رنگ حنای سیستان و بلوچستان بر دستان فرانسوی‌ها

حنا گیاهی از جنس Lawsonia و از خانواده حنائیان (Lythraceae) با ارتفاع ۲ متر و برگ‌های ساده، بیضی، نوک تیز و به طول سه و عرض یک سانتی‌متر است که برگها به طور متقابل بر روی ساقه قرار می‌گیرند؛ گل‌های حنا سفید یا مایل به گلی کوچک و به صورت مجتمع خوشه مانند، با ظاهری زیبا بر روی ساقه قرار دارند.

درختچه جوان حنا بدون خار، ولی درختچه های مسن دارای خار هستند و قسمت مورد استفاده حنا برگ آن است.

حنا در مناطق جنوبی ایران مانند کرمان( نرماشیر، بم و جیرفت)، اطراف بندرعباس و بوشهر، استان سیستان و بلوچستان(دلگان، ایرانشهر، نیکشهر و اطراف چابهار ) و استان خوزستان( اهواز ) رویش دارد.

پودر و برگ حنا هدیه طبیعت به انسان و محلولی طبیعی برای خالکوبی، رنگ مو، تقویت پوست و مو، مصارف پزشکی و غیره است.

حنا یکی از مهم‌ترین گیاهان زینتی و دارویی ایرانیان از گذشته‌های دور تاکنون بوده و جایگاه خاصی در آداب و رسوم مردم کشورمان به ویژه در برگزاری آیین‎‎ ها و ‎جشن‌ها داشته بطوریکه در سیستان و بلوچستان برای حنا بندان دست و پای عروس و داماد مراسم خاصی برگزار می شود به این صورت که یک شب قبل از شب زفاف یا به حجله رفتن تجمع هایی در منزل عروس و یا هر دوی آنان صورت می گیرد و با رقص و پایکوبی دست و پای عروس و داماد را جداگانه در قسمت مردان و زنان حنا می بندند تا رنگ سرخ به خود گیرند.

حنا (Lawsonia innermis. L) به‌طور گسترده در طب سنتی ایران برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری ‏های پوست و مو، سر درد و درمان زخم کاربرد دارد و پودر برگ حنا در رنگ‏‌آمیزی مو، ریش و ناخن و دست و پا به‌ کار برده می‏ شود.

حنا از نظر فیتوشیمی شامل ترکیباتی همچون کینون‏ ها، کربوهیدرات‏ ها، پروتئین‏ ها، فلاونوئیدها، تانن ‏ها و ترکیبات فنولی، آلکالوئیدها، کومارین ‏ها و اسیدهای چرب می‏ باشد و از مهم‌ترین کاربردهای گیاه حنا می ‏توان به ضد درد، هیپوگلیسمی، محافظت ‎کننده کبدی، ضد التهاب، ضد باکتری، ضد میکروب، ضد قارچ، ضد ویروس، محرک سیستم ایمنی، آنتی ‏اکسیدان و خصوصیات ضد سرطان اشاره کرد.

شهرستان دلگان از مهمترین و مستعدترین مناطق کشت حنا در سیستان و بلوچستان و ایران محسوب می شود بطوریکه رتبه دوم کشور را داراست.

با پیگیری سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان و در راستای حمایت از تولیدکنندگان بومی و کمک به تحقق شعار جهش تولید و رونق اقتصادی، بخشی از حنای ارگانیک دلگان، به فرانسه صادر می شود.
فرماندار دلگان سیستان و بلوچستان گفت: این شهرستان مهد تولید محصولات کشاورزی و از جمله حنا و چای ترش است.
مجتبی شجاعی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: رتبه دوم کشوری تولید حنا پس از رودبار جنوب کرمان به دلگان اختصاص دارد و در دولت برای مقابله با سودجویان و قطع دست دلالان برای دومین سال متوالی تلاش شده که بخشی از حنای تولیدکنندگان پرتلاش شهرستان به فرانسه و کشورهای اروپائی صادر شود.
وی ادامه داد: در این منطقه یک واحد تولیدی حناسایی به صورت کارگاهی کوچک فعال بوده که پاسخگوی ظرفیت بالای تولید این محصول نیست.
وی اظهار داشت: جهاد کشاورزی دلگان با همکاری بخش خصوصی برای افزایش ظرفیت این کارگاه، اقدام به خرید تجهیزات حناسایی، بسته بندی و برندسازی کرده و بایستی تجهیزات در فضایی بزرگتر نصب و راه اندازی شود.
فرماندار دلگان پیگیری نشدن توسعه زیرساختهای فراوری حنا را از نقاط ضعف سالهای گذشته عنوان کرد و گفت: در تلاشیم با تخصیص اعتبارات ملی این موانع را رفع و به بهره وری بیشتر این محصول مهم و صادراتی و رونق دهنده اقتصاد مقاومتی در منطقه کمک کنیم.
وی اظهار داشت: از دغدغه های مهم کشاورزان نبود صنایع مکانیزه کاشت، داشت و برداشت بویژه کارخانه خشک کن برگ حنا در این منطقه است.
شجاعی افزود: در سالهای قبل کشاورزان دلگان مجبور بوده اند به دلیل نبود بازار مناسب محصول حنای خود را بصورت فله ای به دلالان بفروشند.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان نیز گفت: چندین مزرعه در دلگان شناسایی شده که کشت حنای ارگانیک مورد تایید و استاندارد اروپا، بر مبنای تولید انبوه و صادراتی را دارند.
امان الله طوقی بیان کرد: ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی دلگان به کشت حنا اختصاص یافته که سالانه از این سطح در سه چین ماههای مرداد، مهر و آذر ۱۱ هزار و ۲۵۰ تن حنا برداشت می شود.
وی افزود: افزون بر چهار هزار نفر در کار کاشت، داشت و برداشت حنای دلگان مشغولند.
معاون تولیدات گیاهی جهادکشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: شهرستان دلگان با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، این قابلیت را دارد که سطح زیر کشت این محصول را هر سال ۲۵۰ هکتار افزایش دهد تا زمینه اشتغال پایدار صدها نفر دیگر هم فراهم شود.
حنا از جمله مواد آرایشی سنتی با خواص فراوانی است که زنان جنوب شرق کشور بویژه سیستان و بلوچستان از گذشته های دور تا امروز برای ترسیم اشکال زیبا بر دست و رنگ کردن موی سر خود از آن استفاده می کرده اند و استفاده از آن با فرهنگ مردم بویژه در اعیاد و مراسم عروسی عجین شده است.
استفاده در صنایع رنگرزی و تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی، درمان بیماری های پوستی، درمان قارچ پوست سر، تقویت مو و رفع شوره سر، رفع اگزما و جلوگیری از عرق دست و پا از جمله مزایای این گیاه دوست داشتنی بوده که می تواند ۲۰ تا ۵۰ سال عمر کند.
به گزارش ایرنا، گلمورتی مرکز شهرستان دلگان در ۴۸۵ کیلومتری جنوب غربی زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.