نیویورک تایمز: صنعت گاز طبیعی، قربانی اصلی کرونا

این گزارش به قلم "کلیفورد کراوس" می افزاید: چند ماه پیش اسرائیل و چند کشور عربی که زمانی دشمنان هم به شمار می آمدند تصمیم گرفتند باب همکاری اقتصادی با یکدیگر را باز کنند و مترصد بودند تا مقدمات کار برای مشارکت در حوزه انرژی را آغاز کنند. اسرائیل پیشقدم شد و به مصر گاز طبیعی فروخت. بدین ترتیب دو ترمینال صدور گاز که بسته بود باز شد و راه برای صدور گاز اسرائیل به اروپا هموار شد. باز شدن این ترمینالها  راه را برای جذب سرمایه گذاری خارجی که اسرائیل سخت محتاج آن است هموار کرد.

لبنان هم به سهم خود از این مشارکت بی نصیب نماند و درحال اماده سازی اولین چاه نفت ساحلی است که سالها به تاخیر افتاده بود.

فلسطینیان هم نمایندگانشان به یک مجمع منطقه ای پیوستند که متشکل است از اسرائیل و برخی کشورهای منطقه. این مجمع صدور انرژی از این ناحیه به اروپا را تسهیل می کند. اما ویروس کرونا سر و کله اش پیدا شد و تمام این اقدامات را مختل کرد.

کرونا جلوی اکتشاف و صدور نفت و گاز را گرفت. قیمت گاز که در همان زمان هم به علت گرم بودن نسبی نیمکره شمالی پایین آمده بود را به سقوط رساند. انبارهای نفت و گاز را هم تا لبه پر کرد. شرکت های بین المللی نفت و گاز که به تقلا افتاده اند، دیگر بودجه ای برای سرمایه گذاری ندارند و هیچ پروژه جدیدی هم اجرا نمی شود.

این تنها خاورمیانه نیست که کرونا به تجارت گاز آن ضربه زده است. از استرالیا گرفته تا سواحل خلیج در آمریکا، تجارت گاز تحت تاثیر پاندمی کرونا آسیب دیده است. دو دهه بود که صدور گاز طبیعی در سطح جهان شاهد رشدی بی سابقه بود و این حامل انرژی به خوبی توانسته بود جایگزین ذغال سنگ برای تولید برق و گرمایش شود. این تجارت آنقدر پررونق بود که حتی قابل رقابت با نفت شده بود. بسیاری از کشورهای در حال توسعه از گاز به عنوان سوخت قابل انتقال استفاده می کنند.

اما امروز تانکرهای حامل گاز مایع سرد فشرده در سواحل اروپا بیکار توقف کرده اند. اروپا بعد از هفته ها قرنطینه این روزها دارد به آهستگی و آرام آرام شاهد بازگشایی کارخانه ها و مشاغل و کسب و کارها می شود. بسیاری از مردم همچنان در خانه قرنطینه هستند.

"لسلی پالتی - گازمن" رئیس شرکت تحقیقات و مشاوره "گازویستا"‌ در شمال کالیفرنیا در باب این موضوع شرح می دهد: "هنوز معلوم نیست آثار اقتصادی - مالی- سیاسی ویروس کرونا چیست و مدیریت کنترل این ویروس کدام تغییرات سیاسی را برای کشورها خواهد نوشت".

وی می افزاید: "کرونا سطح تقاضا برای گاز مایع طبیعی و سطح سرمایه گذاری برای آن را در کل دنیا بشدت پایین آورده است".

در هفته های گذشته در کشورهای استرالیا، موزامبیک، قطر، موریتانی، سنگال و آمریکا سرمایه گذاری میلیاردها دلاری برای ساخت ترمینال های صدور گاز طبیعی مایع که تنها کسب مجوز و ساخت آن یک دهه به درازا می کشد، یا به تعویق افتاده یا لغو شده است. مجریان این صنعت برآوردشان این است که نه برای امسال و نه برای سال آینده میلادی هیچ سرمایه گذاری ای بالاتر از ۵۰ میلیارد دلار در این صنعت صورت نخواهد گرفت.

در کانادا، آمریکا و اندونزی ویروس کرونا ضمنا" زنجیره تامین گاز را قطع کرده است. سبب کمبود در نیروی کار شده است. کار ساخت پروژه های مصوب را هم به تاخیر انداخته است. حتی اگر هم این تعطیلی سرمایه گذاری و ساخت موقتی باشد، بازهم باعث کمبود گاز خواهد شد و موجب خواهد شد در یک دهه آینده قیمت گاز بالا برود.

گرانی گاز، بازار را به سمت ذغال سنگ سوق خواهد داد.

شرایطی که امروز برای بازار انرژی نفت و گاز جهان ایجاد شده است جهان را به سمت استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر نظیر انرژی خورشیدی و انرژی باد سوق داده است. انرژی های تجدید پذیر مدتهاست که مورد توجه قرار گرفته است چون هم ارزان قیمت است و هم آسیبی به تغییرات جوی نمی زند.

گاز آمریکا که تا همین چندی پیش ارزانتر از گاز قطر و استرالیا بود، امروز این امتیاز را از دست داده است چون قیمت گاز آسیا و اروپا هم افت کرده است. اینک در این شرایط امروز کارخانه های تولید گاز طبیعی مایع آمریکا در پیشنهادهایشان به اروپایی ها انعطاف به خرج می دهند و این به نفع کشورهای اروپایی تمام می شود و این کشورها حمل محموله نفتی خود را لغو می کنند.

شرکت های بزرگ آمریکایی تولید کننده گاز مایع طبیعی نظیر " چنی یر" Cheniere در هوستون، "سامپرا انرژی" Sempra Energy در سان دیه گو، " تگزاس ال. ان. جی  Texas LNG و " رویال داچ شل" Royal Dutch Shell  مجبور به قطع پروژه های توسعه ای خود شده اند و شرکت "تلوریان" Tellurian در هوستون نیز برای نجات یک پروژه پیشنهادی در "لیک چارلز"  Lake Charles مجبور شده است ۴۰ درصد از ۱۷۶ پرسنل خودش را اخراج کند.

اما مجریان صنعت گاز هنوز امید دارند تجارتشان برگردد. "شریف سوکی" رئیس شرکت تلوریان می گوید:"ویروس کرونا فقط به مدت یک سال در تجارت گاز وقفه ایجاد می کند اما اساس و بنیان کار را بر هم نمی ریزد".

سوکی می گوید:"چین که ظاهرا جلوی انتشار ویروس را گرفته، شروع کرده است کم کم دارد از گاز بیشتری استفاده می کند". او اشاره می کند که هنوز هیچ مشوقی برای جایگزین ساختن ذغال سنگ به جای گاز وجود ندارد.

اما در این میان، سقوط قیمت گاز به نفع کشورهایی همچون "هند" تمام شده است. هند وابسته به واردات انرژی است و حالا در این موقعیت گاز بیشتری می خرد.

بازار جهانی گاز فقط به مدت چند هفته راکد بود. "آژانس بین المللی انرژی" پیش بینی کرده است که برای سال ۲۰۲۰ مصرف جهانی گاز به میزان ۵ درصد افت خواهد کرد.

برخی مجریان صنعت معتقدند که پاندمی کرونا چشم انداز آینده گاز طبیعی را تاریک کرده است و در عوض افق روشنی را برای انرژی های تجدید شونده رقم خواهد زد.

قیمت تولید برق خورشیدی و تولید برق بادی رو به کاهش گذارده است. فناوری ذخیره سازی انرژی رو به رونق است. تغییرات آب و هوایی رو به وخامت گذارده است. بنابراین با احتساب این حقایق، در درازمدت انرژی های تجدید پذیر یک تهدید جدی علیه گاز طبیعی خواهند بود.

"جیسون بورداف" مدیر "‌مرکز سیاستگذاری جهانی انرژی" وابسته به دانشگاه "کلمبیا" در این محور نظر می دهد:"سطح تقاضا برای گاز ظرف چند سال می تواند دوباره به حال اول بازگردد و در کشورهای در حال توسعه ای که سعی دارند از آلودگی هوا در شهرهای بزرگ بکاهند جایگزین ذغال سنگ بشود".

او اضافه می کند:"اما اگر کرونا بماند و به این زودی ها نرود در آن هنگام رهبران سیاسی کشورها و مدیران تجاری ناگزیر مثل سابق به واردات گاز که از سواحل دور وارد کشور می شود، تکیه نخواهند کرد ".

بورداف می افزاید:"پیش از کرونا هم گاز طبیعی مایع بازاری بود که نیاز به سرمایه گذاری هنگفت داشت چون آینده بازار نامعلوم بود و قیمت گذاری و سیاست گذاری در آن هم نامطمئن بود. اما کرونا آمد و این عدم اطمینان ها قوی تر شد".

صدور گاز مایع طبیعی آمریکا از سال ۲۰۱۶ آغاز شد و آمریکا بعد از کشورهای استرالیا و قطر، ‌ به سومین کشور بزرگ صادر کننده این گاز در جهان تبدیل شد. آمریکا در سال ۲۰۱۹ بیشترین ظرفیت های تولید گاز را در مقایسه با سایر کشورهای جهان ساخته است و این روند در سال ۲۰۲۰  همچنان ادامه دارد. بخش اعظم رونق صادرات گاز طبیعی آمریکا ناشی از گاز ارزان قیمتی است که هنگام استخراج نفت از میادین نفتی شِیل در تگزاس از چاه به بیرون می جهد.

اما آن امتیاز ممکن است دیگر وجود نداشته باشد چون رکود اقتصادی و پایین آمدن سطح تقاضا موجب شده است تولید کنندگان نفت در چاهها را ببندند و دکل ها را پایین بکشند.

"مارک لو دین" نایب رئیس استراتژی در شرکت " ولیدر" کانادا که تولیدکننده نرم افزار برای شرکت های نفت و گاز است در باب این موضوع می گوید:"ویروس کرونا و نفت ارزان دارند بازار گاز و فرآوردهای مرتبط با آن را برای چندین سال به رکود می کشانند. این درحالیست که این صنعت کلید قابل رقابت بودن آمریکا در گاز مایع طبیعی است".

این کارشناس صنعت نفت و گاز اشاره می کند:"این تغییرات سهم بازار آمریکا را در بازار جهانی گاز طبیعی مایع بطور ساختاری کاهش می دهد به خصوص در اروپا. اما روسیه برعکس، ‌ سهم بیشتری از این بازار را نصیب خود می سازد".

روسیه همین حالا هم یک شبکه محکم خط لوله جهانی دارد و دارد کار می کند تا تولید و صدور گاز مایع طبیعی خودش را با مشوق های مالیاتی توسعه بدهد. قطرهم امیدوار به توسعه صادرات گاز خود است. فروش انرژی برای قطر صرفا جنبه مادی ندارد بلکه سطح نفوذ سیاسی دوحه را در گرداگرد خاورمیانه و شمال آفریقا بیشتر می کند حتی با وجودی که درآمدهای نفتی قطر افت کرده است.

بیشترین اثرات فوری و قوی تاثیرگذاری کرونا بر بازار گاز جهان، در شرق مدیترانه احساس شده است.

کشورهای این ناحیه دل خوش کرده بودند که با رشد تولید گاز می توانند به شکوفایی اقتصادی و توسعه ژئوپولیتیک برسند.

در سال های اخیر یک ثروت بادآورده ای به اسرائیل، مصر و قبرس روی آورد و در این کشورها ذخایر گاز طبیعی کشف شد و قرار بود که در لبنان هم ذخایر بیشتری کشف شود.
مصر در هفته های اخیر یک ترمینال صدور گاز مایع طبیعی را بست و قرارداد بازگشایی دومین ترمینال را هم لغو کرد. مصر وقتی بازار پرسودی گیرش نیامد، جلوی صدور گاز مایع را بطور کل گرفت.

نیویورک تایمز نوشت: این تصمیم گیری به ضرر اسرائیل تمام شد. اسرائیل امیدوار بود ثروت گازی اش را که به تازگی کشف کرده است را می تواند از طریق زمین های حاصلخیز مصر صادر کند. در سواحل خود اسرائیل هم دست کم یک شرکت کار اکتشاف گاز را به تعویق انداخت.

در لبنان؛ اولین چاه در سواحل این کشور حفر شد و بعد هم خشک شد. متعاقب آن حراج برای یافتن سرمایه گذاری خارجی به تعویق افتاد، چون صنعت دیگر میلی به سرمایه گذاری نداشت.

"نیکاس تسافوس" کارشناس گاز طبیعی در " مرکز مطالعات استراتژیک و بین الملل"‌ در واشنگتن می گوید: "اکتشاف و استخراج و صدور گاز طبیعی داشت منطقه را به یک تغییر شکل اساسی سوق می داد، ‌ اما کرونا آمد و همه چیز را عوض کرد".

وی ادامه می دهد:"حالا همه این کشورها با یک علامت سوال بزرگ در ذهن و یک ابهام بزرگ روبرو هستند. مردم از خود می پرسند؛ ‌ آیا توسعه از حرکت باز ایستاده است یا اینکه ناگهانی اتفاق خواهد افتاد؟   احساس خود من هم همین است و نه فقط در مورد منطقه بلکه برای کل دنیا هم همین احساس را دارم".