تاکنون در بین رهبران سیاسی جهان کمتر شخصیت چندگانه و استثنایی مانند امام خمینی (ره) ظهور و بروز پیدا کرده است، فردی که با سخنان کوبنده و پاردوکس‌های متعدد و زیبا در شخصیت خود، میلیونها نفر را با خود همراه کرد تا یک رژیم ۲۵۰۰ ساله را ساقط کند.
رهبر معظم انقلاب معتقدند که امام خمینی (ره) تمامی خصال نفیس و کمیاب را که مجموعه آن در قرنها به ندرت ممکن است در انسان بزرگی جمع شود، همه را با هم داشت و با این ویژگیها بود که توانست تخت فرعون های زمانه را بلرزاند و دل مستضعفان را به نور امید روشن سازد و جهان اسلام را به حرکت درآورد و بـه انسان‌ها بـفهماند که انسان کامل شدن، علی وار زیستن و تا نزدیکی مرزهای عصمت پیش رفتن، افسانه نیست.
اینکه میلیونها نفر تنها با یک سخن امام راحل به خیابان‌ها آمدند و در برابر آتش و خون، استقلال و آزادی را سر دادند میزان تاثیرگذاری فردی مانند امام خمینی (ره) را نشان می‌دهد، همان فردی که پس از فوتش در ۱۴ خرداد ماه، ماتمی عمیق کل کشور و جهان را فراگرفت و چندین روز میلیونها نفر پیکرش را طواف می‌کردند.
شخصیت امام راحل ابعاد گوناگونی دارد و چندبعدی بودن شخصیت وی و پاردوکس‌های متعدد در رفتار ایشان، امام راحل را در نزد مردم بسیار محبوب کرده بود، رهبر معظم انقلاب عظمت کار امام را به ارتباط ایشان با خدا و تهذیب نفس می‌دانند و حتی دشمنان داخلی و خارجی امام نیز ایـن ویژگی را قبول دارند.
یک مدرس و پژوهشگر استاد دانشگاه فردوسی مشهد درباره ویژگی‌های شخصیتی امام راحل به خبرنگار ایرنا گفت: شخصیت امام خمینی (ره) بسیار ویژه و از نظر بسیاری از اندیشمندان و متفکران و شخصیت‌های سیاسی و صاحب نظران مورد توجه بود.
ابوالحسن حسین زاده افزود: تعابیر بسیار از شخصیت امام راحل شده است، چه از سوی کسانی که با ایشان ارتباط نزدیک داشتند و چه از سوی کسانی که از دور امام را می‌شناختند.
وی ادامه داد: از جمله افرادی که درباره شخصیت امام راحل اظهار نظر کرده است، روزنامه نگار مصری "محمد حسنین هیکل" است که تعبیر وی از شخصیت امام این بود که "ایشان یک شخصیت معروف و در عین حال ناشناخته در دنیا است"، از دیدگاه وی امام راحل یک انسان پیچیده بود و به گفته وی امام نه تنها پدیده انسانی پیچیده بودند بلکه به دلیل آن کار خاص و متمایزی که در طول تاریخ اسلام یا در طول تاریخ ادیان الهی انجام دادند، شهرت جهانی پیدا کردند اما در مجموع امام راحل یک پدیده سیاسی، اجتماعی و دینی و فقهی پیچیده بودند.
دوگانه‌های متضاد و مکمل در شخصیت امام خمینی (ره)
این مدرس گروه ارتباطات دانشگاه امام رضا (ع) مشهد گفت: شخصیت امام راحل سرشار از دوگانه های متضاد و مکمل است که ایشان را از دیگر رهبران انقلابها در جهان متمایز می‌کند، اینکه امام راحل از خود جمع اضلاعی درست کردند و در اوج عقلانیت، استدلال و برهان و فلسفه عقل را با عشق همراه ساختند، به تنهایی معرف یک شخصیت چهاربعدی پیچیده است.
حسین زاده افزود: امام راحل از یک سو از طرف روحانیون حوزه علمیه مشهد به دلیل پرداختن ایشان به مباحث فلسفی تشویق می‌شدند، از سوی دیگر در اوج عواطف و احساسات بودند و با عشق نسبت به دیگران رفتار می‌کردند.
وی ادامه داد: امام راحل از یک سو ساده زیست بودند و از سوی دیگر در اوج اقتدار، ابهت و وقار قرار داشتند، از یک سو مهربانی و عطوفت ایشان در برابر ملت و دوستان به اوج می‌رسید، از سوی دیگر در اوج قهر و اقتدار در برابر دشمنان رفتار می‌کردند.
این مدرس دانشگاه گفت: امام راحل از یک سو همواره در حال ستیز با امیال نفسانی خود بودند و از سوی دیگر اعتماد به نفس انسانی و الهی خود داشتند، همین اعتماد به نفس امام راحل باعث شد ایشان در برابر حکومت شاهنشاهی و رژیم پهلوی محکم و با اقتدار ایستادگی کنند.
امام یک فقیه مصلحت اندیش حق محور بود
حسین زاده افزود: فهم امام راحل از سیاست به نحوی بود که از ایشان یک مصلحت اندیش حق محور ساخت، " مصلحت اندیشی" در طول تاریخ در بین فقهای اهل سنت وجود داشته اما این رویکرد که با حق محوری همراه شده، در بین فقهای شیعه در طول تاریخ بی نظیر بوده است.
وی ادامه داد: امام خمینی (ره) به عنوان یک فقیه شیعه با شجاعت نوآوری‌هایی در دین اتخاذ کردند، به عنوان مثال با رویکرد فقهی خود معتقد بودند که می‌توان فروع دین مانند رفتن حج را در مواقعی تعطیل کرد یا آن را حرام نمود.
این مدرس دانشگاه گفت: نگاه امام راحل نسبت به دین کارکردی بود، ایشان دینی نمی‌خواستند که در مسجد یا گوشه خانه لقلقه زبان باشد، دینی مدنظرشان بود که مردم را به حرکت درآورد، مسوولیت اجتماعی افراد جامعه را ارتقا دهد و مشکلات مردم را حل کند.
وی افزود: امام راحل در حوزه عرفان نیز به تعبیر آیت الله جوادی آملی قهرمان کتاب "اسرار الایات" ملاصدرا بودند، یعنی در حالی که در همزیستی با مردم در اوج بودند، از یاد خدا غافل نشدند تا جایی که به مرحله عبد خدایی رسیدند.
حسین زاده ادامه داد: دیدگاه امام راحل در حوزه فقه بسیار باز بود، به هیچ وجه دید منجمد، بسته و متمسک نداشتند، در همه مراحل زندگی ارتباطشان با خدا و خانواده فوق العاده بود، همواره به همسرشان عشق می‌ورزیدند و این عشق در نامه‌هایشان پیداست، رفتارشان با فرزندان و نوه‌هایشان نیز بی نظیر بود.
وی گفت: آنچه امام راحل را از دیگر فقهای شیعه متمایز می‌کند، خلاقیت و نوآوری ایشان بود، از زمان ظهور اسلام تاکنون دو نوع جهاد اکبر و جهاد اصغر وجود داشته که جهاد اکبر به معنای "مبارزه با نفس" و جهاد اصغر به معنای "مبارزه با دشمن" است، اما از آنجا که امام راحل همواره نگاه سوم در کنار نگاه‌های سیاه و سفید یا دوگانه قرار می‌دادند، می‌فرمودند که ما علاوه بر جهاد اکبر و جهاد اصغر، جهاد اوسط نیز داریم یعنی "کسی که به سمت جهاد اکبر حرکت می‌کند" ، این خلاقیت و دیدگاه امام راحل در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و فقهی ایشان نیز وجود داشت.
امام، یک پدر، طلبه و معلم بی نظیر بود
این مدرس دانشگاه افزود: امام راحل از نظر شخصیتی یک پدر و معلم خوب بودند، کسانی که شاگرد امام راحل بودند، شهادت می‌دهند که امام راحل چه قبل از دوران مرجعیت و چه بعد از آن این خصلت خود را حفظ کردند.
وی امام راحل را دانشجو یا طلبه خیلی خوبی توصیف کرد و ادامه داد: همه همّ و غم ایشان مطالعه علوم مختلف بود بویژه امام راحل مطالعات بین رشته‌ای بسیار داشتند زیرا تولید علم از بستر مطالعات بین رشته‌ای بدست می‌آید، امام راحل در زمینه فلسفه، فقه، ادبیات، کلام، اخلاق، سیاست و تاریخ یک دایره المعارف بودند.
حسین زاده گفت: بازی با کودکان همواره یکی از سرگرمی‌های امام راحل بود، با اینکه ایشان از شخصیت‌های برجسته دنیا بودند اما همواره در طول روز زمانی را برای بازی با کودکان اختصاص می‌دادند، دختر امام می‌گوید امام یک ربع قبل از نماز ظهر همواره با کودکان بازی می‌کردند.
وی افزود: امام راحل به کرات با نوجوانان و جوانان نشست‌هایی داشتند، چه در زمان تبعیدشان در پاریس و چه در زمانی که به ایران آمدند و تشکیل حکومت دادند، این نشست‌ها استمرار داشت.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: یکی از خصوصیات بارز امام راحل، خونگرمی و رفتار محبت آمیز با کسانی بود که تازه با آنان آشنا می‌شدند، آنقدر امام راحل خودمانی رفتار می‌کردند که گویی فرد مقابل را سالها می‌شناسند.
وی ارتباط خوب امام راحل با اهل کتاب را از دیگر ویژگی‌های بارز ایشان دانست و گفت: هرچند امام راحل اعتقاد به دین و اسلام داشتند، اما در مواجهه با غیر مسلمانان خیلی خوش رفتار بودند، به طوری که در دوران تبعید خود در پاریس، هنگامی که سالروز میلاد حضرت مسیح فرامی رسید، به تمام مسیحیان مستقر در نوفل لوشاتو، گل هدیه می‌کردند و این کار باعث شده بود که مردم آن محله امام را دوست داشته باشند به طوری که هنگام خروج وی از نوفل لوشاتو و بازگشت به وطن، مورد بدرقه اهالی آن منطقه قرار گرفتند.
حسین زاده افزود: همدردی با مردم خصلت دیگر امام راحل بود، در زمستان سال ۱۳۵۷ که مردم به دلیل انقلاب شرایط دشواری را سپری می‌کردند و در خانه بسیاری از آنان بخاری نبود، ایشان برای همدردی با مردم بخاری خود را به یکی از خانواده‌ها هدیه دادند، یا زمانی که در عراق بودند در اوج گرما از نشستن در کنار وسایل سرمایشی خودداری می‌کردند تا با مردم ایران در سختی‌ها همدردی کنند.
وی ادامه داد: امام راحل مخالف تملق و تبعیض بودند، همان رفتاری که متاسفانه امروزه در جامعه ما رایج است.
مدرس گروه ارتباطات دانشگاه امام رضا (ع) مشهد گفت: امام راحل در دوران بیماری خود اعتقادی به سفر به خارج و معالجه خود توسط پزشکان خارجی نداشتند، با اینکه امام شخصیت دینی و سیاسی بزرگی بودند، اما ماندن در ایران و درمان توسط پزشکان ایرانی را ترجیح دادند.
وی افزود: امام راحل مقید به زیارت قبور اهل بیت (ع) بودند، حتی در اوج کسالت و بیماری زیارت آستان‌های مقدس را فراموش نمی‌کردند، همان طور که در زمان تبعیدشان در نجف با اینکه بیمار بودند و هوا به شدت سرد بود به صورت مستمر به زیارت حرم مطهر امام علی (ع) می‌رفتند.
ابعاد ساختارسازی امام راحل
حسین زاده ادامه داد: امام راحل در حوزه مباحث علمی معتقد به تفکر انتقادی بودند و حس حق جویی و حق طلبی داشتند، هر سخنی از هر رسانه‌ای را به راحتی نمی‌پذیرفتند، همواره با نگاه نقد به سخنان افراد توجه می‌کردند حتی اگر آن سخنان متعلق به فرد دارای سطح علمی یا شخصیت بالا بود، معتقد بودند که انسان باید به دنبال حرف حق باشد.
وی در باره ساختارسازی امام راحل گفت: امام معتقد به کار جمعی و تشکیلاتی بودند و اعتقادی به کار انفرادی نداشتند، امام به تنهایی قیام نکردند، ایشان از یک سو تکلیف گرا و از سوی دیگر معتقد به کار تشکیلاتی بودند.
این مدرس دانشگاه افزود: قانون مداری در رفتار و سلوک امام راحل هویدا بود، امام حتی در زمان حکومت پهلوی که از نظرشان یک حکومت نامشروع بود قانون را رعایت می‌کردند و مبارزه ایشان با پهلوی نیز در چارچوب قانون مشروطه بود، شاه را نصیحت می‌کردند و انتقاد محترمانه از وی داشتند و بعد از اینکه دیدند شاه اصلاح پذیر نیست، رویکرد انقلابی گرفتند.
وی وطن دوستی را از دیگر خصوصیات بارز امام راحل دانست و ادامه داد: برخورد امام با متخلفین و تمایز قایل شدن برای کسانی که خدماتی انجام دادند، در سیره و روش امام راحل هویدا بود، امام به مناسبت‌های مختلف از رزمندگان و سازندگان ایران اسلامی قدردانی می‌کردند و برخورد قاطع با کسانی که مخالف مصالح مردم بودند، داشتند، امام از کسانی که با خرابکاران برخورد انقباضی و محکم نداشتند، انتقاد می‌کردند و اهل مدارا بودند اما اهل سازش نبودند.
جایگاه امام خمینی (ره) در عرصه بین‌المللی
استاد گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد نیز درباره ابعاد بین‌المللی امام راحل به خبرنگار ایرنا گفت: رویکرد امام راحل در عرصه بین‌المللی به تاکید ایشان در خصوص حفظ استقلال ایران و تمامیت ارضی آن بازمی‌گردد، "استقلال" از دو بعد قابل بررسی است، نخست تاثیر آن در سیاست خارجی است که در این راستا تاکنون یکی از اصول اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، استقلال بوده است.
سید احمد فاطمی نژاد افزود: بعد دوم تاثیر استقلال، جلوگیری از مداخله قدرتهای بزرگ در امور کشور است که امام راحل بارها در سخنرانی‌های خود به آن تاکید داشتند و هم اینک یکی از اصول سیاست خارجی ایران هم مقابله با قدرتهای بزرگ است.
وی ادامه داد: عدم اتحاد و همکاری با قدرتهای بزرگ و فرصت ندادن به آنان جزو مواردی است که همواره در سیاست خارجی ایران اسلامی وجود داشته و تاکنون بر آن تاکید شده است.
این استاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: بررسی تاثیر امام راحل در نظام بین‌المللی در روند مبارزه وی با استعمار و قدرتهای بزرگ قابل انجام است، بی تردید انقلاب اسلامی ایران یک حرکت تاثیرگذار در این بخش بود.
وی افزود: در آن برهه از زمان در کنار انقلاب اسلامی، جنبش "جمال عبدالناصر"، نهضت ملی شدن صنعت نفت، استقلال هند جزو جنبشهای تاثیرگذار بودند که در یک روند کلی، حرکت کشورهای جهان سوم و در حال توسعه را علیه قدرتهای بزرگ نشان می‌دهد، انقلاب اسلامی نیز از جنبشها در این عرصه بود که سیاست خارجی حکومت پهلوی که مبتنی بر اتحاد با آمریکا بود را نقض می‌کرد.
بازتاب انقلاب اسلامی در عرصه بین‌المللی
فاطمی نژاد با اشاره به تاثیرگذاری و بازتابی که انقلاب اسلامی در محیط بین‌المللی داشت، گفت: امام راحل در بین افکار عمومی کشورهای در حال توسعه بویژه کشورهای اسلامی و آفریقایی، جزو چهره‌های محبوب و تاثیرگذار بود و این مهم یکی از جنبه‌های مفید ایران در عرصه بین‌المللی است و می‌توان از این منظر روی دیپلماسی عمومی کار کرد.
وی افزود: امام راحل یک چهره فراملی با دیدگاه‌های فراملی است که به طور طبیعی در بین کشورهای در حال توسعه و جهان سومی‌ها بسیار تاثیرگذار است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: امام راحل در روند کلی اعتراضات علیه غرب و آمریکایی‌ها، جایگاه برجسته دارند و در بین سایر رهبرانی که از کشورهای مختلف هستند، چهره امام راحل بسیار برجسته است.
وی گفت: در ابتدای ظهور انقلاب اسلامی، شیعیان جهان اسلام تحت تاثیر آن قرار گرفتند بویژه این انقلاب باعث جنبشی در بین شیعیان کشور عراق شد، سپس مسلمانان کشورهایی مانند مصر، لبنان، پاکستان و کشمیر تحت تاثیر انقلاب اسلامی دست به جنبشهایی زدند.
فاطمی نژاد افزود: بازتاب‌های فراملی انقلاب اسلامی هرچند برخی جنبشها را رقم زد و آن جنبشها بلافاصله سرکوب شدند اما برخی تاثیرات فکری انقلاب اسلامی پایدار بودند و به مرور زمان قوی تر شدند، مانند تاثیرات دیدگاه‌های امام راحل در کشورهای نیجریه و پاکستان.
وی ادامه داد: در تحلیل این جنبشها، رویکرد امام راحل در یک روند انتقادی نسبت به چارچوب‌های استعمارگرانه محرز است که این جنبشها را هدایت کرده است.
سید روح الله موسوی خمینی (زاده اول مهرماه ۱۲۸۱، درگذشته ۱۴ خرداد ماه سال ۱۳۶۸ ) که به امام خمینی (ره) شهرت دارد، نخستین رهبر شیعه نظام جمهوری اسلامی ایران است که انقلاب اسلامی را پدید آورد و حکومت جمهوری اسلامی را در ایران بنیان نهاد.
در مراسم خاکسپاری وی، با حضور بیش از ۱۰ میلیون نفر که در حدود یک ششم جمعیت آن زمان ایران را شامل می‌شد، به عنوان شلوغ ترین تشییع جنازه تاریخ در کتاب رکوردهای گینس ثبت شده است.
نظر شما