حدود ۴ هزار خانوار عشایر هر سال در روزهای ابتدایی اردیبهشت ماه، قشلاق رو به خشکی و گرم را ترک می‌کنند و به سمت ییلاق خوش آب و هوا و معتدل سمیرم یا به قول خودشان "سرحد" کوچ می‌کنند.
تقویم رسمی کوچ ۲۵ اردیبهشت هر سال است اما عشایر امسال هم به مانند سال‌های گذشته و با وجود کرونای پرخطر، ۱۸ روز زودتر قرق را شکستند و وارد مراتع سرسبز سمیرم شدند.
تفاوت کوچ بهاره امسال عشایر، با توجه به شیوع کرونا نیاز به تدابیر و تصمیم‌هایی برای سلامت و بهداشت این جامعه داشت که به گفته مسوولان توجه چندانی به این تدبیرها و پیشگیری‌ها در استان‌های جنوبی و گرمسیری نشده و حالا با تمرکز جمعیت پراکنده آنها در ییلاق، همه سختی کارهای مدیریت کرونا بر دوش استان اصفهان و شهرستان سمیرم افتاده است.
هرچند فرماندار سمیرم معتقد است حالا که عشایر قرُق را شکسته و واردمراتع شده اند اقدام برای غربالگری و انجام تست‌های نفر به نفر کرونا دیر هنگام است.
محمدرضا عسگریان با انتقاد از روند و عادی شدن کوچ زودهنگام و اینکه باید در بازه زمانی تقویم کوچ تجدید نظر شود، افزود: این موضوع یکبار برای همیشه باید حل شود بویژه امسال که شرایط کشور خاص و پر ریسک بود، این جمعیت باز هم زودتر به ییلاق رسیدند و به هشدارها توجه نکردند.
وی تصریح کرد: اقدام نکردن سازمان‌های مرتبط با غربالگری و مدیریت کرونا برای مستقر شدن در مرزهای عشایری و کنترل‌های بهداشتی عشایر دستور استانی بود و باید اجرا می‌شد اما خبری در مبادی ورودی عشایر نبود و اقدامی هم نشد.
فرماندار سمیرم با بیان اینکه با این وجود اقدام‌های بهداشتی در این زمان باید به سرعت آغاز شود، اظهار داشت: تعداد زیادی از خانوارهای عشایر در حال حرکت به سمت یورد یا محل سکنای خود هستند و به محض مستقر و ساکن شدن باید به سراغ آنها رفت و آموزش‌های کرونایی را کلید زد.
عسگریان افزود: به نظر می‌رسد عشایر کمترین مشکل در زمینه بیماری کووید۱۹ را دارند اما از زمان ورودشان به ییلاق و با شروع ارتباط گرفتن آنها با مغازه‌ها و اصناف شهری و روستایی ممکن است شاهد شیوع کرونا در بین آنها هم باشیم.
سه برنامه مدیریت کرونای جامعه عشایری
معاون بهداشتی شبکه بهداشت و درمان سمیرم نیز در همین رابطه به خبرنگار ایرنا گفت: برای عشایر سه شیوه نامه داریم که با هدف تامین، حفظ و ارتقا سلامت این قشر تدوین شده است.
به گفته سید حجت‌الله موسوی، بیماری خطرناک کووید ۱۹ گستره جهانی دارد و حتی عشایر نیز مصون از ابتلا نیستند.
وی خاطر نشان کرد: آنچه استان‌های گرمسیری میزبان عشایر باید انجام می‌داده‌اند انجام نداده‌اند و حالا این وظیفه ما در شهرستان سمیرم است که خدمات‌رسانی به این عزیزان را ابتدا با غربالگری و ثبت نام در سایت سلامت آغاز کرده و افراد مشکوک را شناسایی کنیم.
معاون شبکه بهداشت سمیرم ادامه داد: مراکز ۱۶ ساعته مستقر در شهرهای بیده و سمیرم برای انجام تست و آزمایش‌های افراد مشکوک در نظر گرفته شده است.
موسوی تهیه ماسک و مواد ضدعفونی برای عشایر را اقدام دیگر ستاد مدیریت کرونای سمیرم برشمرد و افزود: همه کامیون‌ها، وانت‌ها، سیاه‌چادرها و آغل گوسفندان و دام‌های آنها با همکاری امور عشایر و سازمان بسیج ضد عفونی و گندزدایی می‌شوند.
معاون بهداشتی شبکه بهداشت و درمان آموزش را اولویتعشایر دانست و تاکید کرد: این آموزش‌ها با کمک معلمان عشایر و کارشناسان واحد ترویج و آموزش جهاد کشاورزی صورت خواهد گرفت.
وی ادامه داد: اعزام گروه‌های بهداشتی شامل بهورز، پزشک و ماما به همراه توزیع داروی رایگان و در ادامه انتقال افراد مشکوک به کووید ۱۹ به مراکز ۱۶ ساعته اقدام مهم دیگر برای جامعه عشایری است.
کاهش جمعیت عشایر
مسوول واحد گسترش شبکه بهداشت و درمان سمیرم در همین پیوند، اظهار داشت: آمار رسمی مورد استفاده برای برنامه ریزی‌های عشایر آخرین سرشماری عشایری در سال ۱۳۸۷ است که جمعیتی حدود ۲۵ تا ۲۹ هزار نفر را تایید می‌کند اما این عدد در سال‌های گذشته کمتر شده است.
محمد آصفی افزود: طبق سرشماری چادر به چادر و نفر به نفری که شبکه بهداشت، بسیج و امور عشایر در سال گذشته انجام داد سرجمع جمعیت عشایری که وارد ییلاق می‌شوند ۱۵ هزار نفر هستند که تنها ۲ هزار نفر از آنها در سامان سیب استان اصفهان ثبت شده و بقیه در استان های قشلاقی ثبت سامانه شده‌اند.
وی این نوید را هم داد که در مراکز تجمعی و شهرک‌های عشایری قاسملو و شهسوار به شرطی که حداقل ۶۰ خانوار در آن محل ها مستقر باشند، خانه بهداشت احداث شود.
آصفی کلونی‌ها و محل‌های تجمع بزرگ عشایر را بخش پادنای بزرگ در جنوب، شرق سمیرم و منطقه قبرکیخا، بخش وردشت در مسیر بروجن به روستاهای این بخش در شمال سمیرم اعلام کرد و گفت: پروتکل‌های بهداشتی در این محل‌ها را باید به شکل ویژه و به محض استقرار خانوارها اجرا کرد.
بخشدارمرکزی سمیرم در باره تفاوت‌ها میان جامعه روستایی و عشایری گفت: برنامه‌ریزی برای عشایر باید متفاوت از روستاییان باشد چرا که عشایر در بیابان هستند و از خدمات بهداشتی کم بهره‌اند.
مهین پناهی معتقد است که مدیریت و پیشگیری شیوع کرونا را باید با آموزش هایی به خود آنها سپرد و از آنها خواست فاصله‌اجتماعی را رعایت کنند و گرنه کار مداوم بهداشتی در شرایط پراکندگی آنها در کوه‌ها و دشت‌های پر تعداد و مرتفع سمیرم سخت و به نظر ناممکن است.
توزیع پلاستیک، پنج هزار قرص نان، ۱۰۰ کارتن خرما، ۲۰۰ پتو و دیگر اقلام خوراکی در فاصله باز شدن مرزهای عشایری و باریدن باران‌های سیل آسا که به تلف شدن دام‌ها و خسارت دیدن تعدادی از خانوارهای عشایری منتهی شد هم کارهایی بوده که بسیج و هلال احمر انجام داده اند.
اما تربیت و تعلیم عشایر موضوع دیگری است که تعطیل بردار نیست و به گفته مدیر آموزش وپرورش سمیرم، ۵۰ درصد عشایر یا گوشی هوشمند ندارند یا دسترسی آنها به اینترنت ناممکن و ضعیف است.
دانش آموزان عشایر، غایبان سامانه "شاد"
محمد نادری اظهار داشت: دانش آموزان عشایر در برنامه شاد وزارت آموزش و پرورش حاضر نیستند اما توزیع جزوه‌های آموزشی بین فراگیران در مرحله پنجم با همکاری معلمان و فرهنگیان پرتلاش دنبال خواهد شد.
حدود ۹ هزار خانوار عشایری شامل ایل‌های بزرگ قشقایی، بختیاری و عرب جرقویه به استان اصفهان کوچ می‌کنند.
عشایر کوچرو اصفهان، بیش از ۶ ماه از سال را در شهرستان‌های ییلاقی و کوهستانی غرب، جنوب و جنوب غربی این استان مستقر می‌شوند.
خانوارهای عشایری قشقایی شامل طایفه‌های درّه شوری، عمله، فارسیمدان و شش بلوکی، هر سال به ییلاق و سرحدات ییلاق سمیرم کوچ می‌کنند و افزون بر ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار راس دام را با خود به مراتع ییلاقی می‌آورند.
شهرستان سمیرم در ضلع شمالی دنا و زاگرس میانی با ۱۵۰ روستا و آبادی، ۶ شهر و چهار بخش و افزون بر یکصد هزار جمعیت روستایی، شهری و عشایری، با ۴۵۵ هزار هکتار عرصه های ملی و طبیعی در۱۶۰ کیلومتری جنوب اصفهان و ۱۶۴ کیلومتری شمال یاسوج واقع است.
نظر شما