت که این برای تحمل در خانه ماندن، کمک زیادی کرد.
مشاور وزیر در گسترش ارتباطات فرهنگی در نشست وزرای فرهنگ کشورهای عضو یونسکو در خاتمه خطاب به اعضای حاضر در این نشست گفت: بیایید با هم تلاش کنیم تا این تهدیدات همه گیری بیماری کرونا را به فرصتی دیگر تبدیل کنیم. این امر از طریق توسعه مبادلات فرهنگی و هنری و همچنین پرورش ارزش های اساسی بشردوستانه قابل دستیابی است.»
وزرای فرهنگ ۱۳۰ کشور درباره تاثیر کرونا بر فرهنگ چه گفتند؟
در بخش دیگری از این اجلاس بیش از ۱۳۰ وزیر و معاون وزیر فرهنگ حضور آنلاین داشتند برخی دیگر از وزرای فرهنگ کشورهای مختلف به ارائه نظرات و اقدامات خود در زمینه تاثیرات ویروس کرونا بر بخش فرهنگ و هنر کشور خود پرداختند.
باید تأثیر بحران را ارزیابی کنیم، تأمل مشترک و ابتکارات هماهنگ را آغاز کنیم
آدری آزولی مدیر کل یونسکو با شروع بحث، به شرکت کنندگان یادآوری کرد که: ما به فرهنگ نیاز داریم؛ بنابراین برای تحمل این شوک باید به آن کمک کنیم.
وی افزود: ما باید تأثیر بحران را ارزیابی کنیم، تأمل مشترک و ابتکارات هماهنگ را آغاز کنیم.
مدیرکل یونسکو در عین حال تاکید کرد: یونسکو کاملاً در نظر دارد نقش خود را در این فرایند، متناسب با تعهد خود ایفا کند.
فرهنگ بخش مهمی از راه حل است
در این اجلاس بسیاری از وزیران فرهنگ، به اهالی فرهنگ و هنر که در دسترسی به فرهنگ در این ایام محرومیت، نقش آفرینی کردند، ادای احترام کردند.
در بخش دیگری وزرای فرهنگ به معرفی بسته های بودجه اضطراری که در کشورهای خود ایجاد کرده اند، پرداختند. رسیدگی به وضعیت معیشت هنرمندان، فعالان صنایع فرهنگی و متخصصان خلاق در کوتاه مدت و نیز راه اندازی کارهای جدید در محیط دیجیتال که امکان درآمد مداوم برای اهالی فرهنگ و هنر و دسترسی به فرهنگ برای کل جامعه را فراهم کرد از جمله این اقدام ها بود.
در بخشی از این اجلاس، نماینده کشور امارات متحده عربی گفت: ما باید بحث در مورد نظام جامع اقتصاد فرهنگی دیجیتال را شروع کنیم و برای حمایت از بخشی از فرهنگ که به راحتی قابل انتقال به دنیای مجازی نیست، برنامه ریزی کنیم. با این حال همانطور که بسیاری از وزیران محترم اشاره کردند فرهنگ نیز یک تجربه جمعی از انسانیت مشترک ما است و احیای مجدد ارتباط انسان منوط به امنیت در این امر مهم خواهد بود.
نماینده کشور چین هم گفت: فرهنگ می تواند و باید ما را با هم جمع کند، تعهد بین المللی را تقویت کند و امید و اطمینان را احیا کند.
برخی دیگر بر لزوم سازوکارهای مالی بین المللی برای حمایت از کشورهایی که با توان حداقلی قادر به تقویت بخش های فرهنگی خود هستند، تأکید کردند.
تقویت اسناد قانونی یونسکو به عنوان یک هدف بلند مدت ذکر شد.
همچنین بسیاری از وزرا خاطرنشان کردند که تأثیر بحران کرونا بر بخش فرهنگی در کوتاه مدت کاهش نخواهد یافت و جهان پس از برداشته شدن این اقدامات استثنایی، متفاوت به نظر می رسد.
سوئد از وزرای همکار خود خواست تا به تلاش های مشترک در دفاع از جوامع آزاد و دموکراتیک بپردازند.
بدون فرهنگ آینده ای وجود ندارد
دستیار مدیرکل فرهنگ یونسکو، ارنستو اوتونه هم در این اجلاس یادآوری کرد: بدون فرهنگ آینده ای وجود ندارد و این جلسه تعهد بزرگ شما را نشان داده است و یونسکو همچنان از شما حمایت خواهد کرد.
اهداف اجلاس
ایجاد بستری برای گفت وگوی مستمر با وزرای فرهنگ، به منظور آغاز تاملی مشترک در مورد تاثیر بحران کرونا بر بخش فرهنگ در مقیاس جهانی، شناسایی چالش های اقتصادی و اجتماعی بحران کووید- ۱۹ بر بخش فرهنگ به صورت کلی و تجهیز تعهدات مقامات دولتی و جامعه بین الملل برای حمایت از بخش فرهنگ، تشویق به تبادل تجارب میان کشورهایی که پیش از دیگر کشورها تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته اند، پیش بینی یا کاهش تاثیر بحران از طریق ارزیابی اولیه تاثیر کووید- ۱۹ بر فرهنگ و بخش فرهنگی درسطح ملی و بحث و گفت وگو درباره اقدامات و مراحل تدوین توصیه های مدنظر برای کاهش بحران سلامت بر بخش فرهنگ در کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت از اهداف این اجلاس به شمار می آید.
۱۳۶ کشور برای حضور و ارائه در این نشست ثبت نام کرده بودند که ۸ ساعت به طول انجامید و به طور مستقیم از یوتیوپ پخش شد. تهیه و تنظیم: علی اکبر قزوینیان
نظر شما