جامعه جهانی، روسیاه از غفلت تاریخی بمباران شیمیایی سردشت

هفتم تیر سال ۱۳۶۶ رژیم بعث عراق با استفاده از بمب‌های شیمیایی چهار نقطه پرازدحام سردشت در ۱۶۰ کیلومتری جنوب ارومیه را بمباران کرد که در این حمله ناجوانمردانه ۱۱۹ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر شهید و بیش از هشت هزار نفر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و دچار مصدومیت شیمیایی شدند.

بمباران شیمیایی شهر مرزی سردشت فجیع‌ترین تهاجم شیمیایی بود که آثار و مشکلات بسیاری به‌وجود آورد به‌طوری که این شهر را به نخستین شهر قربانی جنگ‌افزارهای شیمیایی در جهان پس از بمباران هسته‌ای هیروشیما تبدیل کرد.

پس از این بمباران شیمیایی بسیاری از مردم این شهر که هیچ اطلاعی از این نوع بمب‌های نامتعارف نداشتند، برای یاری رساندن به مصدومان و نجات کسانی که در زیر آوار مانده بودند به محل اصابت بمب‌ها رفتند و همین امر سبب شد تا شمار آسیب‌دیدگان بیشتر و بیشتر شده و بسیاری از مصدومان با تأخیر به مراکز درمانی شهرهای تبریز، ارومیه و تهران منتقل شوند.

انتقال مصدومان شیمیایی از طریق هوایی انجام شد و با توجه به حاکم شدن شرایط جنگ و مرزی بودن سردشت با تأخیر صورت گرفت که این امر باعث شد آثار مواد شیمیایی بر روی جسم مصدومان به‌ویژه کودکان، تا سال‌ها باقی بماند.

هنوز هم پس از گذشته ۳۳ سال از این رویداد تلخ بسیاری از ساکنان این شهر، از آن رنج می‌برند و جانبازان شیمیایی سردشت که بیشتر مشکل تنفسی دارند در این مدت بین مرگ و زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند.

شیوع بیماری کرونا در کشورمان و به تبع آن در سردشت که بسیاری از اهالی آن (جانباز یا مصدوم شیمیایی هستند) ابعاد این بیماری را در این شهر پیچیده‌تر کرده است.

خبرگزاری ایرنا دفتر مهاباد در سالروز این واقعه اسفناک برای بررسی بیشتر وضعیت جانبازان شیمیایی سردشت و توجه بیشتر به خواسته‌های این یادگاران جنگ تحمیلی میزگرد خبری را با حضور "اقصی نخشی‌پور" فرماندار سردشت، "صلاح‌الدین امیری" رییس اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران، "ناصر مهری" سرپرست کلینیک تخصصی جانباران شیمیایی سردشت و "رحیم واحدی" دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت در فرمانداری این شهرستان مرزی برگزار کرد.

بمباران شیمیایی سردشت فاجعه و جنایت بشری بود

دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت گفت: بمباران شیمیایی سردشت فاجعه و جنایت بشری بود که تاکنون جامعه جهانی در مورد وضعیت مصدومان شیمیایی سردشت غفلت کرده است.

رحیم واحدی افزود: این غفلت جامعه جهانی باعث شد که رژیم بعث عراق پس از بمباران شیمیایی سردشت، در سال‌های بعد به استفاده از سلاح‌های نامتعارف ادامه دهد و جنایت‌های "حلبچه" با قربانی کردن پنج هزار نفر و "انفال" با ۱۸۳ هزار قربانی را در اقلیم کردستان عراق تکرار کند.

جامعه جهانی در خصوص مصدومان شیمایی سردشت به وظیفه خود عمل نکرده است و تمام هزینه‌های مراقبت و هزینه‌های پزشکی مصدومان شیمیایی سردشت توسط دولت ایران پرداخت می‌شودوی اضافه کرد: اکنون هم پس از گذشت ۳۳ سال از بمباران شیمیایی سردشت، جامعه جهانی در خصوص مصدومان شیمایی سردشت به وظیفه خود عمل نکرده است و تمام هزینه‌های مراقبت و هزینه‌های پزشکی مصدومان شیمیایی سردشت توسط دولت ایران پرداخت می‌شود.

دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت گفت: لازم است که مساله بمباران شیمیایی سردشت در سطح بین‌الملل مطرح و کشورهایی که در انجام این جنایت دست داشتند، به دادگاه کشیده شوند.

واحدی افزود: سردشت به عنوان نخستین شهر قربانی سلاح‌های شیمیایی در جهان می‌تواند صدای مظلومیت ملت ایران در دوران جنگ تحمیلی باشد و هنوز هم این صدای مظلومیت و ابعاد مختلف این جنایت بشری به گوش جهانیان نرسیده است.

وی با اشاره به اینکه انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت در سازمان جهانی منع گسترش سلاح های شیمیایی (OPCW) در لاهه هلند اظهار داشت: در ابتدای حضور اعضای انجمن در اجلاس سالانه این سازمان و به نمایش گذاشتن تصاویر مصدومان و شهدای بمباران شیمیایی سردشت، همگی فکر می‌کردند که این تصاویر مربوط به شهر حلبچه اقلیم کردستان عراق است.

واحدی گفت: در سال ۱۳۸۱ که اعضای انجمن در اجلاس سالانه (OPCW) شرکت کردند، کسی از مهمانان این اجلاس از بمباران شیمیایی سردشت خبر نداشت و با توجه به تشابه لباس و لهجه مردم حلبچه و سردشت همگی فکر می‌کردند سردشت بمباران شیمیایی نشده است.

وی با مقایسه با حادثه هیروشیما و بمباران شیمیایی سردشت اظهار داشت: هنوز هم پس از گذشته ۷۰ سال از واقعه هیروشیما هر سال مسوولان این کشور در روز این حادثه در ۲۰ دقیقه ابعاد این واقعه را برای جهانیان بیان می‌کنند اما واقعه سردشت تنها در قالب یک سالگرد سالانه باقی مانده است.

وی اضافه کرد: در طول این ۳۳ سال سران سه قوه در این روز به یاد شهدا و جانبازان شیمیایی سردشت در روز هفتم تیر به این شهرستان سفر نکرده و از نزدیک با بازماندگان این جنایت ابراز همدردی نکردند که این امر جای نقد دارد.  

بمباران شیمیایی سردشت سند جنایت استکبار است

فرماندار سردشت گفت: بمباران شیمیایی سردشت توسط رژیم بعث عراق در هفتم تیر سال ۱۳۶۷ و به شهادت رساندن ۱۱۹ نفر اهالی بی‌دفاع این شهر سند جنایت استکبار جهانی در حمایت از دولت وقت عراق است.

اقصی نخشی‌پور افزود: هر سال آیین سالگرد بمباران شیمیایی سردشت با حضور مسوولان کشوری، استانی و شهرستان و حضور خانواده‌های معظم شهدا و جانبازان این شهرستان برگزار می‌شود.

وی اضافه کرد: سال گذشته این آیین با دعوت از وزیر امور خارجه، رییس سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران کشور، تعدادی از مدیران کشوری و استاندار آذربایجان‌غربی برگزار شد و سالن یادمان شهدای شیمیایی با ظرفیت ۵۴۰ نفر همزمان با آن به بهره‌برداری رسید.

اقدامات لازم برای برجسته‌سازی حمله شیمیایی به سردشت و شناساندن این جنایت ضد بشری در ابعاد ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی صورت گرفته استوی اظهار داشت: اقدامات لازم برای برجسته‌سازی حمله شیمیایی به سردشت و شناساندن این جنایت ضدبشری در ابعاد ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی صورت گرفته است.

فرماندار سردشت گفت: برای گرامیداشت یاد و خاطر شهدای این حادثه تاکنون چندین یادمان ساخته شده و قرار است یکی از ساختمان‌های محل اصابت بمب شیمیایی با همکاری ارگان‌های مربوطه به موزه صلح تبدیل شود.

نخشی‌پور افزود: یکی از محل‌های اصابت بمب شیمیایی که در محله "سرچاوه" این شهر قرار دارد بهسازی شده و هر سال توسط هزاران نفر از اعضای کاروان‌های راهیان نور و گردشگران مورد بازدید قرار می‌گیرد.

محرز شدن جانبازی ‌هزار و ۵۱۸ مصدوم شیمیایی سردشت 

رییس اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران سردشت گفت: این شهرستان دارای بیش از ۲ هزار نفر مصدوم شیمیایی است که از این تعداد، یک‌هزار و ۵۱۸ نفر دارای پرونده شیمیایی بوده و ۴۰۰ جانباز شیمیایی سردشت دارای شرایط ویژه هستند.

صلاح‌الدین امیری افزود: مردم این شهرستان در طول دوران جنگ تحمیلی ۸۵۷ شهید و چهار هزار جانباز تقدیم نظام جمهوری اسلامی کرده است.

تاکنون ۱۴ کمیسیون تخصصی برای احراز مصدومیت جانبازان شیمیایی سردشت تشکیل و در این کمیسیون‌ها جانبازی یک‌هزار و ۵۱۸ مصدومان شیمیایی احراز شده استوی اضافه کرد: پس از بمباران شیمیایی سردشت و از سال ۱۳۶۶ تاکنون ۱۴ کمیسیون تخصصی برای احراز مصدومیت جانبازان شیمیایی سردشت تشکیل و در این کمیسیون‌ها جانبازی یک‌هزار و ۵۱۸ نفر از مصدومان شیمیایی احراز شده است.

امیری اظهار داشت: پرونده پزشکی و وضعیت جسمانی مصدومانی که مدعی شیمیایی هستند در این کمیسیون‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و این افراد در صورت تأیید به عنوان جانباز معرفی می‌شوند.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون  ۲۰۰ متقاضی درخواست خود را برای ارایه شدن در کمیسیون پزشکی تنظیم کرده اند، افزود: مجوز برای برگزاری کمیسیون تخصصی احراز جانبازی باید از تهران صادر شود.

دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت با انتقاد از عملکرد کمیسیون‌های پزشکی احراز جانبازی مصدومان گفت: در بمباران شیمیایی این شهر از گاز خردل ارسنیک‌دار استفاده شده و طبق بررسی‌های انجام شده آثار آن تا ۱۰۰ سال در محیط باقی می‌ماند.

واحدی افزود: از طرفی دیگر هنوز علم پزشکی به نتیجه قابل قبولی در خصوص عوارض گاز خردل نرسیده است اما مصدومان شیمیایی سردشت ۳۳ سال از جراحات ناشی از آن رنج می‌برند.

وی اضافه کرد: اعضای کمیسیون پزشکی باید سلامت مصدومان شیمیایی سردشت را مورد ارزیابی قرار دهد نه اینکه بررسی کند که بعد از ۳۳ سال آیا عوارض شیمیایی در مصدومان وجود دارد تا به عنوان جانباز شیمیایی شناسایی شود؟

واحدی گفت: لازم است کمیسیونی مشترک با حضور نمایندگانی از وزارت بهداشت، نیروهای مسلح و بنیاد شهید و امور ایثارگران به سردشت اعزام کند تا وضعیت سلامت تمامی مصدومانی که در از عارضه شیمیایی رنج می‌برند، مورد ارزیابی قرار دهد.

وی با اشاره به تصویب قانونی در خصوص الزامی شدن شناسایی جانبازان شیمیایی در سال ۱۳۶۸ در مجلس شورای اسلامی افزود: این قانون تاکنون از سوی دولت اجرایی نشده است و نمایندگان مجلس باید دوباره پیگیر اجرایی شدن این قانون باشند.

ارایه خدمات تخصصی به هفت هزار نفر از جانبازان شیمیایی 

سرپرست کلینیک تخصصی خاتم‌الانبیا (ص)  جانبازان شیمیایی سردشت گفت: این کلینیک تخصصی به هفت هزار نفر از خانواده‌های شهدا و جانبازان شیمیایی این شهرستان ارایه خدمت می‌کند و سالانه بیش از ۳۳ هزار نوع خدمت به جانبازان و خانواده‌های معظم شهدا داده می‌شود.

ناصر مهری افزود: این کلینیک تخصصی طی سال‌های گذشته با تدابیر مسوولان،  در سردشت راه اندازی شد و خدمات مختلفی در بخش‌های پزشکی، کلینیکی و پاراکلینیکی، دارو و خدمات روانشناسی را به جانبازان شیمیایی سردشت ارائه می‌دهد.

۶ پزشک شامل پنج پزشک متخصص و یک پزشک عمومی خدمات مختلف پزشکی را به جانبازان شیمیایی سردشت ارایه می‌دهندوی اضافه کرد: در این کلینیک ۶ پزشک شامل پنج پزشک متخصص و یک پزشک عمومی خدمات مختلف پزشکی را به جانبازان شیمیایی سردشت ارایه می‌دهند و خدماتی مانند نوار عصب، نوار قلب به جانبازان ارایه می‌شود.

وی با اشاره به اینکه در این مرکز در هر ماه بیش از سه هزار نوع خدمت از جمله نوار قلب و نوار مغز، اکو و فشار خون و خدمات دارویی و پزشکی دیگر ارایه می‌شود، افزود: فعالیت این کلینیک به صورت تشخیصی بوده و انجام اعمال جراحی جانبازان شیمیایی در مراکز بیمارستانی تخصصی و فوق تخصصی در تهران و ارومیه انجام می‌شود.

وی اضافه کرد: هم‌اکنون ۴۰۰ نفر از ایثارگران این شهرستان مشمول دریافت حق پرستاری هستند که این افراد کسانی هستند که ضایعات ریه‌ای بالای ۲۰ درصد بوده یا بیماری زمینه‌ای دیگر مانند دیالیز یا سرطان دارند.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون آزمایشگاه کلینیک هم فعال است اما داروخانه کلینیک مانند سایر داروخانه‌های کشور از مشکلات دارویی برای برخی بیماران رنج می‌برد، گفت: پس از شیوع بیماری کرونا در کشور تاکنون پنج نفر از جانبازان شیمیایی این شهرستان به کرونا مبتلا شده اند و چهار نفر هم مشکوک بودند.

مهری با بیان اینکه جانبازان شیمیایی مقاومت بسیار کمی در برابر کرونا دارند، افزود: با اقدامات خوب و به موقع،  این جانبازان شیمیایی مبتلا به کرونا در مراکز بیمارستانی سلامتی خود را به دست آورده اند.

وی اضافه کرد: با شیوع کرونا خدمات کلینیک به جانبازان شیمیایی تغییر کرده و در بسیاری از موارد خدمات دارویی بدون حضور جانباز در کلینیک صورت می‌گیرد.

توزیع ‌هزار و ۵۶۰ بسته بهداشتی در بین جانبازان شیمیایی

رییس اداره بنیاد شهید و امور ایثارگران سردشت با اشاره به اینکه جانبازان شیمیایی از گروه‌های پرخطر در معرض خطر ابتلا به ‌کرونا هستند، گفت: تمهیدات ویژه جهت محافظت از جانبازان این شهرستان اندیشیده شده‌ و تاکنون یک‌هزار و ۵۶۰ بسته بهداشتی در پنج نوبت در بین جانبازان شیمیایی این شهرستان توزیع شده است.

صلاح‌الدین امیری افزود: این بسته‌های بهداشتی شامل ۲ هزار جفت دستکش و ماسک برای جانبازان شیمیایی سردشت و محلول‌های ضدعفونی کننده بوده که در بین جانبازان شیمیایی و والدین شهدا توزیع شده است.

وی اضافه کرد: برگزاری کلاس‌های آموزشی و نحوه خودمراقبتی در مقابل بیماری کرونا، ارایه مشاور روزانه به جانبازان از طریق تماس تلفنی و ضدعفونی کردن مکان و محل تردد آنان از جمله دیگر اقدامات برای صیانت از جانبازان در مقابل کروناست.

وی با بیان اینکه پیامک‌های بهداشتی روزانه برای جانبازان شیمیایی هم ارسال خواهد شد، اظهار داشت: جانبازان شیمیایی و نخاعی و دارای بیماری‌های تنفسی ریوی و کبدی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا حتی‌المقدور از منزل خارج نشوند و از حضور در اماکن شلوغ و تجمع غیرضروری به‌طور جدی باید پرهیز کنند.

امیری گفت: جانبازان شیمیایی با توجه به مشکلات تنفسی و ریوی با کوچک‌ترین بیماری مرتبط با دستگاه تنفسی، دچار مشکلات حادی می‌شوند و از این‌رو توجه و مراقبت بیشتر از این قشر باید در اولویت شبکه بهداشت و درمان قرار گیرد.

شرکت در ۱۸ دوره انجمن دفاع از مصدومان سردشت در اجلاس(OPCW) 

دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت گفت: اعضای این انجمن از سال ۲۰۰۲ میلادی و پس از نخستین دوره بازنگری پروتکل سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی در آن حضور داشتند و تاکنون در ۱۸ دوره اجلاس(OPCW) این سازمان جهانی شرکت کرده‌اند.

رحیم واحدی افزود: در سال‌های نخست انجمن تنها در حاشیه اجلاس نمایشگاه عکس و اسناد را برپا می‌کرد اما با تشکیل ائتلاف انجمن‌های منع گسترش سلاح شیمیایی که در حدود ۴۵ انجمن ایرانی و خارجی می‌باشد، حضور انجمن در اجلاس سالانه که هر سال در آذرماه برگزار می‌شود، پررنگ‌تر است.

وی اضافه کرد: هم‌اکنون یادمانی از قربانیان بمباران شیمیایی سردشت و حلبچه در حیاط ساختمان سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی ساخته شده و اعضای انجمن در اجلاسیه سالانه این سازمان شرکت و به نوبت سخنرانی می‌کنند.

دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت با اشاره به اینکه این انجمن یکی از انجمن‌های فعال است، افزود: این انجمن همکاری خوبی با سایر انجمن‌های کشور و حتی انجمن حلبچه دارد و برای برخی همکاری‌ها قراردادهای ۲ طرفه امضا کرده است.

وی اضافه کرد: در قراردادی که با انجمن حلبچه امضا شده اعضای این انجمن برای شناسایی کودکانی گم‌شده در ایران از انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت کمک می‌گیرد و این انجمن در دادگاه سران رژیم بعث عراق به عنوان نماینده انجمن سردشت حضور داشت.

آمار شهدای دفاع مقدس ۲۱۳ هزار و ۲۵۵ نفر است که از این تعداد ۱۵۵ هزار و ۸۱ نفر در جبهه‌های جنگ و ۱۶ هزار و ۱۵۴ نفر بر اثر حمله‌های هوایی و توپخانه‌ای دشمن به شهرها و مناطق مسکونی،  ۱۱ هزار و ۸۱۴ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ و ۹ هزار و ۸۸۹ نفر در سایر موارد به شهادت رسیدند اما استفاده این رژیم از سلاح شیمیایی در جبهه‌ها و حتی مناطق مسکونی صفحه دردناک‌تر هشت سال مقاومت ملت ایران در برابر تهاجم رژیم بعثی عراق بود.

شمار زیادی از شهروندان غیرنظامی در بمباران شیمیایی شهرهای "سردشت" و "اشنویه" در آذربایجان‌غربی، "حلبچه" در اقلیم کردستان عراق و روستاهای مریوان در استان کردستان بر اثر استنشاق گازهای شیمیایی جان خود را از دست دادند و طبق آخرین بررسی‌ها رژیم بعثی عراق در طول هشت سال دفاع مقدس با استفاده از ۶ هزار بمب شیمیایی در قالب ۲۴۲ نوبت بمباران، جنایت‌های گسترده‌ای را مرتکب شد که تنها بخش کمی از این جنایت در رسانه‌های غربی منعکس شده است.

استفاده مکرر این رژیم از سلاح‌های شیمیایی و سکوت جامعه جهانی از این جنایت ثابت کرد که دولت‌های غربی بر خلاف معاهده‌های بین‌المللی این سلاح‌ها را در اختیار رژیم بعثی عراق قرار داده‌اند و هنوز هم پرونده‌های سنگین این جنایت ضدبشری در دادگاه‌های بین‌المللی به نتیجه نرسیده و سازمان‌های مدافع حقوق بشر تاکنون در این زمینه سکوت کرده‌اند.

در مجموع ۲۰۷ شرکت اروپایی از جمله شرکت‌هایی از کشورهای هلند، آلمان و فرانسه در دوران جنگ تحمیلی به رژیم بعث عراق سلاح کشتار جمعی شیمیایی فروختند که بعدها دادگاه بین‌المللی لاهه جنایت بمباران شیمیایی صدام را نسل‌کشی علیه بشریت اعلام کرد و به آن رای داد.

نخستین حمله شیمیایی عراق علیه ایران در بیست و سوم دی ۱۳۵۹ در ۵۰ کیلومتری غرب ایلام صورت گرفت و سکوت مجامع بین‌المللی پس از این رویداد سبب شد تا این رژیم به استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی ادامه و از آن پس به صورت مستمر نواحی گوناگون ایران و مناطقی از عراق را مورد هجوم سلاح‌های شیمیایی قرار دهد.

رژیم بعثی عراق هنگامی از سلاح‌های شیمیایی در طول جنگ تحمیلی بهره می‌برد که جزو ۱۲۰ کشور امضاکننده پروتکل ژنو درباره منع استفاده از سلاح‌های سمی و شیمیایی بود.

حال پس از گذشت ۳۳ سال از بمباران شیمیایی سردشت مصدومان شیمیایی و خانواده‌های شهدای این جنایت بشری از مسوولان کشورمان می‌خواهند ضمن توجه و رسیدگی بیشتر به وضعیت جانبازان شیمیایی این شهر، جنایت رژیم بعثی عراق را در مجامع بین‌المللی پیگیری کنند و به نشانه احترام به قربانیان این جنایت، هفتم تیر به نام روز مبارزه با گسترش سلاح کشتار جمعی در جهان نامگذاری شود.