سالیانه نزدیک به هزار و ۵۰۰ نفر از هموطنان به ویژه مسافران تابستانی در رودخانه ها، سدها، استخرهای کشاورزی، سواحل و محیط های آبی و دریایی غرق می شوند و بی توجهی و دانش ناکافی نسبت به خطرات محیط های آبی، از مهمترین علل غرق شدگی این افراد به ویژه در فصل تابستان است.
طبق آمار سازمان پزشکی قانونی کشور سال گذشته هزار و ۲۷۵ نفر بر اثر غرق شدگی جان خود را از دست دادند که از این تعداد خوزستان با ۱۵۱ فوتی در صدر آمار غرق شدگی قرار دارد و مازندران با ۱۰۹ و گیلان با ۱۰۸ متوفی در جایگاه‌های بعدی هستند و بیش از یک سوم غرق شدگی‌ها یعنی ۴۶۸ مورد نیز در رودخانه‌ها رخ داده است.
یکی از جذابیت‌های فصل تابستان، شناکردن و آب تنی است و این فقط مختص افرادی نیست که شنا بلدند، بلکه زدن به دل آب و زیر آبی رفتن و شیرجه زدن در دل آبی دریا یا خنکای رودخانه جذاب برای هر فردی لذت‌بخش و مفرح است.
رودخانه ها، سدها، استخرهای کشاورزی، سواحل و محیط های آبی و دریایی کشور به رغم زیبایی ها و آرامشی که در ظاهر دارند، برای افراد ی که در هنگام شنا محتاط نباشند یا با فنون شنا آشنا نشدند، خطر غرق شدن در پی دارد بطوریکه همه ساله شاهد سوگ خانواده های فراوانی هستیم.
به طور قطع صحنه های غم انگیز غرق شدگی افراد مختلف اعم از کودکان و نوجوانان یا حتی بانوان در سواحل شمالی و جنوبی رودخانه ها، سدها، استخرهای کشاورزی و نظایر آن، هشداری به مسافران تابستانی، گردشگران و شهروندانی است که همه ساله برای شنا راهی این مناطق و امکان می شوند.
در همه جای دنیا شنا در خارج از طرح های سالم سازی و ایمن همراه با مخاطرات بسیاری است زیرا در این مکان ها تمهیدات لازم برای نجات افراد در نظر گرفته نشده است.
برای برخی استان‌ها مثل خوزستان، مازندران و گیلان که به گفته سازمان پزشکی قانونی در صدر آمار غرق‌شدگی‌ها در کشور قرار دارند، پرداختن به موضوع غرق‌شدگی و آگاهش بخشی به افراد، مسافران و گردشگران باید بیش از پیش صورت پذیرد تا شاهد کاهش چشمگیر موضوع غرق‌شدگی باشیم.
همچنین طبق آماری دیگر، بیش از یک سوم غرق شدگی‌ها در رودخانه‌ها رخ داده است. با این تفاسیر این موضوع باید یک دغدغه همیشگی باشد و برای پیشگیری از وقوع این بحران خانمان‌سوز، چاره‌ای اندیشیده شود. بحرانی که در سال‌های گذشته خانواده‌های زیادی را عزادار کرده و بسیاری را به سینه خاک سپرده است.
اگر در تعطیلات تابستانی می‌خواهید از شناکردن در اماکن آبی لذت ببرید، رعایت کردن نکات ایمنی از ضروریات است. غرق‌شدن معمولا آن‌طور که انتظارش را داریم بوجود نمی‌آید و همیشه آن علایمی که در ذهن داریم را نخواهد داشت. در نخستین اقدام همه باید توجه داشته باشند همیشه پیشگیری بهتر از درمان است.
زمانی که می‌خواهید شنا کنید باید بدانید عمق آب در اطرافتان چقدر است و چه ویژگی‌هایی دارد. مخصوصا زمانی که در محیطی غیر از محیط استخرهای خانه و نظایر آن شنا کرده و از فضای طبیعت استفاده می‌کنید.
غرق شدگی چیست؟
غرق شدگی عبارت است از فرایند منجر به اختلال تنفسی اولیه در اثر فرو رفتن یاغوطه ور شدن دریک محیط مایع. عواقب غرق شدگی با عناوین مرگ، بیماری و یا بدون عوارض دسته بندی شده است.
فرآیند غرق شدن شامل زنجیره ای است که وقتی راه هوایی فرد زیر سطح مایع قرارمی گیرد، شروع می شود. در این زمان فرد به طور ذاتی تلاش می کند تا نفس خود را نگه دارد. در ادامه ممکن است باعث شود تا به طور ناخواسته مایع به راه هوایی فرد وارد شود. اگر نجات و یا رهایی از این وضعیت رخ ندهد، هیپوکسی افزایش می یابد و اختلال در چندین سیستم حیاتی بدن رخ می دهد.
قوانین ایمنی در مناطق تفریحی ساحلی و دریایی
در همه جای دنیا این قوانین از جمله نصب تابلوهای هشداری در اطراف آبراه‌ها سدها و دریاچه‌ها، استقرار ناجیان غریق و تجهیزات مربوطه در حاشیه سدها و دریاچه‌ها الزامی است و کارکنان مجموعه تفریحی آبی لازم است دوره‌های غریق نجات را در مراکز مورد تأیید فدراسیون نجات غریق بگذارنند.
همچنین نصب تابلو اسامی، تلفن و نشانی نزدیکترین مراکز درمانی، اورژانس، آتش نشانی و غیره در حاشیه رودخانه، سد و دریاچه الزامی است. استخرها و دریاچه‌های پارک های تفریحی باید دارای گارد محافظ به ارتفاع حداقل ۱۵۰ سانتی متر و حریم حداقل دو متر باشد.
عمق دریاچه و استخر پارک های تفریحی نباید بیش از یک و نیم متر در نظر گرفته شود و حتما باید پیرامون حوض ها و استخرهای خانگی از نرده های حفاظ استفاده کنید.
آشنایی با مخاطرات پنهان دریای خزر
یکی از مکان‌هایی که برای مردم ایران لذت‌بخش است، سفر به شمال و شنا و آب‌تنی کردن در دریای خزر است.
در برخی نواحی دریای خزر عمق آب در ابتدا کم نشان می‌دهد ولی عمق‌های ناگهانی دارد. در این حالت اگر لحظه‌ای غفلت کنید ممکن است جریان آب شما را به سمتی بکشاند که در نهایت دچار حادثه و غرق‌شدگی شوید.
در این خصوص حتما توصیه‌های منجیان غریق که در سواحل مستقر هستند را جدی بگیرید. چرا که شنا در دریا با شنا در استخر متفاوت است و در دریا عواملی مانند رژیم موج، جریان های شکافنده، بستر دریا، ناهمواری کف دریا و نبود و یا کمبود ناجی غریق می تواند خطرناک باشد.
جریان شکافنده یا مرگبار
جریان شکافنده، جریانی از آب است که از ساحل به سمت دریا حرکت می کند و شناگران را با خود به داخل دریا می کشد. در صورت مواجهه با جریان شکافنده، هرگز مستقیما برخلاف آن شنا نکنید. اگر توان بدنی کافی دارید، موازی با ساحل شنا کنید تا از جریان خارج شوید؛ اگر توان بدنی کافی ندارید، سعی کنید همراه جریان به سمت دریا بروید و زمانی که جریان متوقف شد به صورت مورب به سمت ساحل شنا کنید.
در این میان آشنا نبودن به فنون اولیه شنا، عدم آشنایی کافی با محیط شنا، مجهز نبودن به تجهیزات اولیه شنا، طوفانی بودن دریا، به هم خوردن تعادل عادی فرد در دریا و به هم خوردن مورفولوژی بستر دریا و یا رودخانه در اثر پیشروی و سیل از عوامل اصلی افزایش تعداد غرق شدگان در سه استان شمالی کشور است.
کسانی که برای شنا وارد آب می شوند باید مهارت های اولیه فن شنا را آموزش دیده باشند از طرفی بسیاری از افراد فکر می کنند که اگر شناگر مهاری در استخر هستند می توانند در محیط های طبیعی نظیر دریا و رودخانه ها نیز شناکنند، در حالی که شنا در دریا بسیار متفاوت از شنا در استخر است زیرا پیشروی و پسروی آب دریا و سیل رودخانه ها باعث تغییرات شدید زمین شناسی در بستر و محیط های طبیعی دریا می شود در نتیجه شنا در منطقه شناسایی نشده و غیرایمن خطرناک است و بر همین اساس طرح سالم سازی دریا از اهمیت بسزایی برخوردار است.
محدوده شنا در این دریا، مناطقی در طرح های سالم سازی هستند که بستر دریای آن از سوی کارشناسان مربوطه تائید شده و محدوده آن به دلیل وجود علایم مشخص کننده دریایی و عدم تردد قایق های مسافری و حضور مستمر ناجیان غریق برای شنا کردن مناسب است؛ از این رو توصیه می شود مردم از شنا در مناطقی که از بستر آن آگاهی ندارند، پرهیز کنند.
نکات ایمنی هنگام شنا در دریای خزر
مسافران تابستانی از شنا در سواحل ناشناخته جدا خودداری کنند، زودتر از دو ساعت پس از صرف غذا به شنا نپردازند، فقط در مناطق تحت نظارت ناجیان غریق شنا کنند و با دیدن پرچم سیاه و قرمز از شنا در منطقه خطر پرهیز کنند.
مسافران تابستانی حتی المقدور در مسافت های طولانی به موازات ساحل شنا کنند، هنگام رعد و برق و توفان سریعا از آب خارج شوند، برای شوخی و گول زدن دیگران، خود را به حالت غریق نیاندازند و هیچ گاه به تنهایی شنا نکنند و هیچ گاه در تاریکی برای شنا به دریا نروند، در کنار دریا همواره مراقب کودکان خود باشند، از هل دادن یکدیگر در آب جدا خودداری کنند و هنگام شنا در فاصله زیاد مراقب قایق های عبوری باشند.
در صورت نبود ناجی غریق هنگام نیاز فرد در حال خطر، اگر عمق آب دریا مناسب بود با ایجاد زنجیره انسانی و با گرفتن دست یکدیگر و در صورت عمق زیاد با پرتاب وسایلی که خاصیت شناور دارد مانند یک تکه چوب یا کلمن آب، فرد را نجات دهند؛ استفاده از تیوب های لاستیکی می تواند خطرناک باشد از این رو فاصله خود را با ساحل ثابت نگه دارید و همواره تذکرات ناجیان غریق را جدی بگیرید.
شناکردن در سدها
در بعضی موارد مخصوصا در سدها و آب‌بندها لجن‌هایی تشکیل می‌شوند که حتی شناگران ماهر را به کام مرگ می‌کشاند. هنگام شنا آنها به پای شناگران بسته می‌شود و مانع بالا آمدن فرد و در نهایت مرگ او می‌شوند.
در کنار منجیان با اطمینان شنا کنید
از همه مهم‌تر اینکه، در مکان‌هایی شنا کنید که منجی غریق حضور داشته باشد. آمارها نشان می‌دهد بیش از ۹۰ درصد غرق‌شدگی به زمان‌ها و مکان هایی مربوط می‌شود که افراد در جایی اقدام به شنا و آب تنی می‌کنند که منجی غریق حضور ندارد.
با برنامه‌ریزی‌های انجام شده طی سال های اخیر، اکثر مناطق آبی و حادثه‌خیز کشور به حضور منجیان غریق و سازمان جمعیت هلال‌احمر مجهز شده‌اند، بنابراین افراد و مسافران حتما از این مکان‌های امن برای شناکردن استفاده کنند.
شیرجه نزنید
بهتر است کمی در محیط اطرافتان راه بروید تا آشنایی اولیه‌ای از آن جا بدست آورید. از طرفی گاهی اوقات ممکن است به خاطر خطای دید، متوجه بعضی موانع موجود در آب مثل سنگ‌ها نشوید. بنابراین هرگز در چنین مکان‌هایی شناکردن را با شیرجه آغاز نکنید.
جریان آبی را جدید بگیرید
سعی کنید وارد رودخانه‌های با جریان قوی نشوید. اگر در این چنین موقعیتی قرار گرفتید سعی کنید به پشت شنا کنید و پاهایتان در آب باشد تا در صورت برخورد با مانع، کمتر آسیب ببینید. زمانی که به قسمت ضعیف‌تر آب رسیدید، به سمت خشکی شنا کنید.
تنها شنا نکنید
اگر برایتان ممکن است، با دوستان به تفریح و شنا بروید که در صورت بروز مشکل بتوانند به شما کمک کنند. البته باید امیدوار باشید با کسانی شنا می‌کنید که شناگران ماهری هستند و در صورت بروز مشکل می‌توانند به شما کمک کنند. خودتان نیز همیشه حواستان به همه دوستانتان باشد اگر کسی را دیگر نمی‌بینید، احتمالا او نیاز به کمک دارد.
هنگام شنا توصیه های ایمنی را رعایت کنید
در مکان‌های ممنوعه و سالم‌سازی نشده مثل سدها، آبگیرها، کانال‌های آب‌رسانی و رودخانه‌ها شنا نکنیم و به دیگران نیز تذکر دهیم. در هنگام شنا و استفاده از قایق‌های تفریحی از جلیقه نجات استفاده کنید. در مکان‌هایی که ناجی غریق حضور ندارد، شنا نکنید.
هشدارها و توصیه‌های منجیان غریق را محترم شمرده و به آن عمل کنید. مهارت شنا و امدادرسانی در هنگام غرق‌شدگی را بیاموزید. در هنگام شنا در مکان‌های سالم‌سازی شده، مراقب کودکان و سالمندان باشید.
از شناکردن در مکان‌هایی که با تابلوی «شنا ممنوع» مشخص شده‌اند، خودداری کنید. در هنگام خستگی و پس از استفاده از داروهای خواب‌آور شنا نکنید. از شناکردن درآبراه‌های عمیق، آب‌های خروشان، جریان شدید و غیرمجاز خودداری کنید.
استخرهای کشاورزی، تله های آماده مرگ
آمارهای پزشکی قانونی در سال ۱۳۹۸ بیانگر آن است که از هزار و ۲۷۵ مورد حادثه منجر به مرگ در آب، حداقل ۱۴۰ مورد حوادثی بوده اند که در استخرهای کشاورزی رقم خورده است، با این تعداد غرق شده، می توان گفت غرق شدگان در استخر از لحاظ تعداد، بعد از غرق شدگان در رودخانه ها و دریاها، در ردیف سوم تعداد جانباختگان قرار می گیرند.
غرق شدگی در استخرهای کشاورزی، معمولا مرگ های زنجیره ای است، در بیشتر مواقع این زنجیره ای بودن حوادث به این علت است که بعد از سقوط یک فرد به داخل استخر، افراد خانواده و یا دوستانش برای نجات او به آب می زنند اما در بیشتر موارد نمی توانند فرد غرق شده و خودشان را نجات دهند و به این صورت است که تعداد جان باختگان گاهی حتی به دو یا سه نفر می رسد اما سوال اصلی این است که این استخرها چرا اینقدر تلفات می دهند؟
حصارهای ایمنی که نیستند
نداشتن حصار یکی از مهمترین دلایلی است که باعث وقوع حوادث مرگبار در استخرهای کشاورزی می شود، از آنجا که این استخرها در باغ ها و یا در زمین های کشاورزی و در مناطقی پوشیده با درخت و گیاهان قرار دارند در بسیاری از موارد افراد هنگام عبور از نزدیکی استخر به داخل آب می افتند و چون کسی در آن اطراف نیست که به کمک آنها بیاید غرق شده و جان می بازند.
با آنکه استخرهای سیمانی کشاورزی هم هر ساله تلفات زیادی می گیرند اما بیشتر جان باختگان این استخرها کسانی هستند که در استخرهای کشاورزی چند منظوره ژئوممبران غرق می شوند.
استخرهای ژئوممبران به صورتی ساخته می شوند که بر خلاف استخرهای سیمانی، نه پله ای دارند که بتوان در صورت افتادن در استخر از آن ها خارج شد و نه لبه ای دارند که بتوان از آن گرفت و تا رسیدن کمک خود را روی آب نگه داشت.
ورق های ژئوممبران حالتی شبیه پلاستیک فشرده دارند که مخصوصا وقتی خیس شوند خیلی لیز هستند و به این ترتیب اگر کسی در استخر بیفتد نمی تواند از روی این ورق های لیز، خودش را به بیرون استخر کشانده و زندگی اش را نجات دهد.
ضرورت آگاهی مردم در خصوص شنا در مناطق ناامن و پرخطر
با یادآوری موارد ذکر شده در این گزارش باید حساسیت لازم در خصوص خطرات و پیامدهای شنا در مکان های ناامن رودخانه ها در میان مردم ایجاد شود تا آمار غرق شدگان کاهش یابد. همچنین اگر آگاهی لازم درباره شنا کردن در مناطق ناامن و پرخطر بوجود بیاید، شاهد حوادث غرق شدگی نخواهیم بود و برای برون رفت از این معضل حتی جان یک انسان ارزشمند است و وظیفه همه دستگاه های متولی و مرتبط حفظ جان شهروندان است و باید زمینه آن فراهم شود.
در این میان، آموزش افرادی که در حاشیه رودخانه‌ها زندگی می کنند، برای کمک به افراد غرق شده بسیار مفید و کارساز است چرا که شاید تنها راه سرگرمی این افراد که معمولاً از جوامع روستایی و عشایری هستند، همین شنا در رودخانه ها و کانال های بومی محسوب می شود و در این راستا می بایست فرهنگ سازی شود که کانال‌ها و رودخانه‌ها جای مناسبی برای شنا نیستند و باید از شنا در مناطق ممنوعه خودداری شود تا مبادا شادی‌های خانواده ای برای همیشه خاموش شود.
هنوز وارد فصل گرم تابستان نشده ایم که غرق شدگی در رودخانه ها، سدها، استخرهای کشاورزی، سواحل و محیط های آبی بی ناجی رو به افزایش است و این زنگ خطری جدی برای آن است که باید مباحث و راهبردهای مواجهه با حوادث و بلایا از حالت شعاری خارج شده و به سمت و سوی برنامه ریزی جامعه محور برویم، اما متأسفانه شاهد این قضیه هستیم که برخی متولیان امر به موضوعات پیشگیرانه فقط در یک برهه خاص و آن هم به صورت سطحی بسنده می کنند و هر ساله شاهد تلفات خانمان سوز در این حوادث هستیم.
نظر شما