فهرست ۱۰ داستان کوتاه برتر از آمریکای لاتین

همانطور که ادگار الن پو، پدر داستان کوتاه آمریکایی، درباره این قالب ادبی می‌گوید: داستان کوتاه روایتی است که بتوان آن را در یک نشست (بین نیم ساعت تا دو ساعت) خواند. همه جزئیات آن باید پیرامون یک موضوع باشد و یک اثر واحد را القا کند.

بدین ترتیب داستان کوتاه روایت منثور کوتاهی است که نویسنده در آن با به کارگیری پیرنگی منظم و منسجم، شخصیت یا شخصیت‌های محدودی که دست به عملی واحد دست می‌زنند را به تصویر کشیده و تاثیری واحد را به خواننده القا می‌کند.

این فرم از داستان نویسی در آمریکای لاتین همواره از اهمیت ویژه و جایگاه والایی برخوردار بوده است. داستان کوتاه‌های این منطقه از جهان یکی از مهمترین جلوه‌های ادبی قرن بیستم به حساب می‌آیند که وجه تمایز آن‌ها در آن است که سنت‌های ادبی و فرهنگی را هم در نوع بومی و هم در نوع اروپایی آن، در خود مجسم می‌کنند.  

در ادامه به فهرست روزنامه گاردین از ۱۰ داستان‌ کوتاه برتر تاریخ ادبیات آمریکای لاتین نگاهی خواهیم انداخت.

۱. تلون، اوکبر، اربیس ترتیوس  (Tlön, Uqbar, Orbis Tertius) نوشته خورخه لوئیس بورخس

در این اثر مجموعه‌ای از سرزمین‌ها و سیارات خیالی، نقل قول‌ها و دایره المعارف‌های ساختگی مورد استفاده قرار گرفته است تا داستان خود را به جای حقیقت جای بزند.

این داستان کوتاه در سال ۱۹۴۰ از خورخه لوئیس بورخس داستان کوتاه‌نویس، جستارنویس، شاعر و مترجم مشهور آرژانتینی منتشر و در سال ۱۹۶۱ برای نخستین بار به انگلیسی ترجمه شد. در ایران نیز مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه بورخس تحت عنوان کتابخانه بابل و ۲۳ داستان دیگر با ترجمه کاوه سید حسینی توسط انتشارات نیلوفر منتشر شده است.  

۲. مجموعه داستان دشت سوزان (The Llano in Flames) از خوان رولفو

خوان رولفو رمان و داستان‌کوتاه‌نویس مکزیکی با رمان پدرو پارامو به شهرت جهانی رسید اما داستان‌های کوتاه وی نیز به همان اندازه ارزشمند هستند. دشت سوزان که مجموعه ۱۵ داستان کوتاه از این نویسنده است، سبک رولفو را به خوبی مجسم می‌کند: اعجاز کلام، فضاسازی ماهرانه که ماهیت و جوهره فضای روستایی مکزیک را تصویر کرده و شخصیت‌هایی که از مرگ و زندگی فراترند. رولفو در طول حیات خود تنها دو کتاب منتشر کرد اما تاثیر وی بر دنیای ادبیات را تا همین امروز نیز می‌توان احساس کرد.

مجموعه داستان دشت سوزان با ترجمه فرشته مولوی از انتشارات ققنوس برای مخاطبان ایرانی منتشر شده است.     

۳. غیبت (Absit) نوشته انجلیکا گرودیشر

غیبت حکایت انحراف و انتقام است. گرودیشر آرژانتینی در این داستان کوتاه ماجرای دختربچه‌ای را روایت می‌کند که مهاجمی که قصد تعرض به او دارد را به درون حفره‌ی که در محل یک پروژه ساختمانی حفر شده است، هل می‌دهد. اما این تازه اول ماجراست. این که این داستان ظرفیت بزرگسالان در ارتکاب خطا و گناه را بررسی می‌کند، از همان پاراگراف اول داستان پیداست اما آیا کودکان نیز قابلیت دست زدن به اعمال شیطانی را دارند؟ این آن چیزی است که برای فهمیدنش باید شاهکار گرودیشر را بخوانید.

۴. رد خون تو روی برف (The Trail of Your Blood in the Snow) اثر گابریل گارسیا مارکز

از گابریل گارسیا مارکز نویسنده کلمبیایی که بیشتر با رمان معروف صدسال تنهایی شناخته می‌شود، داستان‌های کوتاه‌ برجسته‌ای نیز برجای مانده است. در داستان ردپای تو روی برف از این مجموعه، یک زوج ثروتمند در سفر ماه عسل خود به اروپا به یک وضعیت کافکایی دچار می‌شوند و خواننده را در این سفر با خود همراه می‌کنند.  

ترجمه فارسی این داستان را می‌توانید در کتاب دوازده داستان سرگردان انتشارات ققنوس پیدا کنید. بهمن فرزانه در این کتاب، دوازده داستان کوتاه مارکز از جمله سفر بخیر، قدیسه، هواپیمای زیبای خفته، خواب تعبیر می‌کنم، را برای مخاطبان فارسی زبان ترجمه کرده است.  

۵. شب معطر (Perfumada Noche) از هارولدو کونتی

شب معطر قصیده‌ای زیباست از زندگی، عشق و مرگ در یک شهر کوچک در بوینس آیرس. این داستان نیز چون اکثر آثار کونتی هنوز به انگلیسی ترجمه نشده است. این نویسنده آرژانتینی قبل از این که در سال ۱۹۷۶ به دست نیروهای آرژانتینی سربه نیست شود، یکی از قدرتمندترین جملات ابتدایی تاریخ داستان‌نویسی را در شب معطر برای ما به یادگار گذاشت: زندگی یک مرد یک چرک‌نویس سیاه است، چندین غم که در چند خط خلاصه می‌شود.

۶. داستان پنجم (The Fifth Story) از کلاریس لیسپکتور

تمام داستان های کوتاه لیسپکتر به زبان انگلیسی ترجمه شده‌اند. انتخاب تنها یک داستان از مجموعه داستان‌های یکی از بهترین نویسندگان آمریکای لاتین شاید کم لطفی باشد اما پنجمین داستان را می‌توان بهترین دروازه برای ورود به دنیای داستان ‌های این نویسنده به حساب آورد. فقدان ساختار سنتی روایت در داستان پنجم یادآور کتاب پایان‌های خوش اثر مارگارت اتوود است. این داستان بسیار کوتاه در واقع اصلا یک داستان نیست و در عمل پنج رویکرد ممکن متفاوت برای روایت داستان یک زن و چند سوسک را به مخاطب ارائه می‌دهد.

کلاریس لیسپکتور برزیلی اولین نویسنده زن آمریکایی لاتین قرن حاضر است. دختری از شمال شرقی آخرین کتاب و شاهکار این نویسنده با ترجمه نیایش عبدالکریمی توسط انتشارات نقد فرهنگ در ایران منتشر شده است.

۷. نامه‌ای به یک بانوی جوان در پاریس نوشته اثر خولیو کورتاسار

داستان کوتاه نامه‌ای به یک بانوی جوان در پاریس یک نامه هفت و نیم صفحه‌ای است که یک مرد جوان به خانمی می‌نویسد که به او اجازه داده است مادامی که در پاریس اقامت دارد، در خانه‌اش بماند.  

خولیو کورتاسار حدود ۳۰ کتاب در کارنامه‌اش دارد که بیشترشان به زبان‌های مهم دنیا ترجمه شده‌اند.

این رمان و داستان‌کوتاه‌نویس نامدار آرژانتینی در ایران نیز به واسطه چاپ ترجمه برخی از داستان‌های کوتاهش در کتاب دروازه بهشت به ترجمه بهمن شاکری و همچنین برگردان برخی از رمان‌های مشهورش از جمله لی لی بازی و امتحان نهایی شناخته می‌شود.

نشر اتفاق نیز در سال ۹۷ کتاب بی اهمیت‌ها و با اهمیت‌ها شامل داستان‌های کوتاه و گزین‌گویه‌هایی این نویسنده اهل آمریکای لاتین را با ترجمه نوشین جعفری روانه بازار کرد.

۸. گل‌های شقایق هم خار دارند (Las amapolas también tienen espinas) اثر پدرو لمبل

پدرو لمبل نویسنده و روزنامه‌ نگار شیلیایی در داستان کوتاه گل‌های شقایق هم خار دارند، صادقانه و با طنزی تلخ داستان شهوت، طبقه اجتماعی و همجنسگراستیزی را روایت می‌کند.

۹. آسمان و صنوبرها (Sky and Poplars) از مارگاریتا گارسیا روبایو

مارگاریتا گارسیا روبایو نویسنده خوش ذوق کلمبیایی در مجموعه سوپ ماهی که شامل چندین داستان کوتاه و دو رمان کوتاه است به موقعیت‌هایی اشاره می‌کند که در آن زنان به انفعال با چاشنی مردسالاری دچارند. مهارت این نویسنده به طور خاص در داستان کوتاه آسمان و صنوبرها نمایان می‌شود. در این داستان، تراژدی‌های ناگفته عاشقانه و خانوادگی به بستر خانواده طبقه متوسط می‌رسد تا دنیایی خفقان آور از اضطراب و بیگانگی را به تصویر بکشد.

۱۰. پیش به سوی تمدن سعاتمند اثر سامانتا شوبلین

این داستان کوتاه از مجموعه دهانی پر از پرنده، ماجراجویی‌های شخصیت شهرنشینی را دنبال می کند که در یک ایستگاه قطار غیرشهری گیر افتاده و سعی در بازگشتن به پایتخت دارد. کار ساده سوار شدن به قطار در این داستان به طرز پوچی پیچیده است. نویسنده در این داستان گاه از وضعیت راه‌آهن آرژانتین در دوره پس از نئولیبرالیسم انتقاد کرده و گاه درباره دوگانه تمدن و بربریت پشت هویت آرژانتینی اظهارنظر می‌کند.

سامانتا شوبلین یک نویسنده آرژانتینی است که در سال ۲۰۰۱ برنده کمک‌هزینه ملی هنر شد. شوبلین در برلین آلمان زندگی می‌کند و جوایز بسیاری برای داستان‌های کوتاهش دریافت کرده است.

مجموعه دهانی پر از پرنده شامل داستان‌های کوتاه و در عین حال عمیق و راز آلود می‌باشد که در عین جاذبه بسیار زیاد خواننده را وادار به تفکر می‌کنند. این مجموعه در ایران به ترجمه هاجر شکری از سوی انتشارات دُر قلم منتشر شده است.