از زمان اشغال افغانستان از سوی ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی در اواخر ۱۹۷۹، جمهوری اسلامی ایران میزبان میلیونها مهاجر افغان بوده است. بیش از چهار دهه از میزبانی ایران از پناهجویان افغانستان می‌گذرد. در طول این سال‌ها، میهمانان و میزبان دوران پرفراز نشیبی را پشت سر گذاشته‌اند.
جمهوری اسلامی بر اساس اصل انسان‌دوستی تلاش کرد تا با ارائه خدمات به مهاجرین، نقش خود را به عنوان یک کشور همسایه و مسلمان به خوبی ایفا کند. در طول این دوران هیچ حادثه‌ای نتوانست اعتماد و احترام متقابل دو ملت را خدشه‌دار کند.
اخیراً شایعاتی درباره یک حادثه مرزی و پس‌ازآن برخورد پلیس ایران با گروهی که به کار قاچاق انسان در شهر یزد مشغول بودند، با تبلیغات منفی و جهت‌دار علیه عملکرد ایران در میزبانی از مهاجران افغان همراه شده است. برخی رسانه‌های وابسته به غرب در مقاطعی با بزرگنمایی از برخی حوادث تلاش کردند تا رابطه برادری و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز مهاجران افغانستانی در ایران را خدشه‌دار کنند، اما تجربه تاریخی نشان می‌دهد با توجه به اشتراکات فرهنگی و تاریخی دو ملت این تلاش‌ها نمی تواند موفقیتی در تبلیغات سوء دشمنان در این زمینه داشته باشد.
نگاهی به تاریخ حضور مهاجران افغانستان در ایران
ایران بیش از چهار دهه بر اساس رویکردهای بشردوستانه و قرابت‌های مختلف جغرافیایی، تاریخی، دینی و زبانی پذیرای میلیونها مهاجر از کشور افغانستان بوده است. پس از حمله شوروی به افغانستان در سال ۱۳۵۷ کشور ما نیز درگیر جنگ تحمیلی از سوی عراق شد، اما با وجود مشکلات متعدد توانست از عهده پذیرش مهاجرین افغانستان برآید. حدود ۴ درصد از جمعیت ایران را مهاجرین افغان تشکیل می‌دهند و ۱۱ درصد جمعیت افغانستان در ایران حضور دارند که شمارشان بیش از ۳ میلیون مهاجر قانونی و غیرقانونی است. این مهاجرین در ایران از امکانات بهداشتی، سلامت، آموزشی و اشتغال برخوردارند. درواقع جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه اخیر میزبان بزرگ‌ترین جامعه پناهندگان دنیا به‌خصوص شهروندان افغانستان بوده است. بر اساس آمارهای رسمی اعلام‌شده بیش از سه میلیون مهاجر افغانستانی که حدود یک و نیم میلیون نفر آنان غیرقانونی و حدود ۸۰۰ هزار تن دارای کارت شناسایی و بیش از ۴۰۰ هزار نفر نیز دارای پاسپورتند، در ایران زندگی می‌کنند.
هرچند پس از سقوط حاکمیت طالبان و روی کار آمدن حکومت جدید در افغانستان، صدها هزار پناه‌جو و مهاجر از ایران به کشور خود برگشتند، اما با شدت گرفتن ناامنی‌ها و تداوم وضعیت نامناسب اقتصادی و بی‌کاری، روند مهاجرت از افغانستان به ایران، به‌خصوص به‌صورت غیرقانونی هنوز هم ادامه دارد. مهاجرین افغانستان در ایران نه‌تنها در کمپ‌ها بلکه در شهرهای کوچک و بزرگ در کنار مردم ایران زندگی کرده و بدون محدودیت در مشاغل مختلف حرفه‌های متعددی را فراگرفته‌اند.
خدمات آموزشی و رفاهی ایران به مهاجران افغانستان
بر اساس آمارهای رسمی بیشتر از ۴۵۰ هزار دانش‌آموز مهاجر افغانستانی که مدرک قانونی اقامت دارند در مدارس ایرانی تحصیل می‌کنند. در پی دستور پنج سال پیشِ رهبر معظم انقلاب اسلامی مبنی بر اینکه همه کودکان افغانستانی چه آن‌هایی که دارای شرایط قانونی حضور در ایران را دارند و همچنین کسانی که فاقد مدرک قانونی هستند، باید در مدارس دولتی ثبت‌نام شوند خدمات بزرگی در بحث آموزش به مهاجرین این کشور انجام شد. این اقدام باعث رفع مشکلات آموزشی کودکان افغانستان در ایران شد. با برخورداری کودکان و نوجوان مهاجر افغانستان از امکانات تحصیلی همپای دانش آموزان ایرانی، تلاش شده تا هیچ نوع تبعیض و تفاوتی میان دانش آموزان ایرانی و افغانستانی در ایران ایجاد نشود. در ایران بالغ‌بر ۱۶۵۰۰ دانشجوی افغانستانی در حال تحصیلند. بسیاری از مقامات اداری اعم از سیاسی، فرهنگی و آموزشی دولت افغانستان در دانشگاه‌های ایران تحصیل‌کرده‌اند. این امر موجب تقویت هر چه بیشتر پیوندهای عمیق فرهنگی، زبانی و تمدنی میان دو کشور شده است.
بنا بر اعلام آمارهای رسمی بالغ‌بر ۷۵۰ هزار تن از پناهجویان افغان بی‌سواد در رده‌های نهضت سوادآموزی خواندن و نوشتن آموختند. تحصیلات در سطوح مختلف از امتیازات عادی و معمول اتباع افغانستان در ایران است، فرزندان مهاجران افغانستان تا پایان مقطع متوسطه به‌صورت رایگان در مدارسی که توسط دولت ایران و حتی بخش خصوصی به وجود آمده به تحصیل می‌پردازند و پس‌ازآن نیز در صورت قبولی در کنکور و پرداخت هزینه آزاد، مانند بسیاری از دانشجویان ایرانی که نتوانسته‌اند در دوره روزانه دانشگاه دولتی قبول شوند، در همه دانشگاه‌ها پذیرفته می‌شوند. البته محدودیت‌هایی به لحاظ قانونی برای تحصیل اتباع خارجی در ایران در برخی رشته‌های خاص (مانند فیزیک و فناوری هسته‌ای) در نظر گرفته‌شده است و محدودیتی بر سر راه تحصیلات عالی اتباع افغانستان در ایران تلقی نمی‌شود. در بخش فنی و حرفه‌ای نیز بالغ‌بر ۱۶ هزار افغانستانی آموزش‌های فنی و حرفه‌ای را در ایران فراگرفته‌اند که برخی از آنان پس از بازگشت به افغانستان خدمات ارزنده‌ای را به کشور خود عرضه کردند.
در اطلاعیه مندرج در سایت سفارت افغانستان آمده است: بر اساس توافق سه‌جانبه میان وزارت امور داخلِ ایران، گروه عالی پناهندگان و شرکت سهامی بیمه آسیا، پناهندگان و اتباع افغانستان دارنده کارت آمایش ۸ در ایران از بیمه درمانی برخوردار می‌شوند. بر اساس طرح مذکور هر مهاجر افغان دارای کارت آمایش ۸ باید سالانه مبلغی بابت حق بیمه درمانی پرداخت کند. اقشار آسیب‌پذیر مهاجرین به‌صورت ویژه زیرپوشش برنامه بیمه درمانی قرار خواهند گرفت و بدون پرداخت هزینه، خدمات درمانی برای آن‌ها اجرا می‌شود. بر این اساس زنان و کودکان بی‌سرپرست، افراد معلول، خانواده بیماران صعب‌العلاج و بیماران خاص، مثل بیماران هموفیلی، تالاسمی، ام اس، دیالیزی، سرطانی، کودکان تحت پوشش سازمان بهزیستی، زنان بالای ۶۰ سال بی‌سرپرست و مردان بالای ۶۰ سال سرپرست خانوار، خانواده معلولان جسمی حرکتی، ذهنی و عقب‌مانده تحت پوشش صد در صد رایگان بیمه درمانی قرار دارند.
بالغ‌بر ۱۱۷ هزار پناه‌جوی دارای بیماری‌ها خاص از خدمات رایگان بیمه‌ای در ایران بهره‌مندند. به‌عنوان‌مثال درمان بیماری سوراخ قلب که بیماری شایع در میان کودکان افغانستان است در ایران به‌صورت رایگان انجام می‌شود. این در حالی است که مراحل درمانی این نارسایی قلبی، در هند یا پاکستان و حتی کشورهای اروپایی با هزینه بسیار زیادی انجام می‌شود. حضور نمایندگان کمیساریای عالی پناهندگان در مراکز درمانی متعدد کشور و گره‌گشایی از مشکلات هزینه درمان مهاجران افغان، موضوعی عادی در بیمارستان‌های ایرانی است که نشان می‌دهد دولت ایران همان‌قدر که برای بهداشت، درمان و سلامت ایرانی‌ها، هزینه می‌کند، برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی برای اتباع افغانستان هم آماده است.
در مورد ورزش نیز بالغ‌بر ۵۰ هزار تن از پناهجویان افغان که ۵ هزار تن از آنان زن هستند در ایران به فعالیت‌های ورزشی مشغول‌اند و ایران تاکنون ۵۰ ورزشکار حرفه‌ای را در ده رشته ورزشی به افغانستان فرستاده که در تیم‌های ملی افغانستان بازی می‌کنند. ارائه خدمات متعدد به مهاجران افغانستان در ایران و انعقاد و پیمان‌های همکاری دوجانبه در حوزه‌های مختلف نشان می‌دهد که هیچ موضوعی نمی‌تواند بر رابطه تهران -کابل اثر منفی بگذارد.
اعطای مجوز کار به مهاجران همسایه شرقی
دولت ایران برای همه مهاجران قانونی افغانستانی مجوز کار صادر می‌کند. بخش بین‌الملل وزارت کشور ایران در امور مهاجرت، وظیفه دارد به مهاجران واجد شرایط مجوز فعالیت و کار بدهد. کار و اشتغال، خدمت بزرگی است که دولت ما برای اتباع افغانستان مهیا کرده است.
کمتر شخصی از اتباع افغانستان در ایران وجود دارد که دارای شغل نباشد. هرچند مشاغلی که نوعاً به این افراد واگذار می‌شود، مربوط به بخش خصوصی و بیشتر کارهای فیزیکی است که نیاز به تخصص ویژه‌ای ندارد، اما باید پذیرفت اصل اعطای شغل و آسان‌گیری جامعه ایران در استخدام اتباع بیگانه، همیشه مورد تأیید کارگران خارجی بوده است.
نظر شما