قزوین و جاذبه‌های منحصر به فرد گردشگری

اولین ها، بزرگترین ها و کوچک ترین ها در هر حوزه به ویژه گردشگری همیشه جلب توجه می کنند و از ویژگی های منحصر به فردی برخوردار هستند.

بسیاری از گردشگران حاضرند زمان و هزینه زیادی را صرف کنند تا جاذبه هایی با ویژگی اولین ها و ترین ها را از نزدیک ببینند.

در کهن شهر قزوین نیز برخی جاذبه های گردشگری از ویژگی "اولین" و "ترین" برخوردار هستند که دیدن آنها برای گردشگران خالی از لطف نیست.

در این گزارش به برخی از این آثار و جاذبه ها اشاره می کنیم که در سطح کشور و جهان جزو اولین ها و یا ترین ها به شمار می روند و همه ساله گردشگران زیادی برای دیدن و تماشای آنها به شهر کهن و تاریخی قزوین سفر می کنند.

سعدالسلطنه، بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران و جهان

ساخت این بنای تاریخی به دوره ناصرالدین شاه قاجار بازمی گردد و به دستور سعدالسلطنه حاکم وقت قزوین بنا شده و در دوره خود دارای کاربری تجاری بوده است.

این بنای تاریخی که در کنار بازار سنتی قزوین و در بافت تاریخی این شهر قرار گرفته، درون خود دارای چندین تیمچه،ایوان، راسته، شترخان، حمام، چایخانه و مسجد و چهارسوق است. 

گردشگران با بازدید از این بنای تاریخی بزرگ با مساحتی نزدیک به سه هکتار با معماری اسلامی دوره قاجار و حال و هوای زندگی و کسب و کار و تجارت در این دوره آشنا می شوند.

این بنا پس از مرمت و بهسازی در سال های اخیر به عنوان یکی از جاذبه های پرطرفدار گردشگری قزوین به شمار می رود و سالانه پذیرای حجم بالایی از گردشگران داخلی و خارجی است.

سعدالسلطنه اکنون به بازار صنایع دستی قزوین تبدیل شده و همچنین دارای چند موزه است و همچنین محلی برای برگزاری برخی از آئین ها، جشنواره ها و همایش های فرهنگی و هنری سالانه این شهر محسوب می شود.

بازار صنایع دستی سعدالسلطنه قزوین که جزو بزرگترین بازارهای هنرهای دستی کشور به شمار می رود در آستانه ثبت جهانی به عنوان نخستین بازار صنایع دستی است.

این بنا ابتدا در سال ۱۳۱۶ با شماره ۱۰۲۱ در زیر مجموعه بازار قزوین به ثبت ملی رسید و در سال ۱۳۷۷ به شکل مجزا به نام کاروانسرای سعدالسلطنه با شماره ۲۰۸۹ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

سپه، اولین خیابان ایران

خیابان سپه یا شهدا نخستین خیابان طراحی شده ایران است و یادگار پایتختی این شهر در دوران شاه تهماسب صفوی است، این خیابان در دوره قاجاریه به خیابان دولتی معروف شد.

 دولتخانه صفوی و خانه های تاریخی ابوترابی، حکیم افضل، رئوفی ها، شیخ الاسلام، حمام سپه و حمام بایندره، عمارت تالار ایران و مسجد جامع عتیق و مسجد مدرسه شیخ الاسلام، مدرسه امید و بقعه چهل دختران منسوب به شاهزادگان صفوی که در دوره طفولیت درگذشته اند از جاذبه های این خیابان است.

بسیاری از آئین ها، جشن ها و مراسم های مذهبی شهر قزوین از دوره صفویه تاکنون در این خیابان برگزار می شده است.

در زمان سعدالسلطنه حاکم وقت قزوین در دوران ناصرالدین شاه بناهایی چون تلگراف خانه،چاپارخانه و مهمانخانه بزرگ قزوین را در جنب این خیابان احداث کرد.

گردشگران با قدم زدن در این خیابان پهن و سنگفرش شده که دارای درختان تنومند و کنهسال زیادی است، چشم انداز و جلوه ای زیبا از اثر تاریخی عالی قاپو از بناهای فاخر دولتخانه صفوی و همچنین مسجد جامع عتیق از کهن ترین مساجد ایران که در سال ۱۹۲ هجری بنا شده را مشاهده خواهند کرد.

میهمانخانه بزرگ قزوین اولین هتل و میهمانخانه ایران به سبک اروپایی دذر خیابان سپه بنا شده بود که متاسفانه در سال ۱۳۱۲ تخریب شد.

این بنا دارای رستوران و منو بوده و علاوه بر غذاهای ایرانی، غذاهای فرنگی سرو می کرد و اتاق های آن تخت و میز تحریر و پرده مخمل وجود داشته است.

اولین سینمای قزوین به نام مایاک در سال ۱۳۰۸ نیز در این خیابان ساخته شده است که البته اکنون اثری از آن نیست.

گراند هتل، نخستین هتل مدرن ایران

گراند هتل قزوین اولین نمونه‌ هتل باقی مانده به سبک مدرن و اروپایی در ایران به شمار می رود که دوره قاجاریه بنا شده است.

این بنا اهمیت قزوین در حوزه تجارت و گردشگری در دوران قاجار را نشان می دهد.

براساس اطلاعات بدست آمده، این بنای بر روی بنایی که قبلا چاپارخانه صفویان بوده احداث شده که بعد از احداث هتل، طبقه زیرین را حفظ کرده و ۲ طبقه روی آن را اضافه کرده اند. 

گراند هتل قزوین با ۱۸ اتاق پذیرایی در سال ۱۳۸۴ با شماره ۱۲۸۹۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

این بنای تاریخی در حال مرمت و بازسازی است و قرار است پس از ساماندهی، با کاربری سابق (پذیرایی و اقامتی) به حیات خود ادامه دهد.

گراند هتل قزوین از سمت خیابان ۲ طبقه و از جانب حیاط ۳ طبقه است، اتاق های این هتل در طبقه اول قرار دارند و راه ارتباطی بین طبقات از طریق پله های چوبی برقرار می شود.

برخی کارشناسان حوزه تاریخ اعتقاد دارند این بنا یکی از نمادهای مدرن سازی ایران به شمار می رود و در وقایع مهمی نظیر طراحی کودتای رضاشاه نقش داشته است.

کانتور، از کوچک ترین کلیساهای جهان

این کلیسای کوچک با معماری اروپایی مربوط به پیروان مذهب ارتدوکس بوده و در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و یادگار حضور روس ها در دوران جنگ جهانی در قزوین بوده و اتباع این کشور آنرا به عنوان مکانی برای عبادت خود احداث کرده اند.

این کلیسا بنا به اظهار برخی کارشناسان جزو سه کلیسای کوچک جهان و تنها کلیسای سرخ ایران به شمار می رود و امروزه دیگر کاربرد عبادی ندارد و به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری قزوین مطرح است.

بنای این کلیسا صلیبی شکل است و نمای آن را نیز آجرهای قرمز رنگ تشکیل داده اند و دارای ۲ گنبد شیروانی با تزیینات هندسی است.

کانتور دارای ۲ اتاق است که یکی از اتاق ها ویژه غسل تمهید نوزدان و یک اتاق نیز ویژه تعویض لباس کشیش ها بوده است.

این کلیسا دارای طرحی صلیبی شکل است و نمای آجری قرمز، پوشش شیروانی گنبدها به همراه آجر لعابدار و نوآوری در فرم های تزیینی هندسی از ویژگی های آن به شمار می رود و معماری متفاوتی با سایر بناهای قدیمی قزوین دارد. 
 ۲ سنگ قبر یکی کوچک و دیگری بزرگتر در حیاط این کلیسای کوچک خودنمایی می کند که یکی از آنها مربوط به یک مهندس روس و دیگری مربوط به خلبان یک بالگرد روسی است که در بهبوبه جنگ دوم جهانی در نزدیک قزوین سقوط کرد.

آب انبار سردار، بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران و جهان

قزوین به شهر آب انبارها معروف است و زمانی دارای نزدیک به ۱۵۰ آب انبار عمومی بوده است.

مهارت و دانش آب انبارسازی در مناطق کم آب ایران مانند شهرهای یزد، کرمان و کاشان وجود داشته اما چیزی که آب انبارهای قزوین را با دیگر شهرها متمایز می کرده، نقشه و پلان آب انبارها است. 

آب انبار سردار محله راه ری یکی از بزرگ ترین و باشکوه ترین آب انبارهای ایران و جهان به شمار می رود و  باید آنرا تلفیقی زیبا از هنر و دانش معماران و مهندسان ایرانی دانست.

دهنه مخزن این آب انبار با حجم ذخیره سه هزار و ۶۰۰ متر مکعب و بیش از ۱۲ متر عمق با سایر آب انبارها متفاوت است و به جای مستعطیل،دارای شکل مربع است و ساخت گنبد عظیم آن آنرا به یک آب انبار برجسته تبدیل کرده است. 

این آب انبار که در دوره فتحعلی شاه قاجار احداث شده برای بیش از یک قرن نیازهای آبی مردم قزوین را تامین می کرده است.

شیوه ساخت این آب انبار به گونه ای بوده که در زمان پرآبی نیاز به پایین رفتن برای برداشت آب نبوده است، به طوری که دارای سه راهشیر بوده که هر یک از آنها در دوران پرآبی، آب در وضعیت متوسط و کم آبی مورد استفاده قرار می گرفته است.

این بنا در سال ۱۳۵۵ به فهرست آثار ملی افزوده شده است.

چهار انبیاء، مقبره ای بی نظیر در ایران

در برخی نقاط کشور زیارتگاه های منتسب به پیامبران الهی وجود دارد اما در هیج کجایی از ایران به جز قزوین مسبوق به سابقه نیست که در یک شهر و یک مکان، زیارتگاهی وجود داشته باشد که مدفن چهار تن از  انبیاء باشد.

بقعه چهار انبیاء مدفن چهار تن از پیامبران الهی قوم بنی اسرائیل به نام های سلام، سلوم، سهلوی و اقلیاست که در خیابان پیغمبریه قزوین قرار دارد.

به گفته کارشناسان حوزه تاریخ، این پیامبران با هدف تبلیغ شریعت حضرت موسی و بشارت پیامبری حضرت عیسی از اورشلیم به سرزمین ایران مهاجرت کردند.

این بقعه از بقاع مهم متبرکه قزوین به شمار می رود که علاوه بر برگزاری آئین های مهم مذهبی و دینی در طول سال، در ایام مختلف سال پذیرای گردشگران است.

باغستان سنتی هزار ساله قزوین، تماشای الگوی باغداری سنتی

باغستان سنتی هزار ساله قزوین در نوع خود خاص و کم نظیر به شمار می رود و از آن باید به گنجینه یا نگین سبز شهر قزوین نام برد که از سه جانب این شهر را احاطه کرده است.

این باغستان وسیع هزار ساله در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و مستندات ثبت جهانی آن در دست گردآوری است.

ناصرخسرو در سفرنامه خود از قزوین به عنوان یک باغ شهر یاد کرده و به باغستان سنتی این شهر اشاره داشته است.

این باغستان سنتی که قدمت درختان آن به بیش از هزار سال می رسد، دارای ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار وسعت است که البته در گذشته وسعت آن به بیش از چهار هزار هکتا می رسیده است.

خلق این میزان باغستان با وجود کم آبی قزوین در گرداگرد شهر را باید یک شاهکار کشاورزی دانست.

این باغستان در تعدیل هوا، کاهش آلودگی هوا و همچنین پیشگیری از حوادثی چون سیل بسیار موثر بوده و قدم زدن در آن ها و مجاورت این باغات طراوات خاصی را به انسان می بخشد.

بیشتر گونه های موجود در باغستان سنتی قزوین پسته و بادام است که برای پخت شیرینی جات سنتی قزوین به ویژه باقلوا، شیرینی سنتی معروف قزوین به کار می رود.

سافاری پارک قزوین، نخستین سافاری پارک ایران

اولین ها و ترین های گردشگری قزوین محدود به آثار تاریخی نمی شود.

نخستین سافاری پارک قزوین خود بخشی از دهکده طبیعت است که در دل بوستان ملی باراجین قرار دارد که خود از بزرگترین بوستان های جنگلی کشور به شمار می رود و میزبان دوستداران طبیعت و حیات وحش است.

این سافاری پارک با بازدید خاص از حیات وحش می تواند لذت و هیجان سفر را به کهن شهر قزوین را برای گردشگران دوچندان کند.

این مکان تفریحی دارای ۲۸ هکتار مساحت است و شامل هفت دره می شود که حیوانات وحشی و اهلی در آنها رهاسازی شده اند.

انواع حیوانات وحشی از جمله شیر و ببر، گرگ، گوزن، کروکودیل، قوچ، خرس، عقاب و همچنین خزندگان در این مجموعه زیست می کنند.

دریاچه مصنوعی (در دست تکمیل)، باغ پرندگان شکاری، باغ پرندگان و باغ وحش مختص کودکان و پیاده راه و آب نما از دیگر بخش های این سافاری پارک است.

سافاری پارک دهکده طبیعت واقع در بوستان ملی باراجین قزوین با هدف کمک به توسعه گردشگری و همچنین آموزش و تحقیقات در زمینه حیات وحش و کمک به حفاظت محیط زیست ایجاد شده است.