طلای پنهان در مسیر بازگشت به دریاچه ارومیه

یافته‌های علمی نشان می‌دهد که "آرتمیا" به دلیل خشکی و شوری بیش از اندازه دریاچه ارومیه از بین نرفته و می‌تواند سال‌ها به صورت "سیست" در مصب رودخانه‌های منتهی به دریاچه ادامه حیات دهد؛ موضوعی که امیدها به حیات این جاندار کوچک با ارزش اقتصادی بالا را زنده نگه داشته است.

با این وجود به دلیل اینکه دریاچه ارومیه، منبع اصلی و طبیعی پرورش آرتمیا در ایران شناخته می‌شود، بازگشت و زاد و ولد این سخت پوست ریزنقش می‌تواند خبر خوشی از احیای این پهنه آبی و بازتولد زیبایی ها و جاذبه های آن در سال های پیش رو باشد؛ چرا که منبع اصلی غذای بسیاری از پرندگان مهاجر همچون فلامینگوها نیز همین آرتمیا به شمار می رود.

با توجه به نیاز اساسی صنعت آبزی پروری کشور به آرتمیا به نظر می‌رسد این جاندار ریز اما با ارزش نه تنها پتانسیل ایجاد تحول اقتصادی در منطقه را دارد، بلکه عاملی نیز برای تحقق شعار جهش تولید محسوب می‌شود.

 افزایش میزان آرتمیای دریاچه ارومیه با اقدامات خوب دولت 

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور وابسته به موسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران با بیان اینکه تعداد آرتمیای موجود در دریاچه ارومیه افزایش چشمگیری داشته است، گفت: میزان آرتمیای موجود در هر یک لیتر از این دریاچه از ۴۳ تا ۵۴۰ عدد گزارش شده است.

علی نکویی فرد با اشاره به اینکه هفت ایستگاه نمونه‌برداری از ذخایر آرتمیا در دریاچه ارومیه فعال است که شاخصه‌های شیمیایی و فیزیکی را برای تحلیل داده‌ها گزارش می‌دهند، اظهار داشت: میزان آرتمیای موجود در هر لیتر از دریاچه ارومیه طی سال گذشته پنج تا ۱۲ عدد بود که این رقم امسال چندین برابر رشد را نشان می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه افزایش میزان آرتمیا در دریاچه ارومیه با وجود افزایش شوری آب آن اتفاق افتاده است، افزود: با وجود اینکه میزان شوری این دریاچه به ۳۷۸ گرم در هر لیتر رسیده و نسبت به سال گذشته نزدیک به ۲ برابر افزایش یافته است اما شاهد آن هستیم که به دلیل افزایش تراز، وسعت دریاچه و تخم گذاری زیاد، تعداد این جانداران ریز افزایش یافته است.

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با بیان اینکه آرتمیا در میزان شوری ۱۲۰ تا ۱۵۰ گرم نمک در هر لیتر آب می‌تواند به صورت مناسب رشد کند، افزود: افزایش چشم‌گیر میزان آرتمیا در دریاچه ارومیه با وجود افزایش شوری آب، این نوید را می‌دهد که با آغاز فصل بارش‌ها طی سال جاری و کاهش نسبی شوری، شاهد افزایش چند برابری این جانداران ریز در دریاچه خواهیم بود.

وی ادامه داد: آرتمیا در شرایط مناسب می‌تواند نوزاد زنده تولید کند ولی در صورت افزایش شوری آب، این جاندار در رحم خود نوزاد زنده را به تخم تبدیل می‌کند تا پایداری بیشتری داشته باشد.

نکویی فرد به جلبک "دونالیلا" غذای مورد نیاز آرتمیا نیز اشاره کرد و گفت: میزان این جلبک در دریاچه ارومیه هم اکنون شرایط مناسبی دارد و  به ۲۸ تا ۴۸ هزار عدد در هر لیتر می‌رسد.

تامین بیش از ۹۹ درصد آرتمیای مورد نیاز کشور از قاچاق

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با بیان اینکه بیش از ۹۹ درصد آرتمیای مورد نیاز کشور از واردات تامین می‌شود، گفت: طبق بررسی آمار ارائه شده از سوی شیلات، سال گذشته بیش از ۷۰ تن آرتمیا وارد کشور شده که از راه قاچاق بوده است.

وی با اشاره به آمار رسمی ارائه شده از سوی شیلات ایران، اظهار داشت: طبق این گزارش در سال ۱۳۹۸ بیش از ۴۳ هزار تن میگو در کشور تولید شده است که ۶۰ درصد آرتمیای وارد شده به کشور برای تغذیه این مقدار میگو مورد استفاده قرار گرفته است.

نکویی فرد ادامه داد: با توجه به برنامه ریزی لازم در راستای افزایش تولید میگو در کشور، به طور یقین نیاز کشور به آرتمیا در سال جاری فراتر از ۷۰ تن خواهد بود.

خطر حمله بیولوژیکی به غذای دریایی کشور با آرتمیای وارداتی

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با تاکید بر اینکه واردات موجود زنده همیشه چالش ورود عوامل بیماری‌زا به داخل کشور را همراه خود دارد، بیان کرد: به دلیل اینکه غذای اصلی میگوی تولید شده در کشور آرتمیا می‌باشد، این احتمال می‌رود که برخی از دشمنان در راستای ضربه زدن به اقتصاد کشور، اقدام به آلوده کردن آرتمیای قاچاق وارد شده به کشور باشند.

وی به سوال خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه " آیا تاکنون از طریق واردات آرتمیای آلوده به کشور، حمله بیولوژیکی این اقدام اثبات شده است؟" پاسخ شفاف نداد و گفت: به دلیل اینکه آرتمیای مورد مصرف در کشور از طریق قاچاق وارد کشور شده و هیچ نظارتی بر سلامت آن نمی‌شود، این احتمال وجود دارد که برخی از محموله‌های آلوده آرتمیا در گذشته، نوعی خرابکاری علیه اقتصاد صنعت آبزی باشد.

 نکویی فرد ادامه داد: قطعا اگر ما در بخشی از صنعت تولیدات محصولات دریایی به یکباره شاهد بروز بیماری‌های جدید باشیم، احتمال وجود دست‌های پشت پرده در این اتفاق به مراتب وجود دارد.

آرتمیای دریاچه ارومیه، طلای ریز ناشناخته برای اقتصاد کشور

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با اشاره به آخرین بررسی‌ها انجام شده از آرتمیای موجود در دریاچه ارومیه گفت: تنها ۱۰ درصد از آرتمیای این دریاچه در صورت فرآوری نیاز کشور به واردات این محصول دریایی را به صفر می‌رساند.

وی با بیان اینکه برداشت آرتمیا از دریاچه ارومیه نیازمند رعایت اصول پژوهش محور زیر نظر مراجع ذیصلاح است، اظهار داشت: دریاچه ارومیه می‌تواند منبعی برای صادرات آرتمیا به دیگر کشورها باشد.

نکویی فرد قیمت هر کیلوگرم آرتمیا را بین ۷۰ تا ۱۰۰ دلار عنوان کرد و ادامه داد: بهره برداری از آرتمیای دریاچه ارومیه می‌تواند آذربایجان‌غربی را به بودجه دولتی بی نیاز کند.

وی با مقایسه دریاچه ارومیه با دریاچه نمک امریکا، بیان کرد: با وجود قوانین محدود کننده برداشت و پایش لحظه‌ای، سالانه بیش از ۲ هزار تن آرتمیا از دریاچه نمک آمریکا برداشت می‌شود که میلیون‌ها دلار ارزش اقتصادی دارد.

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با اعلام اینکه دانش فنی فرآوری و بسته بندی محصولات تولید شده در کشور وجود دارد، گفت: آماده‌ایم تا بدون هیچ چشم داشتی، این دانش را در اختیار بخش خصوصی قرار دهیم.

وی در رابطه با عدم بهره برداری از آرتمیای موجود در دریاچه ارومیه، توضیح داد: متاسفانه سازمان حفاظت از محیط زیست و شیلات ایران عزم جدی برای بهره برداری از این طلای ناشناخته ندارد.

نکویی فرد با اعلام اینکه از ورود بخش خصوصی به صنعت پرورش آرتمیا در استخرهای خاکی حمایت لازم انجام می‌شود، گفت: در هر هکتار استخر خاکی طی هر دوره ۶ تا ۹ ماهه بیش از ۱۰۰ کیوگرم آرتمیا برداشت می‌شود که درآمدزایی قابل توجهی محسوب می‌شود؛ حال با فرض این شرایط تصور کنید در محیطی همچون دریاچه ارومیه خداوند

وی ادامه داد: هزینه احداث هر هکتار استخر خاکی برای برداشت آرتمیا نزدیک به ۵۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.

ایران دومین بانک سیست آرتمیا درجهان

رییس مرکز تحقیقات آرتمیای کشور با بیان اینکه ایران پس از بلژیک دارای دومین بانک سیست آرتمیا در جهان است، گفت: نمونه‌های ۱۷ منطقه دارای آرتمیای کشور و بیش از ۴۲ منطقه جهان در بانک سیست آرتمیای ایران جمع آوری و نگهداری می‌شود.

وی با بیان اینکه بانک ژن زنده آرتمیا ارومیانا در ۹ استخر نگهداری می شود، اضافه کرد: امسال بحث تعیین هویت ژنتیکی، صدور شناسنامه ژنتیکی و کدبندی آرتمیای ایران را در اولویت قرار داده‌ایم.

نکویی فرد با انتقاد از تخصیص نیافتن بودجه برای ادامه نمونه برداری‌ها از آرتمیای دریاچه ارومیه، بیان کرد: متاسفانه به دلیل کمبود اعتبارات تصمیم به توقف نمونه برداری‌ها گرفته شده و آخرین نمونه برداری از میزان آرتمیای دریاچه ارومیه در مردادماه سال جاری تعیین شده است.

وی افزود: انتظار می‌رود در سال جهش تولید نه تنها اعتبارات لازم برای مراکز پژوهشی تامین شود، بلکه در سازمان حفاظت محیط زیست عزم جدی برای بهره برداری از آرتمیای دریاچه ارومیه و حمایت از بخش خصوصی وجود داشته باشد.

برداشت آرتمیا نیازمند مصوب شورای عالی حفاظت از محیط زیست

معاون فنی اداره کل حفاظت از محیط زیست آذربایجان‌غربی با بیان اینکه مرکز تحقیقات آرتمیای کشور به خوبی به مراحل صدور مجوز برای برداشت آرتمیا واقف است ولی توپ را به زمین محیط زیست می‌اندازد، گفت: دریاچه ارومیه یک پارک ملی است و هرگونه برداشت از آن ممنوع بوده و نیازمند تایید شورای عالی حفاظت از محیط زیست است.

حجت جباری با اعلام اینکه ما نیز افزایش میزان آرتمیای دریاچه ارومیه طی ۲ سال گذشته را تایید می‌کنیم، بیان کرد: تایید میزان افزایش آرتمیا به معنای اطلاع دقیق از میزان ذخایر آن نبوده و این امر نیازمند ارزیابی مستمر و دقیق است.

وی افزود: با توجه به اینکه آرتمیا غذای اصلی بسیاری از پرندگان مهاجر به دریاچه ارومیه است، هنوز هیچ بررسی انجام نشده که نشان دهد در صورت برداشت آرتمیا از دریاچه ارومیه ذخایر آن چه تغییری می‎‌کند؛ ما بیشتر نگران آن هستیم تا با برداشت بدون ارزیابی، اکوسیستم در منطقه را دچار مختل کنیم.

مغفول ماندن ظرفیت اقتصادی آرتمیای دریاچه ارومیه

نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص با بیان اینکه نباید از ظرفیت اقتصادی دریاچه ارومیه غافل ماند، گفت: بهره برداری از منابعی همچون آرتمیای دریاچه ارومیه می‌تواند به منبع اصلی درآمد پایدار در منطقه تبدیل شود.

روح الله حضرت‌پور با بیان اینکه نمایندگان مجلس در ارومیه از تمامی طرح‌های اقتصادی حمایت می‌کنند، افزود: سازمان حفاظت از محیط زیست با بررسی و ارزیابی هرچه سریعتر وضع موجود نسبت به صدور مجوز برای استخراج آرتمیا از دریاچه ارومیه اقدام کند.

وی با بیان اینکه آرتمیای دریاچه ارومیه ظرفیت ویژه‌ای برای تامین نیاز داخلی است، اظهار داشت: شعار "جهش تولید" باید با اتکا بر توانایی‌های منطقه‌ای تحقق یابد.

 نماینده مردم ارومیه در خانه ملت با تقدیر از اقدامات انجام شده برای احیای دریاچه ارومیه، بیان کرد: احیای نگین آبی آذربایجان یک مطالبه عمومی است و برای تحقق آن نمایندگان مجلس در کنار دولت خواهند بود.

گستردگی کاربرد آرتمیا در زیست شناسی 

پژوهشگر مرکز رفرانس جهانی آرتمیا در دانشگاه گنت - Gent - بلژیک نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس یافته های جدید، آرتمیا در تحقیقات بیولوژیکی - زیست شناسی - شامل مطالعات ژنتیکی و میکروبیولوژیکی - میکروب شناسی - کاربردهای گسترده ای دارد.

پروفسور ژیلبرت وان استاپن (Gilbert Van Stappen) افزود: آرتمیا همچنین در کشاورزی و تحقیقات مرتبط با علم تغذیه استفاده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه ایران منابع آرتمیای مختلفی دارد، اما هیچ یک به اهمیت و بزرگی دریاچه ارومیه نمی رسد، اضافه کرد: تولید آرتمیا در حاشیه دریاچه ارومیه و در مناطق کم عمق مستعد در زمان حاضر از لحاظ علمی ممکن به نظر می‌رسد اما به مطالعه دقیق تر نیاز دارد.

آرتمیا با نام علمی (Artemia) جانداری است سخت‌پوست که در آب‌های شور زندگی می‌کند که دریاچه ارومیه یکی از غنی‌ترین منابع آرتمیا در جهان شمرده می‌شود.

وسعت نگین آبی آذربایجان هم‌اکنون به سه هزار و ۱۴۸ کیلومتر مربع و تراز آن نیز یک‌هزار و ۲۷۱ متر و ۷۸ سانتی‌متر رسیده است که وضعیت مناسبی نسبت سال‌های گذشته دارد.