تعلل آنکارا در تعمیر خط لوله انتقال گاز ایران به ترکیه

خط لوله انتقال گاز ایران به ترکیه در دوازدهم فروردین ماه از سوی نیروهای پ.ک.ک در نزدیکی مرز ایران منفجر و جریان گاز به ترکیه از ایران قطع شد.

به رغم گذشت نزدیک به دو ماه هنوز اقدامی برای تعمیر این خط لوله و آغاز جریان گاز انجام نشده و تعلل آنکارا در این زمینه سوالاتی را در اذهان تداعی می کند و به رغم گذشت دو ماه تاکنون نه در رسانه های ترکیه و نه از سوی مسوولین رسمی در این زمینه اظهارنظری صورت نگرفته است.

مهدی جمشیدی دانا، مدیر دیسپچینگ شرکت گاز ایران بعد از اعلام انفجار اعلام کرده بود که بخش آسیب دیده خط لوله صادرات گاز ایران به ترکیه، ظرف چند روز آینده تعمیر و باسازی و صادرات گاز به‌زودی ازسرگرفته خواهد شد و  تجربه نشان داده که تعمیرات خطوط سه تا هفت روز زمان نیاز دارد که به میزان خسارت وارد شده نیز بستگی دارد.

در طول ۱۵ سال گذشته در خط لوله انتقال گاز ایران به ترکیه ۱۱ بار انفجار رخ داده بود و تعمیرات در کوتاهترین زمان ممکن به پایان رسیده بود و گفته می شود در آخرین مورد انفجار یکی  از اعضای گروهک تروریستی پ.ک.ک با عملیات انتحاری چندین خودروی زرهی نیروهای محافظ ترکیه را منفجر کرد که در نتیجه این انفجار، خط لوله گاز نیز منفجر شده است. 

نکته ای که در بررسی مساله می باید مدنظر قرار بگیرد این است که سرما در مناطق هم مرز ترکیه با ایران به طور عمده تا پایان اردیبهشت ماه برقرار است و نیاز به استفاده از گاز طبیعی برای مصارف خانگی در این مناطق برقرار است و تعلل در تعمیر خط لوله انتقال گاز این سوال را در اذهان تداعی می کند که در این مناطق چه منبع جایگزینی برای گاز وارداتی ایران در نظر گرفته شده است.

شیوع کرونا در ترکیه و مسبب قلمداد کردن آن برای تعلل در تعمیر خط لوله یاد شده نیز نمی تواند قابل قبول باشد، چرا که بخشهای خدماتی و وزارتخانه های مختلف در ترکیه کارهای روزمره خود را انجام می دهند و نسبت دادن مساله ای به این اهمیت با کرونا نمیتواند دلیل قانع کنندهای باشد.

از سوی دیگر تاکنون در ایران چندین بار از سوی مسوولین رسمی در زمینه وصل نشدن خط لوله اظهاراتی بیان شده ولی ترکیه پاسخ قانع کنندهای به این اظهارات نداده است. این مساله حتی در گفت و گوی تلفنی وزیران کشور ایران و ترکیه در روزهای گذشته نیز مطرح شد و رحمانی فضلی وزیر کشور ایران در این گفت وگو با تاکید بر لزوم ممانعت از انجام اقدامات خراب کارانه از سوی نیروهای تروریستی در مرزهای مشترک ایران با کشور های همسایه افزود: در این زمینه، برای انجام هر گونه همکاری آماده هستیم و دغدغه های طرفین حتماً در تعاملات سطوح ذیربط دو وزارتخانه پیگیری خواهد شد.

در آخرین مورد از اظهارات مسوولین رسمی ایران، بیژن زنگنه وزیر نفت ایران نیز اعلام کرد که ترکیه هنوز اقدام به تعمیر خط لوله نکرده و جریان گاز همچنان قطع می باشد.

ترکیه بعد از تنوع بخشیدن به منابع خرید گاز طبیعی خود بارها خواستار کاهش قیمت گاز خریداری از ایران شده بود و این مساله حتی به داوری بین المللی کشیده شده و مساله به نفع ایران تمام شده بود.

منطبق با قرارداد خرید گاز ترکیه از ایران، حتی اگر ترکیه گازی از ایران خریداری نکند ملزم به پرداخت مبلغ فروش خواهد بود، اما در مواردی همانند خرابکاری در خط لوله تیم کشور می تواند از پرداخت پول گاز به ایران خودداری کند. هر چند آنکارا باید پس از سپری شدن یک زمان منطقی برای از سرگیری واردات اقدام کند.

اما برخی کارشناسان با حساس خواندن مقطع کنونی معتقدند که تعلل آنکارا در ترمیم خط لوله گاز می تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد که از عمده این دلایل می توان به ۱- قصد ترکیه برای جایگزین کردن گاز ایران از یک کشور دیگر ۲- نیت آنکارا برای تبدیل ترکیه به کریدور انتقال گاز به اروپا که در کنار آن این کشور می تواند بدون نیاز به گاز ایران سهم خود را از بابت انتقال گاز کشورهای آسیای میانه و قفقاز به اروپا تامین کند ۳- همسویی با برخی کشورهای غربی از جمله آمریکا در بی اعتنایی به ایران و در نهایت و در بد بینانه ترین حالت ۵- اعمال فشار به ایران به علت سیاست های منطقه ای تهران.

البته صرف نظر از برخی نظرات یاد شده، بدون تردید ایران و ترکیه به عنوان دو همسایه مقتدر و مسلمان با درک موقعیت کنونی و با توجه به مشکلات اقتصادی بسیاری از کشورهای جهان به خصوص کشورهای اروپایی مختلف که به علت شیوع کرونا دچار آن شده اند، و با توجه نیاز دو کشور به یکدیگر در زمینه های مختلف اعم از سیاسی و اقتصادی ضرورت دارد که با حسن نیت مشکلات فی مابین از جمله تعمیر خطر لوله یاد شده و البته پیش از فرارسیدن فصل سرما که نیاز به گاز در ترکیه بسیار ملموس و وجود این ماده انرژی زا حیاتی می شود، راه حل های مناسب بررسی و با فوریت اجرا شود.