جمعیت همواره از مهمترین ارکان جوامع انسانی و اساس شکل گیری تمدنها بوده است، اقتدار اقوام و ثبات کشورها علاوه بر امکانات در اختیار آنها به میزان جمعیت وابسته بوده و در واقع جوامع پرجمعیت در حفظ استقلال خود و پایداری تمدنشان موفق تر هستند.
جمعیت از عوامل مختلفی نظیر عوامل تاریخی، جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تاثیر می‌پذیرد، هرچند تغییراتش کند و نامحسوس است اما تعیین کننده سرنوشت جامعه است لذا هیچ کشوری نسبت به تغییرات جمعیتی خود بی تفاوت نیست و در جهت رشد کمی و کیفی آن تلاش می‌کند.
آنچه در موضوع افزایش جمعیت اهمیت دارد ایجاد تغییرات در مسیر داشتن جمعیت مطلوب و بهینه است لذا سیاستها باید بر مبنای حفظ تعادل و پویایی ساختار کل جمعیت تدوین و اجرا شود که در این چارچوب باید پویایی در همه بخشها دنبال گردد و تحکیم و توسعه خانواده در اولویت قرار گیرد.
جمعیت ایران در دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی با اعمال سیاستهای کاهش جمعیت دچار تغییرات قابل توجهی شده است سالها شعار "فرزند کمتر، زندگی بهتر" در کشور نشر داده می‌شد و این سیاست خیلی زود در بدنه جامعه رخنه کرد به طوری که حتی روستاییان نیز به فرزندآوری کمتر روی آوردند اما تداوم این سیاست کار را به آنجا رسانده است که به گفته صاحبنظران جمعیت ایران به زودی از ساختار سنی جوان که نتیجه رشد جمعیت در دهه اول بعد از انقلاب بود خارج شده و به سوی سالخوردگی پیش می‌رود.
جمعیت زیر ۱۵ سال کشور بر اثر تاخیر در ازدواج، میل به داشتن خانواده‌های کوچکتر و عوامل مختلف دیگر رو به کاهش است و جمعیت خارج از سن فعالیت و بالای ۶۵ سال رو به افزایش است. بی تردید سالخوردگی جمعیت یکی از آفات کاهش جمعیت است که در کنار کاهش جمعیت در سن کار و تهدیدها و آسیبهای فرهنگی و امنیتی باید مورد توجه قرار گیرد.
خراسان رضوی نیز به عنوان یکی از استانهای برخوردار در کشور از حیث جمعیت با چالشهایی مواجه است که بررسی ابعاد مختلف این چالشها و رصد نحوه رشد جمعیتی در این استان می‌تواند برشی از مباحث جمعیت شناسی در سطح کلان کشور باشد و به تبیین چالشها و ارایه راهکارها برای رشد مفید جمعیت کمک کند.
آمار و ارقام جمعیتی در خراسان رضوی
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی در این باره می‌گوید: جمعیت استان براساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، ۶ میلیون و ۴۳۴ هزار و ۵۰۱ نفر است، تعداد خانوار آن یک میلیون و ۹۳۸ هزار و ۷۰۳ ، تعداد مردان سه میلیون و ۲۴۵ هزار و ۱۸۵ نفر و تعداد زنان سه میلیون و ۱۸۹ هزار و ۳۱۶ نفر است.
رضا جمشیدی افزود: متوسط رشد سالانه جمعیت کل استان طی سالهای ۹۰ تا ۹۵ ، ۱.۴۳ درصد، برای نقاط شهری ۱.۷۵ درصد و برای نقاط روستایی ۵۹ صدم درصد است به عبارت دیگر به طور متوسط سالانه ۸۸ هزار نفر به جمعیت استان اضافه شده است.
وی ادامه داد: بعد خانوار خراسان رضوی برابر با ۳.۳ نفر در خانوار است، میانگین سنی زنان ۳۰ سال و میانگین سنی مردان ۲۹.۵ سال است.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی گفت: توزیع نسبی جمعیت استان برای گروه سنی صفر تا ۱۴ سال که شاخص "نسبت جوانی جمعیت" می‌نامند، ۲۶.۹ درصد است، توزیع نسبی گروه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال در استان برابر با ۶۷.۵ درصد و توزیع نسبی گروه سنی ۶۵ سال به بالا که از آن به عنوان "شاخص سالخوردگی" یاد می‌شود، ۵.۶ درصد است.
جمشیدی افزود: جمعیت نوجوانان خراسان رضوی بین سنین ۱۱ تا ۱۴ سال برابر با ۳۸۹ هزار و ۸۶۰ نفر (شامل ۱۹۹ هزار و ۷۴۵ نفر مرد و ۱۹۰ هزار و ۱۱۵ نفر زن) و جمعیت جوانان در سنین ۱۵ تا ۲۴ ساله برابر با ۹۶۹ هزار و ۱۷۴ نفر (شامل ۴۸۵ هزار و ۲۶۴ نفر مرد و ۴۸۳ هزار و ۹۱۰ نفر زن) است.
وی ادامه داد: سهم جمعیت خراسان رضوی از کل کشور برابر با ۸.۱ درصد است که این نسبت برای مردان هشت درصد و برای زنان ۸.۱ درصد است.
شاخصهای توسعه جمعیتی
برای نیل به افزایش جمعیت، توجه به شاخصهای توسعه از جمله وضعیت اقتصادی بسیار حایز اهمیت است و به طور قطع خانواده‌ای که وسع اقتصادی برای تامین هزینه‌های زندگی نداشته باشد نمی‌توان از آن انتظار فرزندآوری بیشتری داشت.
رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی خراسان رضوی گفت: نرخ باسوادی در کل استان خراسان رضوی ۸۹.۱ درصد است که این عدد برای مردان استان ۹۱.۹ درصد و برای زنان استان ۸۶.۲ درصد است و ۱۷.۵ درصد از جمعیت خراسان رضوی دارای تحصیلات عالیه هستند.
جمشیدی افزود: تعداد کل مهاجران وارد شده از داخل و خارج کشور به خراسان رضوی طی پنج سال ۹۰ تا ۹۵ برابر با ۳۱۴ هزار و ۸۵۹ نفر بوده است.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی گفت: نرخ مشارکت اقتصادی سال ۱۳۹۸ در استان معادل ۴۷.۳ درصد و نرخ بیکاری استان در همان سال ۸.۳ درصد بوده است.
جمشیدی افزود: برآورد جمعیت فعال استان در سال ۱۳۹۸ معادل دو میلیون و ۲۵۴ هزار و ۳۱۲ نفر است که نسبت به سال ۱۳۹۷ به تعداد دو هزار و ۴۰۹ نفر کاهش یافته است.
وی ادامه داد: میزان جمعیت بیکار خراسان رضوی در سال ۱۳۹۸ معادل ۱۸۷ هزار و ۱۰۸ نفر است که نسبت به سال ۱۳۹۷ به میزان ۵۴ هزار و ۹۴۳ نفر کاهش داشته است.
رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خراسان رضوی گفت: جمعیت شاغلان استان در سال ۱۳۹۸ معادل دو میلیون و ۶۷ هزار و ۲۰۴ نفر برآورد شده به طوری که خالص اشتغال ایجاد شده در سال مزبور نسبت به سال ۱۳۹۷ معادل ۵۲ هزار و ۵۳۴ نفر است.
جمشیدی افزود: سهم شاغلان بخش کشاورزی خراسان رضوی در سال گذشته ۱۸.۴ درصد، سهم بخش صنعت ۳۳.۹ درصد و سهم بخش خدمات ۴۷.۷ درصد بوده است.
نرخ باروری در خراسان رضوی
یکی دیگر از عوامل بررسی میزان رشد جمعیت، نرخ باروری در خانواده‌هاست، این مولفه در چند سال اخیر در استان خراسان رضوی دستخوش تغییراتی بوده که باید موشکافانه تر نسبت به این قضیه نگاه کرد.
نرخ باروری، میانگین تعداد فرزندانی است که یک زن در طول زندگی اش به دنیا می‌آورد، نرخ باروری در ایران براساس آمار سال ۲۰۰۸ میلادی، برابر با ۱.۷۱ به ازای هر زن است این در حالی است که این نرخ در سال ۲۰۰۳ برابر با ۱.۹۹ کودک به ازای هر زن بود.
مدیر گروه جمعیت، خانواده و بهداشت مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس اطلاعات آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، نرخ باروری کلی در استان خراسان رضوی ۲.۴۱ گزارش شده است که در سال ۱۳۹۰ این میزان ۲ بوده است.
دکتر محمدعلی احمدیان افزود: بر اساس اطلاعات ثبت احوال خراسان رضوی نرخ باروری کلی استان خراسان رضوی در سال ۱۳۹۶، ۲.۳ و در سال ۱۳۹۷ به میزان ۲.۱ گزارش شده است بنابراین در حالی که میزان باروری کلی استان در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۰ افزایش یافته اما در سالهای ۹۶ و ۹۷ روند کاهشی پیدا کرده است.
وی ادامه داد: براساس اطلاعات ثبت احوال خراسان رضوی در سال ۱۳۹۷، در بین شهرستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد بیشترین نرخ باروری کلی مربوط به شهرستان تایباد(با نرخ ۳.۴ و کمترین نرخ باروری کلی مربوط به شهرستان درگز با نرخ۱.۷ است همچنین نرخ باروری در شهرستان مشهد ۱.۹ است
سیاستهای جمعیتی ایران، منطقی و درست است اما تحقق آن مستلزم در نظر گرفتن کل ۱۴ بند آن در یک بسته اجرایی است و باید اجرای این بندها که به اشتغال، سرمایه‌گذاری روی سلامت مادران، حمایت از نظام خانواده و مواردی از این دست اشاره دارد به صورت هماهنگ و همسو توسط نهادهای مرتبط دنبال شود
سیاستهای جمعیتی ایران منطقی است
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در کل، سیاستهای جمعیتی ایران، منطقی است و همان طور که اکثر کشورهای دنیا دنبال سیاست افزایش جمعیت به صورت کمی و کیفی هستند و بهره‌وری نیروی انسانی و مدیریت جمعیت را دنبال می‌کنند ایران هم به دنبال افزایش منطقی جمعیت و اجتناب از بحران سالخوردگی بوده است.
غلامرضا حسنی درمیان افزود: نکته این است که حوزه‌هایی که در حال اجرای سیاستهای جمعیتی ایران هستند شاید درک دقیقی از این سیاستها نداشته‌اند.
او اضافه کرد: سیاستهای جمعیتی ایران که در سال ۱۳۹۳ ابلاغ شد ۱۴ بند دارد که یک بند آن مربوط به افزایش جمعیت در معنای بالای حد جایگزین است، هرچند ماهیت اصلی این سیاستها افزایش جمعیت است اما این افزایش منطقی دارد و سیاستهای مزبور به سادگی به برنامه تبدیل نمی‌شود.
وی ادامه داد: افزایش جمعیت در این سیاستها فقط مربوط به افزایش موالید نیست بلکه این جمعیت به اشکال مختلف حفظ می‌شود و باید جامع نگری در اجرای آنها لحاظ شود
این جمعیت شناس گفت: وقتی صحبت از سیاستهای جمعیتی می‌کنیم یکی از اهداف راهبردی آن است که سیاستهای جمعیتی عنوان و قانون و لازم الاجراست و این سیاستها باید توسط حاکمیت در بخشهای مختلف دنبال شود و باید یک هماهنگی در شیوه‌نامه اجرایی این سیاستها در بین نهادهای متولی ایجاد شود و همه اقشار به نوعی در آن مداخله داشته باشند زیرا این سیاستها بدون مداخله اجتماعی و برنامه‌ریزی دقیق قابلیت اجرا نخواهند داشت.
روند کاهشی رشد جمعیت، هشدار جدی
پژوهشگر جمعیت شناس خراسان رضوی با اشاره به ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی افزایش جمعیت گفت: هرچند جمعیت ایران از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ از ۷۰ میلیون نفر به ۸۰ میلیون نفر رسیده و به طور میانگین سالانه یک میلیون نفر افزایش معادل رشد ۱.۱ درصدی داشته اما میزان رشد جمعیت در ایران رو به کاهش بوده است.
حسنی افزود: میزان باروری در ایران به کمتر از حد جایگزینی رسیده است اما چون این موضوع به صورت نسلی اثر خود را می‌گذارد، زمان می‌برد که اثر خود را در جمعیت ایران نشان دهد و به مرور میزان رشد جمعیتی در ایران صفر و سپس منفی خواهد شد.
وی ادامه داد: در صورتی که شرایط در نحوه اجرای سیاستهای جمعیتی ایران بهبود پیدا کند و رشد جمعیت در بازه بین یک و ۲ تداوم داشته باشد، مخاطره مربوط به رشد جمعیت در بازه صفر یا منفی را نخواهیم داشت اما در صورتی که ضریب افزایش جمعیت (تی.اف. آر) کشور که اکنون کمتر از بازه یک و ۲ است، تداوم داشته باشد، به طور قطع در ۱۰ تا ۲۰ سال آینده رشد جمعیتی ایران ابتدا متوقف و سپس رو به کاهش خواهد گذاشت.
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: سناریوی سازمان ملل متحد درباره جمعیت ایران این است که میزان رشد جمعیتی در این کشور در سال ۲۰۵۰ تبدیل به صفر و در سال ۲۰۷۵ منفی خواهد شد و جمعیت ایران به نصف شدن نزدیک می‌شود که این مهم اهمیت آینده پژوهی جمعیت ایران را دوچندان می‌کند.
حسنی افزود: در مجموع سیاستهای جمعیتی ایران، منطقی و درست است اما تحقق آن مستلزم در نظر گرفتن کل ۱۴ بند آن در یک بسته اجرایی است و باید اجرای این بندها که به اشتغال، سرمایه‌گذاری روی سلامت مادران، حمایت از نظام خانواده و مواردی از این دست اشاره دارد به صورت هماهنگ و همسو توسط نهادهای مرتبط دنبال شود.
وی ادامه داد: در صورتی که هر کدام از بندهای مزبور اجرا نشود از نظر جمعیت شناختی، امکان تغییر نگرش مردم در فرزندآوری بسیار دشوار خواهد بود به عنوان مثال در جامعه‌ای که انواع هزینه‌ها رو به افزایش است نمی توان انتظار داشت که نگرش مردم به سمت فرزندآوری و باروری بالاتر سوق پیدا کند.
استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: بسته سیاستهای جمعیتی در ایران به سمت حمایت از نظام خانواده پیش رفته است و باید یک تقسیم کاری هماهنگ بین نهادهای مختلف برای اجرای آنها به وجود آید لذا مهم است که رصد شود آیا از سال ۱۳۹۳ تاکنون این هماهنگی بین نهادها برای تحقق هدف کلی یعنی افزایش جمعیت به وجود آمده است یا خیر؟
حسنی افزود: در مورد سیاست افزایش جمعیت، اگر بین سطح کلان و خرد جامعه ارتباط به شکلی برقرار نشود یا کارکرد نظام های واصل در جهت این سیاستها نباشد، سیاستهای جمعیتی تحقق نخواهد یافت لذا باید نحوه اجرای این سیاستها به طور دقیق بررسی شود.
وی ادامه داد: نکته اساسی این است که باید بین نهادهای مختلف، انسجام و تقسیم کار درستی صورت گیرد تا بتوان سیاستهای جمعیتی را تحقق ببخشید.
او اضافه کرد: در استانهای مختلف از جمله خراسان رضوی شورای راهبردی جمعیت تشکیل شده است اما نتیجه بیرونی پژوهش‌های آن به دست نیامده است به این معنا که هنوز جامعه به ویژه زوجین با نتایج پژوهشی این شورا همراهی نمی‌کنند.
بهره‌وری نیروی انسانی در افزایش مطلوب جمعیت
استاد دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به بهره‌وری نیروی انسانی از طرق مختلف گفت: هرچه کیفیت تربیت افراد افزایش یابد، بهره‌وری نیروی انسانی رشد قابل توجهی خواهد یافت لذا باید آموزشهای ارایه شده از نظر ارتقای کارآمدی نیروی انسانی مورد ارزیابی قرار گیرد.
حسنی اظهار داشت: نسبت نیروی کار (جمعیت در سن فعالیت) و نیروی بازنشسته (جمعیت غیرفعال) به عنوان یک شاخص تحت عنوان شاخص "بستگی" در جهان مطرح است به این معنا که به ازای هر هشت نفر در سن فعالیت، باید یک نفر در سن سالمندی باشد اما شواهد امر نشان می‌دهد که این نسبت در ایران در سال ۲۰۵۰ به ۴.۱ می‌رسد یعنی به ازای هر چهار نفر در سن فعالیت، یک نفر در سن سالمندی خواهیم داشت لذا باید روی بهره وری نیروی انسانی در ایران فعالیت بیشتری صورت گیرد.
وی ادامه داد: ضرایبی که عنوان شد در حالت خوشبینانه و نیروی بالقوه در سن فعالیت است زیرا می‌دانیم همه کسانی که در سن فعالیت هستند شاغل نیستند لذا باید شرایط فناوری و بسیاری از مسایل دیگر را تغییر دهیم تا بهره وری نیروی انسانی افزایش یابد.
اهمیت نظام خانواده در افزایش جمعیت
استاد علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اهمیت نظام خانواده در تحقق سیاستهای جمعیتی ایران گفت: تحکیم نظام خانواده باید قبل از ازدواج، حین ازدواج و بعد از آن دنبال شود و خانواده را نباید رها کرد، توسعه خانواده در حوزه فرزندآوری حمایتهای ویژه را می‌طلبد و برای تعالی خانواده باید هنجارهایی در تربیت فرزند در نظر گرفته شود تا وی به یک عنصر مفید برای جامعه تبدیل شود.
حسنی افزود: اگر شرایط ازدواج، تحکیم و توسعه و تعالی خانواده در چارچوب سیاستهای جمعیتی ایران فراهم شود، اندک اندک نگرش زوجین نسبت به فرزندآوری مثبت شده و اهداف جمعیتی محقق می‌شود به عبارت دیگر ما به حداقل ۲.۵ فرزند به ازای هر زن در کشور و افزایش دو برابری جمعیت در هر ۶۰ سال خواهیم رسید.
وی با تاکید بر بعد فرهنگی سیاستهای جمعیتی ادامه داد: متاسفانه سالها قبل در پی سیاستهای جمعیتی ایران مبنی بر کاهش جمعیت فرهنگ "فرزند کمتر، زندگی بهتر" در روستاها قبل از اینکه به توسعه دست یابند، گسترش یافت و این نکته بسیار حایز اهمیت است.
استاد دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: اگر بخواهیم میزان باروری خانواده‌ها را افزایش دهیم باید در ابتدا فرصت تربیت فرزندان را برای زوجین شاغل به وجود آوریم، یعنی میزان حضور زوجین شاغل را در خانه بیشتر کنیم و در هر صورت توسعه در تصمیم زوجین مبنی بر فرزندآوری اثرگذار است.
حسنی افزود: اگر بخواهیم میزان فرزندآوری خانواده‌ها را بیشتر کنیم باید چتر حمایتی از خانواده‌ها را هم گسترده‌تر کنیم، این حمایت صرفا اقتصادی نیست، خیلی از خانواده‌ها برای فرزندآوری مشکل اقتصادی ندارند لذا باید مسوولیت پذیری آنان را تقویت کرد.
وی ادامه داد: امروزه نظام‌های حمایتی سنتی مانند عمه، خاله و دایی برای حمایت در فرزندآوری زوجین از بین رفته و چیزی جایگزین آن نشده است، لذا زوجین تصمیم می‌گیرند که فرزند کمتری داشته باشند، باید زوجین را از ابعاد مختلف اقناع کنیم، این اقناع‌گری در چارچوب سیاستهای جمعیتی باید خانواده محور باشد.
این جمعیت شناس اظهار داشت: این که سن ازدواج بالا می رود، دلیل ساختاری دارد به این معنا که سیستم ازدواج را به تاخیر انداخته است، به این معنا که دستیابی به شغل و استقلال مالی باعث تاخیر در ازدواج شده و این مساله بر فرزندآوری خانواده نیز تاثیر گذاشته است.
حسنی افزود: تشکیل، تحکیم، توسعه و تعالی خانواده، چهار عنصر اصلی برای افزایش فرزندآوری و تحقق سیاستهای جمعیتی در ایران است، جامعه ایرانی یک جامعه اسلامی است و ازدواج رسمی می‌تواند فرزندآوری را به دنبال داشته باشد پس باید نظام‌های حمایتی از سوی دولت و بخش خصوصی گسترش یابد، خانواده‌ها به طور دایم رصد شوند، بانک اطلاعاتی مناسبی گردآوری گردد و مردم به ویژه گروه‌های برخوردار نسبت به فرزندآوری بیشتر اقناع شوند.
وی اضافه کرد: اگر نتوانیم روی سبک ایرانی – اسلامی در چارچوب تحکیم نظام خانواده فعالیت کنیم، خانواده‌ها خود به خود الگوهای جهانی را تقلید کرده و افراد به سمت باروری کمتر پیش می‌روند.
او ادامه داد: اگر سیاستهای جمعیتی ایران به طور دقیق اجرا شود ما مساله‌ای تحت عنوان سالمندی نخواهیم داشت، میزان رشد نیم تا ۱.۵ درصدی جمعیت، رشد متوسطی برای ایران است و باید درباره آینده جمعیتی در ایران نگران بود، برای رفع این نگرانی کافی است سیاستهای جمعیتی ایران به طور دقیق به اجرا درآید.
میزان باروری در ایران به کمتر از حد جایگزینی رسیده است اما چون این موضوع به صورت نسلی اثر خود را می‌گذارد، زمان می‌برد که اثر خود را در جمعیت ایران نشان دهد و به مرور میزان رشد جمعیتی در ایران صفر و سپس منفی خواهد شدمروری بر اجرای سیاستهای جمعیتی در استان خراسان رضوی
مدیر گروه جمعیت، خانواده و بهداشت مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در پی ابلاغ سیاستهای کلی جمعیت توسط مقام معظم رهبری در اردیبهشت ماه سال۱۳۹۳،سیاستهای جمعیتی وزارت بهداشت منطبق با این سیاستها، بازنگری و به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور ابلاغ شد.
احمدیان افزود: اجرایی سازی این سیاستها از جمله ارتقای نرخ باروری کلی و پویایی و بالندگی جمعیت در زمره اولویتهای اصلی دانشگاه علوم پزشکی مشهد قرار گرفت و در این راستا برنامه های متعددی در معاونت بهداشت دانشگاه در حال اجراست.
وی ادامه داد: ترویج ازدواج سالم در جوانان یکی از برنامه های معاونت بهداشتی است که به منظور ارتقای آگاهی جوانان در زمینه اهمیت تشکیل خانواده، معیارهای انتخاب همسر، سلامت روانی، اجتماعی و معنوی در ازدواج، ارتقای امید به زندگی و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی برنامه ریزی و اجرا شده است.
مدیرگروه جمعیت، خانواده و بهداشت مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: آموزشهای هنگام ازدواج به عنوان یکی دیگر از برنامه‌های مهم معاونت بهداشتی در راستای سیاستهای جمعیتی است که در این راستا کلاسهای آموزش هنگام ازدواج با هدف افزایش دانش و مهارت زوجین در ابتدای شروع زندگی مشترک و در راستای تحکیم بنیان خانواده برگزار می‌شود.
احمدیان افزود: بدیهی است پایداری و استحکام خانواده‌ها موجب افزایش فرزندآوری می‌شود و بدین منظور در حال حاضر در۲۳ مرکز خدمات جامع سلامت منتخب در ۱۹ شهرستان تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مباحث آموزشی "بهداشت و سلامت جنسی"، "حقوق زوجین"، "اخلاق و احکام" و "روانشناسی" با همکاری دستگاههای دادگستری، تبلیغات اسلامی و بهزیستی توسط مربیان آموزش دیده به مدت ۶ ساعت به زوجین در آستانه ازدواج ارایه می‌شود.
وی آموزش و مشاوره فرزندآوری را از دیگر برنامه‌های معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد برشمرد و ادامه داد: این آموزشها در راستای ترویج فرزندآوری و افزایش بارداری‌های ارادی و برنامه ریزی شده در مراکز خدمات جامع سلامت تحت پوشش، به زنان واجد شرایط مراجعه کننده ارایه می شود.
مدیرگروه جمعیت، خانواده و بهداشت مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: هدف از ارایه این آموزشها، افزایش آگاهی مراجعان در خصوص مزایای فرزندآوری و افزایش فرزندآوری از طریق کاهش میانگین فاصله زمانی بین ازدواج و فرزند اول، کاهش تک فرزندی و کاهش میانگین فاصله زمانی بین فرزندان است.
احمدیان افزود: حل مشکل ناباروری زوجین و موفقیت آنان در فرزندآوری می‌تواند موجب افزایش نرخ باروری کلی و ارتقای سلامت زوجین نابارور و خانواده های آنان در ابعاد جسمی، اجتماعی و روانی شود و برنامه پیشگیری از ناباروری از دیگر برنامه های معاونت بهداشت دانشگاه در این راستاست.
وی ادامه داد: در مراکز خدمات جامع سلامت تحت پوشش این دانشگاه، ضمن آموزش و اطلاع رسانی در زمینه عوامل مستعد کننده ناباروری و پیشگیری از آن، زوجین از نظر ناباروری مورد ارزیابی قرار گرفته و در صورت نیاز، جهت تشخیص زودرس و اقدامات لازم و به موقع به سطوح تخصصی بالاتر ارجاع می‌شوند.
مدیرگروه جمعیت، خانواده و بهداشت مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: سزارین یکی از عوامل محدود کننده فرزندآوری خانواده هاست لذا این معاونت کلاسهای آمادگی زایمان با هدف ترویج زایمان طبیعی و کاهش سزارین‌های غیر ضروری برای مادران باردار را برگزار می‌کند که از طریق آموزش، آگاهی و توانمندسازی مادران نقش مهمی را در حمایت از مادر و کاهش ترس از درد زایمان، سازگار شدن با تغییرات این دوران، انتخاب زایمان طبیعی و در نهایت تجربه‌ای خوشایند از بارداری، زایمان و فرزندآوری مجدد را دنبال می‌کند.
احمدیان برگزاری همایش، نشست، نمایشگاه و بسیجهای اطلاع رسانی عمومی با موضوع پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت در شهرستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد را از دیگر فعالیتهای این معاونت ذکر کرد.
وی خاطر نشان کرد: در سال ۱۳۹۷ معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با هدف شناسایی الگوهای باروری و عوامل تاثیر گذار بر آن در زنان ۴۹ -۱۵ ساله دارای همسر در استان خراسان رضوی و بمنظور استفاده در برنامه ریزی ها و طراحی مداخلات لازم،، طرح پژوهشی" عوامل موثر بر الگوهای باروری در میان زنان ۴۹-۱۵ ساله دارای همسر با رویکرد ارتقا نرخ باروری کلی" را با همکاری سایر دانشگاه‌ها اجرا کرد.
مدیرگروه جمعیت، خانواده و بهداشت مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با همکاری سایر سازمانها در زمینه دستیابی به پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت فعالیت دارد که از جمله اقدامات در این راستا می‌توان به کمیته جمعیت و سلامت که جزء کمیته‌های ۶ گانه گروه کاری زنان و خانواده استانداری است اشاره کرد.
احمدیان افزود: این کمیته به ریاست رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد و دبیری معاونت بهداشت دانشگاه به منظور پیگیری اجرایی شدن بند ۱۶ سیاست های ابلاغی خانواده مقام معظم رهبری تشکیل شده است. بند ۱۶ سیاستهای کلی خانواده عبارت است از" ایجاد ساز و کارهای لازم برای ارتقای سلامت همه جانبه خانواده‌ها به ویژه سلامت باروری و افزایش فرزندآوری در جهت برخورداری از جامعه جوان، سالم، پویا و بالنده".
وی ادامه داد: دانشگاه علوم پزشکی مشهد یکی از اعضای شورای راهبردی جمعیت استان نیز هست و ریاست این شورا به عهده معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری است که به رصد علمی موضوع جمعیت و تحولات آن می پردازد و در راستای جامه عمل پوشاندن به مفاد سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری فعالیت می‌کند.
نظر شما