از مجموع جنگلهای زاگرس در غرب ایران، مساحتی نزدیک به ۶ میلیون هکتار را جنگلهای بلوط تشکیل می‌دهند که از منطقه جنوب پیرانشهر تا استان فارس به صورت یک کمربند قسمت غربی کشور را در بر گرفته و نقش بسیار تثبیت کننده‌ای در تامین امنیت زیستی در فلات مرکزی ایران دارد.
این جنگل‌ها علاوه بر کارکردهای زیستی به عنوان یک سد در برابر هجوم ریزگردها از همسایه غربی عمل می‌کند و تامین کننده بیش از ۴۰ درصد آب کشور است.
کردستان هم ۳۷۴ هزار هکتار معادل ۲.۵ درصد جنگلهای کشور را در اختیار دارد و به لحاظ میانگین بارندگی سالانه در مریوان، جنگلهای این شهرستان از جنگلهای با کیفیت کشور هستند.
همین شرایط اقلیمی مناسب باعث شده تا عده‌ای با دیدگاه زیاده خواهی برای خود، به حق برخورداری دیگران از این سرمایه ملی بی تفاوت بوده و نسبت به تخریب مناطق جنگلی اقدام و برخی را نیز برای انجام این تخریب‌ها وسوسه کنند.
شیوه‌هایشان برای قطع درختان هم جالب است، پوست تنه درخت را از پایین آن می کَنند تا کم کم خشک شود و سپس به بهانه خشک شدن آن را قطع کنند.
بلوط‌ها حکم زیربنای محکمی برای زیستگاه زاگرس را دارند و بیش از دیگر درختان هم مورد هجوم سودجویان هستند، گاهی به بهانه قاچاق چوب و تهیه زغال و گاهی هم برای قطع آن برای شخم زدن زمینه‌ای حاشیه جنگل و تغییر کاربری به عنوان زمین کشاورزی.
موج بازگشت شهرنشینان و افزایش تخریب
کرونا باعث شد تا شهرنشینان روانه روستاها شوند، بیشتر آنان مهاجرانی بودند که کار و کاسبی خود را از دست داده و برای امرار معاش روانه زادگاه شان شدند.
همین برگشت با دست خالی باعث شد تا برخی به جان طبیعت بیافتند و روزی از دست رفته خود را به هر قیمتی از عرصه‌های طبیعی بدست بیاورند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرستان گفت: با شیوع کرونا و همزمانی آن با تعطیلات نوروز، وضعیت به وجود آمده برای کسب و کار و شرایط اقتصادی باعث شد تا تخریب جنگل‌ها سرعت گیرد.
سعدی نقشبندی با بیان اینکه تعطیلی مرز و کسب و کارهای مرتبط با آن در جوامع شهری و روستایی، باعث برگشت جمعیت زیادی از شهر به سوی روستاهای محل زادگاه خود شد، افزود: همین مساله باعث شد تا افزایش جهشی قیمت مقطوعات چوبی و تولید زغال از درختان بلوط در نتیجه افزایش تقاضا و قیمت خرید چوب را شاهد باشیم.
مریوان سالانه بیش از ۹۰۰ میلی متر بارندگی را دارد و همین باعث شده تا محصولات باغی آن خواهان زیادی داشته باشد، از جمله این محصولات انگور است که سودجویان بخاطر افزایش تولید در واحد سطح و بالا بودن قیمت آن در بازارهای عمده‌فروشی کلانشهرها به عنوان محصول ارگانیک مریوان، دست به تغییر کاربری عرصه‌های طبیعی می‌زنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان در این باره اضافه کرد: دسترسی آسان به نهاده‌های مورد نیاز باغی و سهولت بازاریابی برای محصولات تولیدی و در نهایت تفکر رایگان بودن منابع طبیعی در بین جوامع محلی موجب شده که زمینه سوءاستفاده از عرصه‌های منابع طبیعی بیشتر شود.
نقشبندی با بیان اینکه زندگی مردم و دامداران روستایی با پوشش گیاهی منطقه گره خورده است یادآور شد: در عرصه‌های جنگلی با توجه شکنندگی اکوسیستم‌هایی جنگلی و شرایط خاص اقلیمی این عرصه‌ها و محدودیت‌هایی مانند کاهش رطوبت در زیر اشکوب و عدم زادآوری جنسی جنگلهای زاگرسی، حفظ وضع موجود و کمک به رفع محدودیت های اشاره شده در اولویت قرار گرفته است.
کمبود جنگلبان برای حفاظت
اگر چه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان تلاش می‌کند تا از جنگلهای زاگرس در محدوده این استان حفاظت کند، اما کمبود نیرو دست و بالش را بسته است.
مدیر روابط عمومی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان اظهار داشت: براساس استاندارد جهانی برای هر ۱۰ هزار هکتار یک جنگلبان باید در نظر گرفته شود اما در کشور ما برای هر ۷۰ تا ۸۰ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی بطور میانگین یک جنگلبان داریم.
پیمان فتاحی افزود: این وضعیت در کردستان کمتر هم هست و برای ۳۴۷ هزار هکتار عرصه جنگلی و یک هزار و ۴۴۱ هکتار عرصه مرتعی در مجموع ۵۹ نفر در حال فعالیت هستند.
وی گفت: ازاین تعداد ۲۷ نفر در شهرستانهای جنگلی (بانه، مریوان، سروآباد، سنندج و کامیاران) تعداد ۲۶ نفر در شهرستان های مرتعی (دهگلان، بیجار، سقز، قروه و دیواندره) مستقر هستند.
یک سوزن به سمن‌ها
مدیرعامل تشکل تخصصی همیاران طبیعت زاگرس مریوان تعطیلی ادارات را در شدت یافتن تخریب ها در کنار شیوع کرونا، موثر دانست و گفت: تخریب ها به حدی است که میزان آن را روز به روز می توان دید و هر روز به وسعت جنگل‌هایی که دیگر درخت ندارند، افزوده می شود.
محمد نصیری سوزنی هم به تشکل ها زد و افزود: در حال حاضر کار تشکل‌ها تنها به انتقاد بسنده شده و نقش اطلاع رسانی از عملکرد مسوولین دارند تا حفاظت از عرصه‌های طبیعی.
وی یادآور شد: از آنجا که تشکل ها مسوولیتی ندارند و از سویی مردم در شهرهای کوچک همدیگر را می‌شناسند در عمل هرگونه اقدام مقابله با جنگل زادیی از تشکل‌ها گرفته شده است.
وی از تشکیل مافیای روستایی جنگل زدایی در مریوان خبر داد و اضافه کرد: تنها در عرض یک شب، چند هکتار را در روستاها تخریب می کنند و از آنجا که بحث عشیره‌ای همچنان در روستاهای مریوان مطرح است، در بیشتر تخریب‌ها روستاییان هوای همدیگر را دارند.
وی بر لزوم استفاده از ظرفیت دهیاران و شوراهای آبادی ها تاکید کرد و گفت: در بسیاری از مواقع شاهد هستیم که برخی روستاییان به بهانه تکه زمین کوچکی که در حاشیه جنگل دارند زمین خواری‌های بزرگی انجام می‌دهند و جنگل را به زمین کشاورزی بویژه باغ انگور تغییر کاربری می دهند.
کمبود نیرو و بازدارنده نبودن جرائم از عاملی بود که نصیری آن را در دامن زدن به جنگل خواری موثر دانست.
وقتی نمک می‌گندد
می گویند هر چه بگندد نمکش می زنند و حالا این حکایت سه عضو شورای اسلامی یکی از روستاهای مریوان است که خود عامل تخریب و تصرف جنگل و عرصه های طبیعی شده‌اند.
رییس اداره منابع طبیعی مریوان در این باره گفت: در پی گزارش تخریب و تصرف در یکی از روستاهای جنگلی مریوان نیروهای یگان حفاظت از منابع طبیعی به محل اعزام شدند و اقدام به مستندسازی و مختصات برداری کردند.
شاهرخ محمودی افزود: در بررسی های به عمل آمده و تحقیقات انجام شده مشخص شد عامل اصلی تخریب و تصرف اراضی ملی این روستا سه نفر از اعضای شورای اسلامی روستا هستند که پس از هماهنگی با مراجع قضایی حکم جلب آنها صادر و دستگیر شدند.
رییس اداره منابع طبیعی مریوان یادآور شد: این افراد به دلیل تعرض به عرصه های منابع طبیعی و نقض قوانین و مقررات خلع مهر شده و براساس هماهنگی های انجام شده با مراجع قضایی اشد مجازات برای این افراد در نظر گرفته خواهد شد تا درس عبرتی باشد برای کسانی که قصد تعرض به عرصه های ملی و طبیعی را دارند.
تلاش دولت برای جلوگیری از تخریب
دولت و همه مسوولان کشور توجه دارند که سطح حفاظتی جنگل‌ها گسترش پیدا کند و اهمیت جنگل‌ها برای محیط زیست کشور و حیات جامعه هم در منطقه، هم در کشور بسیار مهم است.
در کشورمان سرمایه‌گذاری‌های کلان و عظیمی در حوزه صنایع چوب انجام شده و دولت تسهیلات زیادی به این حوزه پرداخت کرده است.
تا پیش از این بخشی از چوب این صنایع از طریق واردات، زراعت چوب و بهره برداری در قالب طرح‌های مصوب از جنگلهای شمال تامین می‌شد که امروز در پی محدودیت‌های موجود، جنگلهای زاگرس به محل تاخت و تاز سود جویان و سودجویان برای قطع و قاچاق چوب تبدیل شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کرستان هم گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد در شهرستان مریوان تراکم محدوده‌های دارای تخریب و تصرف در اراضی جنگلی که دارای پرونده در مراجع قضایی بوده و به تازگی شناسایی شده، در روستاهای سردوش، نی، گماره لنگ، برقلعه، گاگل، وله ژیر، دره تفی و حسن‌آوله است.
نقشبندی با بیان اینکه این به معنی وجود نداشتن تخریب و تصرف در سایر روستاها نیست، تاکید کرد: این اداره کل با جدیت و همکاری فرماندار و مراجع قضایی شهرستان، تشکیل و رسیدگی به پرونده‌های تخریب و تصرف را بدون اغماض و تا حصول نتیجه و اعمال قانون پیگیری می‌کند.
وی افزود: برخورد با سودجویان در مریوان تشدید شده و برای ۲۸ متخلف شاخص، حکم جلب صادر واز این تعداد ۲۱ نفر آنان دستگیر و روانه زندان شدند.
نقشبندی اظهار داشت: سال گذشته در کل استان یک هزار و ۲۸۷ فقره پرونده تخریب و تصرف عرصه های طبیعی تشکیل و ۹۴۵ هکتار از اراضی منابع طبیعی این استان با حکم قضایی رفع تصرف شد.
وی گفت: سال گذشته در مریوان به عنوان یکی از مهمترین قطب‌های جنگلی استان ۶۴ هکتار اراضی منابع طبیعی در قالب ۱۲۵ فقره پرونده رفع تصرف صورت گرفت و ۲۰۸ فقره در مرجع قضایی شهرستان مفتوح و در حال رسیدگی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان اضافه کرد: با اعزام گروهی از کارشناسان حفاظتی از مرکز استان و استقرار در اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان به عنوان تیم پشتیبان، شناسایی مناطق جدید دچار تخریب و تصرف در سطح شهرستان با استفاده از سامانه‌های ماهواره‌ای و حضور در عرصه‌های مورد شناسایی به منظور راستی آزمایی تسریع شده است.
جای خالی فرهنگسازی
یکی از اهالی روستاهای اطراف مریوان هم با ابراز نگرانی از اینکه تخریب جنگل، امسال در مقایسه با پارسال خیلی بیشتر شده و هیچ کس هم جوابگو نیست، اضافه کرد: اگر این گونه پیش برود جنگلهای بلوط مریوان به زودی تبدیل به بیابان می شود.
او که نمی خواست نامش در گزارش بیاید، افزود: این در حالی است که حیاتی ترین بخش زاگرس همین جنگل ها هستند.
این فعال زیست محیطی با بیان اینکه برای حفاظت از جنگل هر اندازه تلاش و هزینه شود سرمایه گذاری برای آینده است، تاکید کرد: جنگلکاری بدون حفاظت از جنگل‌ها بی فایده است و باید مردم را برای حفاظت از جنگل به کار گرفت.
او انتقادی هم از اداره کل منابع طبیعی استان داشت و گفت: برای توسعه جنگل و مراتع در مراتع چاله کنی انجام می‌دهند که این خود آسیبی به عرصه های طبیعی است.
این روستایی با بیان اینکه قلع و قمع اراضی متصرف شده و بازداشت متصرفان اثر بازدارندگی لازم را ندارد، یادآور شد: باید قوانین بهتری در نظر گرفته شود و علاوه بر آن فرهنگ سازی بیشتر از هر قانونی می تواند به بسیج همگانی برای حفاظت از جنگل ها کمک کند.
مسوولیت فراموش شده؛ کسب و کار شکننده
جنگل زدایی به یک بحران جدی تبدیل شده و نتیجه آن بیابان زایی است، در هر دقیقه حدود ۳۰ زمین فوتبال از جنگلهای دنیا توسط بشر از بین می‌روند و این موضوع چیزی نیست که بخواهیم به راحتی از آن بگذریم.
هر شخص می‌تواند به عنوان مسوولیت و وظیفه انسانی خود در حفظ و حراست از جنگل ها بکوشد و در کاهش جنگل زدایی تاثیرگذار باشد.
کارشناسان عقیده دارند از جمله متغیرهای تاثیرگذار بر جنگل زدایی جمعیت و فقر است و دلایلی از قبیل کشاورزی، دخالت انسانی، فقدان برنامه ریزی منطقه ای از دیگر عوامل آن است.
بهبود آگاهی عمومی درزمینه اهمیت تنوع زیستی باید از نگرانی‌های امروز باشد و باید با بهره گیری از روش های کارآمد آموزشی به مردم ساکن در عرصه های جنگلی در خصوص اثرات مخرب جنگل زدایی اطلاعات کافی داد تا بتوان در حد امکان از نتایج بد و زیانبار این پدیده مخرب جلوگیری کرد.
از سویی کرونا نشان داد که کسب و کارهای زیادی در برخی استان‌ها از جمله کردستان وجود دارد که شکننده و بی ثبات هستند و همین مساله باعث شد تا با اضافه شدن به جمعیت بیکاران، آنان به جان طبیعت بیفتند، هرچند مردم این استان طبیعت را جزیی از وجودشان می دانند اما پای جان که در میان باشد، بین خود و طبیعت، خود را انتخاب می کنند.
ویروس کرونا موسوم به « کووید ۱۹» اواسط ماه دسامبر (۲۴ اذر) در شهر ووهان واقع در استان «هوبی» چین پدیدار شد ،ایران نیز از شیوع ویروس کرونا در امان نماند و نخستین مورد بیماری ۳۰ بهمن ماه در قم شناسایی شد.
" کرونا" ویروسی است که گستردگی شیوع آن بسیار وسیع است و از جمله راه های انتقال آن عطسه و سرفه و دست دادن و روبوسی است؛ پزشکان توصیه می کنند علاوه بر پرهیز از دست دادن و روبوسی و عدم حضور در مراکز عمومی، به هنگام عطسه جلوی بینی خود را با دستمال بگیرند و و یا برای مهار آن از آرنج خود استفاده کنند.
تا ظهر روز پنجشنبه ۹۴ هزار و ۶۴۰ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و با فوت ۷۱ نفر طی ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۶۰۲۸ نفر رسید.
نظر شما