محمدرضا حسینی روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار حقوقی قضائی ایرنا تصریح کرد: آمریکایی‌ها سناریوهای مختلفی را برای فشار به ایران و بردن پرونده هسته ای، موشکی و تسلیحاتی یا حقوق بشری کشور به شورای امنیت طراحی کرده‌اند، بنابراین ایران باید ضمن شناخت این سناریوها، راهبردهای حقوقی، سیاسی و دیپلماتیک مناسب در هر مورد پیش بینی کند.
وی درباره تمدید یا لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران و سناریوهای مختلفی که آمریکا برای فشار به ایران از طریق مجامع بین المللی پیگیری می کند، افزود: ایران باید از همه ظرفیت‌های حقوقی، سیاسی و رسانه ای خود برای جلوگیری از دستیابی آمریکا به اهداف و سناریوهایش استفاده کند؛ آمریکا با خروج یکجانبه و غیرقانونی خود از برجام این آثار را به وجود آورد و اکنون هم می خواهد با استفاده از سازوکارهای بین‌المللی که حتی خود اعتقادی به آنها ندارد، ایران را محدود و تحت فشار بیشتر بگذارد.
این حقوقدان در مورد اجلاس فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی و همکاری ایران با آژانس گفت: جمهوری اسلامی ایران، بالاترین سطح از همکاری و پذیرش بازرسی های آژانس را در میان کشورهای عضو دارد. نمایندگان و کارشناسان آژانس بعد از برجام بطور میانگین سالانه ۳۳ مرتبه از سایت ها و تاسیسات هسته ای ایران بازدید داشتند و طبق گزارش‌های کارشناسان آژانس تا زمان خروج آمریکا از برجام و حتی در ضرب العجل ۱۱ ماهه بعد از آن، ایران هیچگونه انحرافی از تعهدات خود نداشته و کاهش گام به گام تعهدات ایران صرفا درچارچوب برجام و نتیجه خروج آمریکا و بی عملی اروپایی ها در ایفای تعهدات متقابل شان بوده است.
حسینی درخصوص کاهش تعهدات برجامی ایران با اشاره به بند ۲۶ برجام اظهار داشت: طبق این بند، چنانچه یکی از کشورهای ۱+۵ به تعهدات خود عمل نکند طرف مقابل (ایران) هم می تواند به تناسب، تعهدات خود را بصورت جزئی یا کلی کاهش دهد بنابراین از نظر حقوقی جمهوری اسلامی ایران نقض تعهد نکرده است، بلکه در قالب برجام از ظرفیت‌های حقوقی موجود استفاده می کند.
وی تصریح کرد: بیانیه اخیر سه کشور اروپایی و قطعنامه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر همکاری نکردن کامل ایران یا عدم اجازه دسترسی آژانس به دو سایت هسته ای نشان می دهد که متاسفانه این نهاد بین‌المللی نیز به جای انجام وظایف ذاتی خود و راستی آزمایی داده ها و ادعاهای واهی و بی اساس رژیم صهیونیستی که تنها دارنده سلاح اتمی در غرب آسیاست، ملعبه دست آمریکا و این رژیم نامشروع قرار گرفته است.
حسینی اظهار داشت: سناریوی اول آمریکا، بر «استفاده از مکانیزم ماشه» با استناد به بند ۳۶ و ۳۷ برجام تاکید دارد. طبق این بندها چنانچه یکی از طرفین ۱+۵ و ایران به تعهدات خود عمل نکند، موضوع باید به کمیسیون مشترک برجام برای حل و فصل اختلافات ارجاع شود و در صورتی که طرفین طی یک فرایند مشخص به نتیجه نرسیدند، موضوع به شورای امنیت می رود و شورا می تواند تمام پنج قطعنامه قبلی تحریمی را برگرداند.
وی با تاکید بر اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت برای اجرای برجام صادر شد، افزود: آمریکا با این استدلال که هرچند از برجام خروج کرده اما کماکان مشارکت کننده در قطعنامه هست، می خواهد با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ از مکانیزم ماشه استفاده کند و تحریم‌های علیه ایران را باز گرداند.
حسینی اضافه کرد: این در حالی است که از منظر حقوقی، توافق برجام در واقع پیوست اول قطعنامه ۲۲۳۱ است و آمریکا نمی‌تواند بگوید که از بخشی از قطعنامه خارج شده و در بخشی دیگر از آن مشارکت دارد. بنابراین دیگر نمی‌تواند از بند غروب آفتاب (اتمام دوره پنج ساله تحریم‌های تسلیحاتی) در قطعنامه ۲۲۳۱ استفاده کند و این تحریم‌ها را تمدید کند.
وی افزود: پیشنهاد استفاده از مکانیزم ماشه علیه ایران با مخالفت روسیه و چین و عدم استقبال کشورهای اروپایی مواجه شد و تقریبا تیر آمریکایی‌ها در تحقق این سناریو تا حدودی به سنگ خورده است.
گوترش بازیچه دست آمریکایی ها شد
این حقوقدان درباره سناریوی دوم آمریکایی‌ها علیه ایران گفت: دومین راهبرد امریکایی‌ها، فشار به دبیرکل سازمان ملل متحد جهت ارائه گزارشی تخصصی پیرامون اعلام ایرانی بودن تجهیزات استفاده شده در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان بود و سعی کردند بگویند چون این تسلیحات منتسب به ایران بوده و این مساله می تواند امنیت منطقه را به مخاطره اندازد بنابراین تحریم‌های تسلیحاتی باید تمدید شود. متاسفانه دبیرکل سازمان ملل متحد نیز بازیچه دست آمریکایی‌ها قرار گرفت و گزارش غیر واقعی را ارائه کرد.
تلاش آمریکا برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت
حسینی سومین سناریوی آمریکا علیه ایران را استفاده ابزاری از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کرد و افزود: اخیرا بیانیه‌ای از سوی سه کشور اروپایی منتشر و از ایران خواسته شد تا همکاری بیشتری با آژانس داشته باشد و گفتند در طول یک سال گذشته همکاری ایران کم شده و اصطلاحا به تعهدات کامل خود پایبند نبوده و همکاری لازم را با آژانس نداشته است.
وی ادامه داد: بنا به درخواست آمریکا این سه کشور اروپایی عضو برجام در شورای حکام قطعنامه‌ای سیاسی علیه ایران صادر کردند. امریکایی‌ها قصد دارند تا این کاهش همکاری‌ها و کاهش تعهدات برجامی ایران را نوعی انحراف نشان دهند و بعد پرونده را به شورای امنیت ببرند.
این حقوقدان اظهارداشت: راهبرد بعدی امریکا، پیشنهاد صدور یک قطعنامه جدید در حوزه تمدید تحریم تسلیحاتی از سوی شورای امنیت است.
این حقوقدان افزود: در ۱۵ ژوئن سال جاری، نماینده آمریکا در جلسه شورای امنیت، پیش‌نویس قطعنامه جدیدی علیه ایران را به نمایندگان چهار کشور فرانسه، انگلیس، آلمان و استونی ارائه کرد و اعلام داشت قصد دارد بعد از دریافت نظرات این چهار کشور، پیش نویس پیشنهادی را در اختیار ۱۵عضو شورا هم قرار دهد.
حسینی گفت: در مقدمه قطعنامه پیشنهادی امریکا به همه قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت که علیه ایران صادر شده، اشاره دارد و در واقع مجموعه ای از محتوای قطعنامه های قبلی است و به صراحت به ممنوعیت همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد نه صرفا عضو برجام از خرید و فروش اسلحه با ایران، ممنوعیت فروش یا انتقال سلاح از ایران به خارج و بازرسی و تفتیش همه کالاهای تجاری که وارد ایران می شوند یا از ایران خارج می شوند، اشاره شده است.
وی افزود: در این قطعنامه پیشنهادی که ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد منتشر می شود، از همه کشورهای عضو سازمان ملل متحد می خواهد، هر کشتی ایرانی که ثابت شود به فعالیت های ممنوع بین المللی مبادرت دارد، توقیف و مصادره کند.
حسینی اظهار داشت: در این قطعنامه، زمان مشخص برای پایان تحریم‌ها علیه ایران وجود ندارد و به نوعی آمریکا در پی دائمی کردن تحریم‌های تسلیحاتی ایران است.
این حقوقدان گفت: علاوه بر این سناریوی آمریکا برای تحریم ایران، یک سناریوی فرعی دیگری هم وجود دارد که جمهوری‌خواهان کنگره آمریکا در پی تصویب آن هستند. در این بسته پیشنهادی برای تحریم‌های بیشتر علیه ایران، کمک ۷۰ میلیون دلاری برای لبنان و عراق پیش بینی شده تا این کشورها با ایران ارتباط نداشته باشند و به نوعی موضوع کمک به محور مقاومت برای فاصله گیری از ایران مطرح است.
حسینی گفت: همچنین جمهوری‌خواهان در صددند تا مصوب کنند، بدون مجوز کنگره، رئیس جمهوری حق لغو تحریم های ایران را نداشته باشد و از سوی دیگر هم می خواهند روسیه و چین را برای ارتباط با ایران تحت فشار قرار دهند.
اعمال محدودیت در استفاده از تسلیحات متعارف خلاف حقوق بین‌الملل است
این حقوقدان اظهار داشت: اعمال محدودیت در استفاده از تسلیحات متعارف برای هر کشوری خلاف اصل حقوق بین‌الملل است زیرا هر کشوری برای دفاع مشروع از حق حاکمیت خود محدودیتی برای استفاده از سلاح های متعارف ندارد.
حسینی افزود: هیچ قاعده و معیاری در حقوق بین‌الملل وجود ندارد که سطح تسلیحات متعارف یک دولت حاکم را براساس آن بتوان محدود کرد؛ این اصل برای همه دولت‌ها بدون استثنا معتبر است به جز شرایطی که طبق یک معاهده و یا توافق، یک دولت اعمال محدودیت‌هایی را با رضایت خود پذیرفته باشد.
وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران درباره عدم مشروعیت تولید و استفاده از تسلیحات نامتعارف بارها مواضع اصولی خود را بیان کرده و حکم فقهی ولایی را پشتوانه آن قرار دارد از این رو خرید، فروش و به کارگیری اینگونه تسلیحات را شرعا مجاز نمی داند.
حسینی اضافه کرد: امریکایی‌ها که خود بزرگترین بازارهای فروش تسلیحات را در دست دارند می دانند که بعد از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ که طبق برجام تحریم‌های تسلیحاتی ایران به پایان می رسد، همه دولت‌ها از جمله روسیه، چین و سایرین می تواند به ایران سلاح بفروشند یا از ایران سلاح بخرند.
پیشینه تحریم های تسلیحاتی ایران به چه زمانی بر می گردد؟
این حقوقدان گفت: اولین تحریم بین المللی تسلیحاتی ایران در قطعنامه ۱۶۶۹ جولای ۲۰۰۶ وضع شد. این قطعنامه به طور کلی به ممنوعیت فروش و صادرات سلاح به ایران اشاره دارد. اما در ۲۷ مارس ۲۰۰۷ قطعنامه ۱۷۴۷ از سوی شورای امنیت علیه ایران صادر شد که گام مهمی در تحریم های تسلیحاتی ایران محسوب می شود.
حسینی اضافه کرد: در قطعنامه ۱۸۰۳ شورای امنیت نیز سامانه هایی که قابلیت پرتاب تسلیحات هسته ای را دارند تحریم شد و بعد از آن، قطعنامه ۱۹۲۹ در ۹ ژوئن ۲۰۱۰ صادر شد. در این قطعنامه تحت فصل هفتم منشور به صورت جدی به موضوع تحریم های تسلیحاتی ایران توجه شد و اعمال محدودیت های مندرج در قطعنامه های قبلی را به ممنوعیت تبدیل کرد.
حسینی گفت: در مذاکرات هسته ای، موضوع تحریم های تسلیحاتی همواره یکی از محورهای اصلی گفت وگوها بوده است. به دنبال توافق برجام در۲۰ جولای ۲۰۱۵ و صدور قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، موضوع ممنوعیت های قطعنامه ۱۹۲۹ تعدیل و در قالب خاصی از تحریم تسلیحات در پیوست قطعنامه گنجانده شد.
وی تاکید کرد: البته در متن برجام هیچ اشاره ای به تحریم تسلیحاتی نشده اما در پیوست دوم قطعنامه ۲۲۳۱، شورای امنیت با یک مکانیزم، موضوع تحریم‌های تسلیحاتی را مطرح و برای رفع تحریم‌ها و محدودیت‌ها جدول زمانی تعیین می کند و مقرر می شود تا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ تحریم ها برداشته شود.
این حقوقدان گفت: در بند پنجم و ششم پیوست دوم قطعنامه ۲۲۳۱ قید شده که از همه کشورهای عضو خواسته می‌شود به مدت پنج سال (از جولای ۲۰۱۵ ) محدودیت‌هایی در ارتباط با معاملات تسلیحاتی ایران مراعات کنند و از خرید و فروش و هرگونه مبادلات و ترابری در مورد تجهیزات سنگین نظامی مانند تانک، سامانه‌های توپخانه‌های سنگین، هواپیماهای جنگی، هلیکوپترهای تهاجمی، ناو و سامانه‌های موشکی پرهیز کنند.
حسینی خاطرنشان کرد: همچنین در این پیوست آمده است، بعد از پنج سال از توافق برجام، کشورها می توانند با ایران مبادلات تسلیحاتی داشته باشند و حتی تاکید شده که قبل از پنج سال هم اگر آژانس تایید کند که ایران انحرافی در تعهدات خود نداشته، این محدودیت‌ها می توااند برداشته شود.
پیشنهادهایی برای مقابله با سناریوهای آمریکا علیه ایران
وی افزود: آمریکا با خروج از ۱۱ معاهده و نهاد بین‌المللی نشان داد، به سازوکارها و ساختارهای بین‌المللی به عنوان اهرمی برای تحقق مطامع خود می نگرد بنابراین ایران نیز باید از همه ظرفیت‌های خود استفاده کند تا از اجماع‌سازی و ارجاع مسائل به شورای امنیت جلوگیری شود.
حسینی گفت: شکایت ایران در دیوان بین‌المللی دادگستری، استفاده از ظرفیت کمیسیون مشترک برجام، تهدید به کاهش بیشتر تعهدات برجامی از سوی ایران، هشدار جدی به دبیرکل سازمان ملل جهت عدم انحراف از وظایف حرفه ای و بی طرفانه و صدور بیانیه ای خطاب به آژانس مبنی بر اینکه ایران پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه و موقت اجرا می کند که در صورت فشار سیاسی نظام پادمانی به مخاطره خواهد افتاد. این موارد از جمله اقداماتی سیاسی - حقوقی است که برای جلوگیری از تحقق سناریوهای امریکا می‌توان انجام داد.
نظر شما