اوایل اسفندماه سال ۹۸ بطور رسمی شیوع ویروس کرونا در ایران اعلام شد علاوه بر اثراتی که در حوزه بهداشت و سلامت جامعه داشت ساختار اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی را تحت تاثیر قرار داد و خانه نشینی اجباری شد.
در این میان خانواده هایی که در تدارک جشن عروسی بودند و مقدمات مراسم در تالار را فراهم کردند ناگهان با تعطیلی اماکن و اجرای فاصله گذاری اجتماعی عروسی های زیادی به تعویق افتاده و برخی هم که عجله داشتند مراسم عروسی با تجملات و اجتماع افراد در خانه برگزار کردند.
تا جاییکه از بیم انتقال ویروس کرونا با دخالت نیرو های قضایی و انتظامی ودر برخی از مناطق کار به بازداشت تازه داماد نیز کشیده شد و اکنون عروسی های تشریفاتی با تراکم بالا فعلا تعطیل شده است و شاید این سبک تداوم یابد.
حالا با توجه به اینکه کرونا همچنان وجود دارد و سخت گیری های مبتنی بر تعطیلی تالارها پابرجاست لذا در مناطقی از لرستان و از جمله در برخی روستاهای بروجرد ، همانند دورانی در دهه ۶۰ مراسم عروسی خانگی اما با تراکم کم و بصورت خانوادگی برگزار می شود.
اینگونه عروسی ها در واقع سورهای خانگی و محدود و به دور از تشریفات هستند که با اینکه همچنان بیم انتقال ویروس کرونا در آنها وجود دارد ولی از لحاظی نوعی بازگشت به سادگی عاری از تجمل گرایی های دهه های اخیر در برگزای آئین های شادی همچون عروسی قابل توجه است.
کرونا و تغییراتی اجتناب ناپذیر در سبک زندگی
خانواده اولین نهاد اجتماع و مهمترین رکن جامعه محسوب می شود؛نهادی که با ازدواج شکل می گیرد و یک اجتماع کوچک دونفره شالوده آن را تشکیل می دهد.در سه ماه گذشته با شیوع بیماری کرونا سبک زندگی مردم سراسر جهان دچار تغییر ناگهانی شده است.
دولت ها با اعمال محدودیت های اجتماعی سعی در کنترل بیماری دارند و اجتماع مردم ناگریز از اجرای دستور العمل ها هستند اما آنچه حائز اهمیت است مقاومت بخش فرهنگ در برابر تغییرات است و تمایل به برگزاری مراسم های شادی هر چند به شیوه ای سنتی و خانگی است که بی شباهت به عروسی های دهه ۶۰ نیست.
تحول در برگزاری آئین های شادی در چهاردهه اخیر
یکی از خرده فرهنگ های دستخوش تغییر ، مراسم عروسی و سبک تاسیس خانواده است موضوعی که دست کم در ۴۰ سال گذشته در دوره های مختلفی با تحولاتی مواجه شده است.
با عبور از دوران جنگ و ورود به دهه های بعد، تالارها رونق بیشتری گرفتند و عروسی های سنتی به سمت تالار رفت ؛ مشارکت همسایگان و اقوام و همدلی و تقسیم کار جای خود را به یک قرارداد با تالار داد و غذای رستوران به جای طبخ غذای سنتی با مشارکت اهل خانه جایگزین شد .
تعدد و تکثر تابلوهای آرایشی زنانه درخیابان و پس کوچه ها افزایش یافت،تزئینات خاص ماشین های عروس، ،هلی شات و باز شدن پای دختران وکودکان به آریشگاه نوعی دیگر از تغییرات محسوس در مراسم های عروسی بود.
معصومه زارعی جامعه شناس در این خصوص می گوید: نگاهی گذرا به آداب و رسوم این آیین نشان می دهد همواره در بحران ها سبک مراسم های شادی از جمله آئین عروسی دستخوش تغییر شده است.تا جاییکه مروری بر تحولات فرهنگی در چهار دهه اخیر نشان می دهد سبک زندگی مردم در تمام زمینه های اجتماعی،اقتصادی،فرهنگی تغییرات اساسی را تجربه کرده است.
وی افزود: ساختار فرهنگی اجتماعی دچار تغییرات بنیادی شد؛ یکی از فرهنگ های دستخوش تغییر در آن زمان عروسی جوانان در دهه شصت و در زمان جنگ تحمیلی بود که در اغلب نقاط کشور ساده و بدون تشریفات در کمال آرامش و البته ساده زیستی ، زندگی خانوادگی خود را آغاز می کردند.
این تحلیل گر مسائل اجتماعی یادآور شد: به مرور با تغییر در سبک پوشیدن لباس و تغییر در نوع مراسم عروسی در برخی شهرها رنگ و بوی تجملات نیز به مراسم عروسی وارد می شود ؛ارگ جای ساز و دهل سنتی را گرفت پاسیو گل ها و تزیینات ماشین عروس،فیلمبرداری و مونتاژو میکس و گریم و عروس گردانی در شهر رواج یافت و مشاغلی نیز از این طریق کسب درآمد کردند.
تجمل گرایی در تقابل با ازدواج آسان
زارعی در این خصوص می گوید: شیوه تاسیس این نهاد و کارکردهای آن در زمان های مختلف در معرض تغییر و تحولات مختلفی در حوزه های مختلفی اعم از اجتماعی،فرهنگی، حوادث طبیعی،جنگ ها و انقلاب ها بوده است.
وی افزود: بعبارتی هر دگرگونی اجتماعی،سیاسی،فرهنگی و حتی اقتصادی بر رویکرد خانواده و تشکیل آن تاثیر مستقیم داشته است.
این جامعه شناس گفت: در دهه های اخیر رشد سرم سام آور تجمل گرایی و مصرف زدگی در همه ابعاد زندگی ایرانی مشهود بوده است.یکی از ابعاد تجمل گرایی ، تغییر در شیوه های برگزاری آئین های شادی و از جمله مراسم عروسی است.
وی افزود:در گذشته مراسم عروسی و برنامه ریزی آن به وسیله بزرگان خانواده انجام می شد حالا عمدتا" از طریق عروس و داماد با محوریت عالی و بی نقص بودن در هر زمینه ای با هداف سربلندی و فخر فوشی بر سایرین برگزار می شد که هزینه سنگینی نیز برای آنها در پی دارد.
به گفته وی با شیوع کرونا و تعطیلی تالارها ، خانواده ها ناگزیر به سمت برگزاری مراسم هایی ساده تر تمایل پیدا کرده اند شیوه ای که به دلیل هزینه های کمتر به صرفه تر است و این امیدواری از جهت بازگشت به برخی آئین های سنتی وجود دارد.
زارعی یادآور شد: ترویج ازدواج های تشریفاتی ساختار اجتماعی را دچار تحول می کند و به جای تمرکز بر کارکردهای خانواده ، این نهاد را درگیر مشکلات و مشقت های اقتصادی می کند.
این جامعه شناس گفت: ترویج ازدواج آسان در جامعه و فرهنگ سازی می تواند بازگشت دوباره ای به فرهنگ اصیل خانواده و ساده زیستی باشد در عین حالی که ریشه یابی افزایش بخشی از فرهنگ فردگرایی ، تجرد و افزایش سن ازدواج در جامعه ناشی از ایجاد الگوهای نادرست تجمل گرایی در ازدواج است.
اگر چه بخشی از ترویج فرهنگ ازدواج آسان باید از طریق دستگاه های متولی فرهنگ اعم از مدرسه، دانشگاه، رسانه ودولت انجام شود اما نباید از بستر سازی مناسب اقتصادی جوانان ،ایجاد شغل و درآمد مناسب غفلت ورزید.
بعبارتی کرونا بطور موقت سبب تغییرات اجباری سبک مراسم ازدواج شده است اما مسئولیت مهم ساماندهی ازدواج جوانان و ترویج ازدواج آسان به منظور جلوگیری از فروپاشی نهاد مهم خانواده نیازمند برنامه ریزی منسجم، تامین ابزار لازم، الگو سازی و ارائه مشوق های لازم است.
نظر شما