هوش مصنوعی ؛ افق جدید پیش روی کشورهای منطقه

هوش مصنوعی یک رویداد عظیم در فناوری قرن ۲۱ محسوب می شود که برخی تاثیر آن را بر تمدن بشری همانند کشف آتش و یا اختراع الکتریسیته می دانند. گرچه  این مقایسه می تواند تا حدی مبالغه آمیز به نظر برسد ولی حاکی از اهمیت این فناوری و تاثیر عمیق و شگرف آن در دگرگون کردن جامعه بشری است.

به تعبیری هوش مصنوعی برآمده از انقلاب چهارم صنعتی است و می توان و باید آن را انقلاب پنجم صنعتی توصیف کرد.

اولین انقلاب صنعتی سال ۱۷۶۵ میلادی و با اختراع ماشین بخار آغاز شد. ابداع ماشین بخار اولین گام برای مکانیزه کردن فعالیت های بشری بود.

دومین انقلاب صنعتی در سال ۱۸۷۰ میلادی و با دستیابی به فناوری تولید انبوه در کارخانجات صورت گرفت.

به تعبیری می توان گفت که دستیابی به سیستم های خودکار در تولید انبوه و نیز بهره گیری تجاری از انرژی هسته ای که از دهه ۶۰ قرن بیستم آغاز شد سومین انقلاب صنعتی محسوب می شود.

بهره گیری از اینترنت و فضای دیجیتال که اواخر قرن بیستم بوقوع پیوست ، چهره اقتصاد جهانی،  مفهوم ارتباطات و بسیاری از مناسبات اجتماعی و فرهنگی را بشدت دگرگون کرد. با این رویداد که انقلاب چهارم صنعتی محسوب می شود ، تمدن بشری وارد بعد جدیدی شد و  انسان افق دید وسیعتری پیدا کرد، فاصله ها از بین رفت و تحرک بشر در ابعاد مکانی هزاران برابر شد.

اینک "هوش مصنوعی" (۱)  و "یادگیری ماشین" (۲) که زیر مجموعه "یادگیری عمیق" (۳) محسوب می شود و  از  بطن انقلاب چهارم صنعتی بیرون آمده است بزودی بار دیگر چهره تمدن بشری را دگرگون خواهد کرد.

کشورهای بزرگ صنعتی نظیر آمریکا، آلمان، انگلستان، چین و ژاپن حضور پررنگی دراین عرصه دارند. چین مدعی است که تا سال ۲۰۳۰ رهبری جهانی در زمینه هوش مصنوعی  را بدست خواهد گرفت. ادعایی که از سوی دیگر کشورهای صنعتی جدی گرفته شده و تلاش می کنند بازنده این رقابت نباشند.

در این میان کشورهای خاورمیانه نیز تلاش می کنند از رقابت در این زمینه بازنمانند .

ایران در میان کشورهای خاورمیانه به لحاظ فعالیت در زمینه تحقیق و پژوهش در زمینه هوش مصنوعی پیشگام و پیشرو است و بنابراعلام مجامع علمی ، ایران تنها کشور در خاورمیانه محسوب می شود که در بین ۱۰ کشور برتر جهان قرار دارد که بیشترین مقالات پژوهشی و دانشگاهی در زمینه هوش مصنوعی را به خود اختصاص داده است.

با این وجود دیگر کشورهای خاورمیانه نیز تلاش می کنند از این رقابت دور نمانند و جای پایی در در این عرصه بیابند.

قطر

مرکز هوش مصنوعی قطر در فوریه ۲۰۱۹ تاسیس شد. شش محور اصلی به عنوان اهداف اصلی تاسیس این مرکز عنوان شده است. استعداد یابی ، ایجاد مرکز داده ها، اشتغال زایی، ثروت آفرینی، آینده پژوهی ازطریق روش های هوش مصنوعی و مدیریت فکری براساس هوش مصنوعی ازاهداف عمده این مرکز عنوان شده است.

براساس این راهبرد، قطر قصد دارد تا سرمایه های انسانی را برای پیشبرد طرحهای مبتنی بر هوش مصنوعی گردآوری کند. بر پایه این روش قطر بر روی دو گروه و جمعیت تمرکز خواهد داشت. دانش آموزان داخلی و استعداد های خارجی.

آموزش اصول و مبانی هوش مصنوعی به دانش آموزان ، آموزش روش ها و  تکنیک های محاسباتی براساس هوش مصنوعی ، تطبیق دروس دانشگاهی با مفاد هوش مصنوعی و نیز جذب استعدادهای خارجی از جمله اهداف تاسیس مرکزهوش مصنوعی قطر اعلام شده است.

امارات عربی متحده

ایجاد دانشگاه هوش مصنوعی بخشی از راهبرد امارات برای ورود به عرصه هوش مصنوعی است که از ۲ سال پیش آغاز شده است. از آن زمان حدود ۳۰ شرکت در این زمینه در دبی فعالیت خود را آغاز کرده اند. امارات اعلام کرده است که تا سال ۲۰۳۰ قصد دارد به قطب هوش مصنوعی در خاورمیانه تبدیل شود. دولت امارات پیش بینی کرده است که " هوش مصنوعی "تا سال ۲۰۳۰ نزدیک به ۱۴ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل دهد.

عربستان سعودی

دولت ریاض ۳۰ اوت ۲۰۱۹ مرکزی را تحت عنوان " نهاد هوش مصنوعی و داده ها" دراین کشور تاسیس کرد. این نهاد از دو بخش " مرکز ملی هوش مصنوعی" و " اداره مدیریت داده های ملی" تشکیل شده است.

عربستان سعودی پیش بینی کرده است که تا سال ۲۰۳۰ میلادی ، هوش مصنوعی بیش از۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل دهد.

عمان

دولت عمان در سال ۲۰۱۶ میلادی حدود ۲۰۰ میلیون دلار را برای شکل گیری استارت آپ ها که شاخه ای از هوش مصنوعی است سرمایه گذاری کرده است.

به پیش  بینی سازمان های پژوهشی بین المللی انتظار می رود که تا سال ۲۰۳۰ میلادی بیش از ۳۲۰ میلیارد دلار در زمینه پژوهش و کاربرد هوش مصنوعی در خاورمیانه سرمایه گذاری شود که این میزان اهمیت این پدیده علمی در جنبه های مختلف زندگی بشری را نشان می دهد.

هوش مصنوعی و کاربرد آن در زندگی ، تحول عظیمی در تمدن بشری محسوب می شود که در آینده نه چندان دور تمامی  مناسبات اجتماعی و  فردی را در بر خواهد گرفت. گسترش و نفوذ هوش مصنوعی در زندگی آتی بشر به حدی است که هیچیک از فعالیت های اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی و نظامی بدون آن قابل تعریف نخواهد بود. به بیان دیگر تمامی فعالیت فردی و اجتماعی فقط در قالب و چارچوب هوش مصنوعی قابل تبیین می شود. این به معنی آن است که تمدن بشری وارد بعد جدیدی می شود که قطعا با ابعاد قبلی تفاوت بزرگی خواهد داشت.

۱- artificial intelligence

۲- machine learning

۳- deep learning

https://www.theparliamentmagazine.eu/articles/partner_article/why-middle-east-fast-becoming-hub-artificial-intelligence

ttps://www.theparliamentmagazine.eu/articles/partner_article/why-middle-east-fast-becoming-hub-artificial-intelligence

https://www.omanobserver.om/maximising-artificial-intelligence-opportunities-in-oman