عطش روستاهای مشهد و همت پیشگیرانه مسوولان

با گسترش شهرنشینی و افزایش مهاجرت جمعیت روستایی به کلانشهرها، آسیبهای اجتماعی نظیر اعتیاد، نا امنی و جمعیت مهاجر غیرقانونی و بزه ناشی از ساخت و ساز غیرمجاز به دغدغه ای ثابت برای مناطق پیرامونی کلانشهرها تبدیل شده است.

کلانشهر مشهد نیز با ۳.۵ میلیون نفر جمعیت از این قاعده مستثنی نیست و اکنون آسیبهای اجتماعی و مشکلات حاشیه‌ای به چالش شماره یک این کلانشهر تبدیل شده و تمام تلاش و توجه مسوولان معطوف به رفع این مسائل است.

اما واقعیت این است که آسیبهای اجتماعی تنها عامل بروز نارضایتی برای ۱.۲ میلیون حاشیه نشین مشهد نیست و  گرما و افزایش مصرف، مساله کم آبی و یا بی آبی را به عنوان یک چالش فصلی به دیگر چالشهای ثابت گذشته افزوده است.

طی سالهای قبل معمولا با شروع فصل گرما و افزایش مصرف، کمبود آب در برخی آبادیهای اطراف مشهد به ویژه در روستاهای پرجمعیت زمینه نارضایتی و اعتراضات ساکنان را در پی داشت و با توجه به این که ۲۰ روستای بزرگ یا در اصطلاح اَبَرروستا با ۱۱۴ هزار نفر جمعیت و سیمایی شهری و ساختمانهایی چند طبقه در حریم مشهد و چسبیده به آن قرار دارند اهمیت مساله کمبود آب درفصل گرما در این کلانشهر دو چندان می شود.

براساس اعلام بخشداری مرکزی مشهد و مطابق سرشماری سال ۹۵ جمعیت هر یک از این ۲۰ ابرروستا بیش از سه هزار نفر است. روستاهای"گرجی سفلی" با ۱۵ هزار و ۱۶۳ نفر، "دهرود" با ۱۱ هزار و ۸۶۹ نفر، "کشف" با ۱۱ هزار و ۴۵۹ نفر، "دوست آباد" با هشت هزار و ۹۲۹ نفر، "منزل آباد" با هشت هزار و ۵۲۰ نفر و "زرکش" با هشت هزار و ۲۰۰ نفر از جمله ابر روستاهایی هستند که با سیمایی کاملاً شهری در حریم مشهد قرار دارند و معمولا در فصل گرما با مشکل آب مواجه هستند و در روزهای گرم خرداد ماه کنونی نیز از گوشه و کنار روستاهای مشهد زمزمه های نارضایتی از برخی مناطق مانند روستای شهرآباد بلند شده است زمزمه هایی که منشا آن کم آبی است.

اعتراضهای آبی 

در چند سال اخیر و در ابتدای تابستان معمولا کم آبی موجب می شد ساکنان حاشیه مشهد به وضعیت آب شرب  در قالب برخی رفتارها اعتراض کنند که پس از بروز برخی تنشها با قول مساعد و در برخی موارد با اقدام مسوولان مساله کم آبی به صورت موقت یا دائم رفع می شد.

رفع مساله کم آبی و کاهش فشار آب در روستاهای گرجی سفلی و همت آباد و وعده چند ساله مسوولان برای برطرف شدن مساله کم آبی روستای شهرآباد در بخش مرکزی مشهد از نتایج ابراز نارضایتی روستائیان حاشیه شهر مشهد است و این ماجرا برای برخی روستاهای بخش رضویه این شهرستان نیز صدق می کند.

در این راستا بخشدار مرکزی مشهد درباره تامین آب روستای شهرآباد به خبر نگار ایرنا گفت: این آبادی با ۸۵۰ خانوار جمعیت در بخش مرکزی قرار دارد و از آنجایی که آب شرب آن با تانکر تامین می‌شود از دو سال قبل قرار شده بود به شبکه آب شرب شهری متصل شود.

ابوطالب سرابیان افزود: اتصال شهرآباد به شبکه آب شرب نیازمند احداث ۵۰۰ متر لوله کشی است که متولیان طرح قول داده‌اند طی یک هفته این اتصال انجام و مشکلات آب شرب روستا برطرف شود.

چالش آبی در ۱۴۰ روستا

البته مشکل آب روستایی در مشهد محدود به چند روستای پرجمعیت چسبیده به این کلانشهر نیست چنانکه فرماندار مشهد اعلام کرده است ساکنان ۱۴۰ روستا از مجموع ۲۲۰ روستایی که در این شهرستان زیر پوشش خدمات شرکت آب و فاضلاب قرار دارند هم‌اینک در تامین آب آشامیدنی با مشکل رو به رو هستند.

محمدرضا هاشمی در نشست شورای اداری مشهد، وضعیت برخی روستاهای شهرستان را از مصادیق کمبود و محرومیت در این منطقه عنوان کرد و افزود: تا پیش از حضور در فرمانداری مشهد انتظار نداشتم در اطراف این کلانشهر با چنین روستاهای محرومی از نظر کم آبی و نبود جاده دسترسی مواجه شوم.  

وی همچنین جمعیت ۴۱ روستا از مجموع روستاهای مشهد را هریک افزون بر ۵۰۰ خانوار ذکر و بیان کرد: این شهرستان ۳۲۷ روستا دارد که ساکنان ۲۹۳ مورد از آنها دارای شورای اسلامی و تشکیلات دهیاری هستند.

شرکت آب و فاضلاب مشهد به کمک می‌آید 

مسوولان محلی انشعابهای غیرمجاز و کمبود اعتبار برای آبرسانی و تقویت شبکه آب روستایی را از عوامل اصلی کم آبی و کمبود فشار در مناطق روستایی به ویژه در روستاهای چسبیده به مشهد اعلام کرده اند و اکنون با گذشت سالها بخشدار مرکزی مشهد برای رفع این چالشها اظهار داشت: مشکل اصلی آب روستایی این بود که اعتبارات اندکی برای تامین شبکه و زیرساخت‌های آب شرب مناطق زیرپوشش خود داشت اما با الحاق روستاها به شرکت آب و فاضلاب مشهد و اعتبارات خوب این شرکت می‌توان نسبت به رفع مشکلات آب روستایی امیدوار بود.

ابوطالب سرابیان افزود: با توجه به اینکه شرکت آب و فاضلاب روستایی مشهد در شرکت آب و فاضلاب شهری ادغام شد و شرکت آب و فاضلاب مشهد شکل گرفته است روستاهای دارای مشکل کمبود آب در حاشیه این شهر به شبکه آب شهری متصل می‌شوند.

وی ادامه داد: سیاست مدیران شرکت آب و فاضلاب مشهد این است که بر اساس اولویت‌ها مشکل آب روستاهای حاشیه مشهد را بر طرف کنند و در این راستا مشکل آب شرب روستاهای پرجمعیت حاشیه مشهد مانند همت آباد و گرجی برطرف خواهد شد.  

۳۵۷ روستا زیرپوشش خدمات جدید شرکت آبفای مشهد قرار می گیرند

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز گفت: تامین آب روستاهای این شهرستان با مشکل مواجه است که برای رفع آنها اقدامات اضطراری در دستور کار قرار دارد.

حسین اسماعیلیان در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: از ابتدای امسال تامین آب شرب روستاهای مشهد به شرکت آب و فاضلاب این شهر واگذار شد و ۳۵۷ روستا در حوزه خدمت‌رسانی این شرکت قرار گرفت.

وی ادامه داد: ۱۴۰ روستا در این شهرستان با مشکلات مختلف در تامین آب مواجه است و باغ ویلاها و انشعابات غیرمجاز نیز مشکل آب‌رسانی را حادتر می‌کند که امیدواریم با رعایت مدیریت مصرف و همچنین شناسایی انشعابات غیرمجاز شرایط خوبی برای روستائیان فراهم شود.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد گفت: از ابتدای امسال به دلیل شیوع کرونا قرائت حضوری کنتور آب انجام نشده اما طبق قرائت کنتور آب ۱۲ هزار مشترک، مصرف آب در این جامعه آماری نسبت به مدت مشابه قبل ۱۵ درصد افزایش داشته ‌است.

اسماعیلیان افزود: از ابتدای اسفندماه پارسال به رغم تعطیلی بسیاری از مراکز تجاری، رستوران‌ها و مراکز اقامتی، مصرف آب در مشهد نیز نسبت به مدت مشابه قبل حدود هفت درصد افزایش یافته ‌است.

وی ادامه داد: با توجه به گرم شدن هوا، اگر روند افزایشی مصرف آب ادامه یابد ممکن است در تامین آب مشکل نداشته ‌باشیم اما با مشکل در قدرت شبکه مواجه خواهیم شد و شبکه توزیع پاسخگو نخواهد بود لذا در مناطقی با اُفت فشار مواجه خواهیم بود.

الحاق شرکت آب و فاضلاب روستایی به مشهد به واسطه در اختیار گرفتن امکانات و بودجه بیشتر برای برطرف کردن کم آبی روستاهای شهرستان امیدوارکننده است اما به نظر می رسد مسائل ساختاری در شبکه توزیع و ساخت و سازهای نامتوازن همچنان گریبانگیر مساله آبرسانی مطلوب به این مناطق باقی بماند.

به جز مشترکان روستایی آب مشهد، این شهرستان یک میلیون و ۸۰ هزار مشترک آب و ۶۷۰ هزار مشترک فاضلاب تحت پوشش شرکت آب و فاضلاب مشهد دارد و بر این اساس ۱۰۰ درصد جمعیت کلانشهر مشهد زیر پوشش خدمات شبکه آبرسانی و ۷۰ درصد آن تحت پوشش شبکه فاضلاب هستند. آب مورد نیاز شهر مشهد از ۳۷۰ حلقه چاه، یک دهنه چشمه، دو رشته قنات و سدهای طرق، دوستی و کارده تامین می شود.

متوسط مصرف ماهانه آب شرب خانگی هر شهروند مشهدی ۱۱.۵ مترمکعب است.

ظرف سالهای اخیر اکثر ۲۹ شهرستان استان خراسان رضوی به خاطر خشکی اقلیم این خطه و اتکای آن به نزولات آسمانی و منابع رو به تحلیل آبهای زیرزمینی در وضعیت تنش آبی قرار داشته‌اند.

شهرستان مشهد با ۳.۵ میلیون نفر جمعیت و ۹ هزار و ۸۱ کیلومتر مربع مساحت شامل سه بخش مرکزی، احمد آباد و رضویه، ۱۱ دهستان و ۳۲۷ روستاست و  کلانشهر مشهد هم با ۳۵۰ کیلومتر مربع مساحت در بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد.

بخش مرکزی مشهد با ۲۲۰ پارچه آبادی و ۱۸۷ روستای دارای دهیاری بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که از این تعداد روستا، ۱۳۵ روستا به کلانشهر مشهد چسبیده و در حریم آن قرار گرفته است.