کتاب به قلم "هاجر نظری" تدوین شده اما از مقدمه و فهرست بی‌بهره است. ابتدای نوشته‌اند: چهل نقش و نگار از هزاران نقش و نگاری که سالیان سال هنرمندان اصفهان با لطافت روحشان ساختند و پرداختند.
اولین نقش ونگار "قلم‌زنی" است که ایجاد نقش است بر روی جسم فلزی به وسیله چکش و قلم. ویژگی خاص قلم زنی اصفهانی‌ها در همین چکش زدن‌هاست که روی شی عمیق‌تر نقش می‌نگارد و عمق این زیبایی آن‌جایی است که اگر گذرت به بازار قلم‌زن ها افتاد صدایی پرده گوشت را نوازش می‌دهد.
سفال‌گری: از قدیمی‌ترین ساخته‌های دست بشر با گل رُس است و قدمت آن در اصفهان تا آن‌جاست که قدیمی‌ترین چرخ سُفال و کوره پخت آن در جهان را در تپه سیلک کاشان یافته‌اند.
خاتم‌کاری: تزیین اشیای چوبی است به شکلی شبیه موزاییک. مرغوبیت یک خاتم خوب به ریزنقشی و منظم بودن طرح آن است و مقر اصلی این هنر باز هم اصفهان است.
منبت‌کاری: هنر کنده‌کاری چوب بر اساس نقشه و طرح را گویند که سابقه اش به قبل از دوره هخامنشیان می‌رسد اما در امپراطوری بزرگ صفویه این هنر اوج می‌گیرد و هنرمندانش بهادار می‌شوند. بهترین چوب‌ها برای منبت کار را از عناب، گردو و گلابی تدارک می‌کنند.
امروزه منبت اصفهان به صورت اصیل در طرح‌های اسلیمی ساخته نمی‌شود اما طرح‌های زیبای هنرمندان این دیار آثار بسیار جالبی را خلق کرده است.
مینا کاری: تزئین و طراحی روی فلز به ویژه مس که برگرفته از اندیشه ایرانی با طرح‌های اسلیمی است و رنگ آبی در آن قالب است.
فیروزه‌کوبی: هم‌نام شهر گنبدهای فیروزه‌ای است و نصب دقیق فیروزه روی سطح فلز در آن اهمیت دارد. علاوه بر جواهرات روی بشقاب، لیوان، کاسه و تنگ هم حک می‌کنند.
خوش‌نویسی: زیبانوشتن همراه با خلق زیبایی است. بعد از اسلام هفت نوع خط معروف رواج داشت که اگر هنرمندی قادر بود این هفت خط را صحیح بنویسد عنوان استادی می‌گرفت و او را "هفت خط" می‌نامیدند!
مینیاتور: ظرافت در نقاشی است و مفاهیم لطیف داستان یا شعر را که در عمل قابل اجرا نباشد به تصویر می‌کشد.
بوم را از کاغذهایی با سبوس برنج یا استخوان کتف شتر، گاو یا عاج فیل درست می‌کنند. دسته قلم مو از تیغ جوجه تیغی، سر قلم‌مو از موی نرم پشت گربه خانگی و رنگ آن از نوع طبیعی گواش است.
مرصع کاری: صفویه دوران ترقی این هنر بود. ترصیع و تزئین ظروف و زینت‌آلات فلزی به شیوه سیاه قلم یا به صورت های مختلف صنعتی در این هنر مورد نظر بوده است.
طلاکوبی روی فولاد: باز هم اوج این هنر در دوران صفوی است و رواج امروزین آن در اصفهان است. هنرمند طلای ناب را با کوبیدن زیاد به صورت ورق در می‌آورد و آن را مربع مربع می‌کند. بعد بارها و بارها این مربع ها را لابه‌لای کاغذهایی از الیاف توت و کتیرا می‌گذارد و با چکش روی آن می‌کوبد تا ضخامتش به ۳۷۵۰۰۰۰ سانتی‌متر برسد.
سکمه دوزی: رودوزی و تزئین پارچه همراه با نخ‌کشی است و جایگاهش نصف جهان و هنر اختصاصی ایرانیان است. آغاز آن به قبل از دوره اسلامی می‌رسد و در دوران اسلامی شکوفا می‌شود. قدیم‌ترها از این هنر در روبنده زنان استفاده می‌شده و امروزه در تزئین روتختی، پرده، سفره و لباس از آن بهره می‌برند.
نقده‌دوزی: نقش و نگار بیست و نهم کتاب است که نوشته‌اند رودوزی پارچه است با استفاده از نخ نقده(ازجنس طلا یا نقره) با قدمتی که به زمان هخامنشیان می‌رسد. نقده در اصفهان بر روی پارچه‌های مخمل، ابریشم، اطلس و کتان دوخته می‌شود.
ترمه دوزی: این هنر در اصفهان برای تزئین لباس، پرده و بقچه کاربرد داشته و جنس پارچه هنرمند از ترمه است. نقش‌هایی که در این هنر استفاده می‌شود انوع بته جقّه، گل و بوته، گل و مرغ، گل‌های حاشیه‌ای، گلدانی و مجالس شکارگاهی است و زیبایی خاصی دارد.
۲۷ هنر دیگر معرفی شده در کتاب: صحافی، قلمدان سازی، مس‌گری، فرش‌بافی، قلم‌کاری، کاشی‌کاری، گچ‌بری، طلا کوبی با فولاد، قفل‌سازی، عبابافی، زری بافی، ضریح سازی، گلابتون دوزی، سوخت روی چرم، سرمه‌دوزی، گره چینی، پاپیه ماشه، تذهیب، معرق، ملیله دوزی، نمدمالی، معرق، گلیم بافی، چهل تگه دوزی، حکاکی روی فلز، مشبک‌دوزی و قلاب دوزی.
انتشارات سازمان فرهنگی، تفریحی شهرداری اصفهان کتاب «چهل نقش و نگار» را در ۸۴ صفحه منتشر کرده است.
نظر شما