هانری کُربن شرق‌شناس، اسلام‌شناس و پدیدارشناس دینی مشهور فرانسوی، پژوهشگر تطبیقی متون حکمی ایران باستان، یونان باستان و حکمت مسیحی و هرمسی و اسلامی (۱۹۷۸-۱۹۰۳م)، در سال ۱۹۵۴ میلادی در مدرسه کاربردی مطالعات عالی در سوربن، جانشین لویی ماسینیون در کرسی اسلام و ادیان سرزمین عربستان می‌شود. او در طول حیات علمی خود و این کرسی دانشگاهی، چون شیفته تشیع و ایران بود، در سال تحصیلی ۱۹۵۵ تدریس خود را از تلویحات سهروردی و شرح کشف المحجوب ابویعقوب سجستانی آغاز می‌کند و تا واپسین سال های عمر تدریسی خود در سال ۱۹۷۷ الی ۱۹۷۹ با طرح کتاب الحکمه العرشیه ملاصدرا و مجالس المؤید فی الدین شیرازی این علاقه و شیفتگی را دنبال می‌کند.
کتاب En Islam iranien یا به تعبیر مترجم کتاب اسلام در سرزمین ایرانی، چهار جلد را در برمی‌گیرد. این چهار جلد مجموعا هفت دفتر را شامل می‌شوند. اولین جلد شامل بررسی مبانی تشیع دوازده امامی، احادیث صادره از امامان و بازتاب این احادیث در نزد شارحان تشیع در عصر صفوی است. دومین جلد و دومین دفتر این کلان‌طرح تماماً به طرح احیاء آثار سهروردی یا فلسفۀ نور او اختصاص دارد. سومین جلد در دفتر سوم این مجموعه به روزبهان بقلی شیرازی می‌پردازد. جلد چهارم شامل دفترهای چهارم تا هفتم طرح فکری و اندیشگی هانری کُربن است. چهارمین دفترِ مذکور در جلد چهارم به معرفی شخصیت‌هایی همچون سید حیدر آملی و علاءالدوله سمنانی اختصاص دارد. دفتر پنجم در همین جلد به معرفی برخی از شخصیت‌های بزرگ مکتب حکمی و فلسفی اصفهان و دفتر ششم به مکتب شیخیه و دفتر هفتم در همین جلد چهارم، به طور کامل معطوف به امام دوازدهم شیعی به عنوان قطب و نقطه اشتیاق شیعی است.
خود هانری کُربن درباره این کتاب در توصیفی مهم و موجز می‌گوید: در کتاب اسلام در سرزمین ایران به ویژه برآنیم که قابلیت بارز و چشمگیر ایرانیان را در امری نشان دهیم که عده‌ای بر آن نام نبوع ایرانی نهاده‌اند و عده‌ای دیگر قریحه زوال‌ناپذیر جان ایرانیش خوانده‌اند؛ قابلیتی بس شگرف در بنا کردن نظام فلسفی از عالم، بی آنکه تحقق معنوی فردی، لحظه‌ای از نظر دور بماند، تحقق معنوی‌ای که در آن تامل فلسفی به بار می‌نشیند و بدون آن، فلسفه چیزی بیش از یک بازی فکری بیهوده نخواهد بود!
رضا کوهکن مترجم کتاب که متن را از اصل فرانسوی به فارسی برگردان کرده در مقدمه کتاب نگاشته است که این اثر عظیم به عنوان یکی از بهترین پژوهشهای غربیان درباره اسلام و تشیع، از همان بدو تالیف آن (۱۹۷۱/۱۳۵۰) مد نظر محققان ایرانی بوده است و از بازی و چرخش روزگار چاپ جلد دوم فارسی مقارن با گذشت چهل سال از تالیف کتاب شده است. رضا کوهکن از چهار جلد از مجموعه اسلام ایرانی تاکنون سه جلد را ترجمه و منتشر کرده است.
گفتنی است که کتاب اسلام در سرزمین ایران در سه جلد و با شمارگان مجموعاً ۱۳۰۰ در حدود ۱۸۵۰ صفحه توسط انتشارات موسسه حکمت و فلسفه ایران از سال ۱۳۹۰ (با چاپ جلد دوم) با ترجمه رضا کوهکن از زبان فرانسوی، منتشر شده است.
پیشتر این کتاب توسط انشاءالله رحمتی در ۴ جلد ترجمه و توسط نشر سوفیا هم به بازار عرضه شده است.
نظر شما