در را بزن

تازه ترین مورد همسرآزاری که احساسات مردم را جریحه دار کرد مربوط به پیرمرد ۸۰ ساله ای است که همسر ۲۲ ساله خود را به بهانه وجین نکردن مزرعه عدس با سیخ داغ مورد ضرب و شتم فجیع قرار داد.

برحسب تصاویر و گواه شاهدان، اکثر اجزای بدن این زن، چنان زخمی شده بود و جای کبودی سیخ داغ شده یا دستگاه پریموس کله پاچه پزی‌ها نمایان بود که دل هر بیننده ای را به درد می آورد.

چندی پیش نیز زنی مشهدی از آزارهای همسرش می گفت که او را از سقف آویزان کرده و با شوکر شکنجه می کرد.

البته موارد همسرآزاری کمتر از موارد کودک آزاری رسانه ای می شود مگر آنکه مانند دو مورد یاد شده، وضعیت چنان وخیم شود که روح جامعه را خدشه دار کند.

تعداد پرونده های همسرآزاری در کشور قابل توجه است، چنانکه به گفته عباس مسجدی آرانی رییس سازمان پزشکی قانونی کشور، در سال گذشته ۶۰۹ هزار و ۷۹۴ پرونده نزاع در پزشکی قانونی بررسی شد که از این میان ۸۵ هزار و ۴۲۰ پرونده مربوط به همسرآزاری است.

در سال گذشته ۶۰۹ هزار و ۷۹۴ پرونده نزاع در پزشکی قانونی بررسی شد که از این میان ۸۵ هزار و ۴۲۰ پرونده مربوط به همسرآزاری است. آرانی، اختلالات روان شناختی را مهم ترین علت همسرآزاری برشمرد و گفت: این اختلالات در مردان به شکل پرخاشگری، خشونت، آزار جسمی و جنسی و در زنان به شکل قهرکردن و فاصله گرفتن از اعضای خانواده بروز می کند.

وی ادامه داد: مسائل مختلفی مانند اعتیاد، بیکاری، عدم تفاهم، فقر فرهنگی، انعطاف ناپذیری، توهین و تهدید، عدم تفاهم و بد اخلاقی از مهم ترین عوامل همسرآزاری هستند که لازم است نهادهای فرهنگی و آموزشی در این زمینه هرچه قوی‌تر وارد عرصه شوند.

در این بین اما بی‌توجهی بسیاری از شهروندان به موارد همسرآزاری، زمینه خشونت های بعدی را فراهم می کند درحالیکه مداخله ای هرچند ناچیز می تواند خشونت را متوقف کند و حتی قادر است جان زنی را نجات دهد.

در را بزن

رئیس امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره ضرورت مشارکت و مداخله مردم در خشونت‌های خانگی می گوید: متاسفانه بسیاری از افراد به اتفاقات پیرامون خود توجه ندارند درحالیکه با شنیدن صدای فریاد، جیغ و کمک خواهی با گرفتن شماره تلفن ۱۲۳ اورژانس اجتماعی می توانند فرد را از وضعیت آسیب حاد خارج کنند.

محمود علیگو در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می افزاید: همین که فرد پشت تلفن بگوید که صدای فریاد از حدود و حوالی کدام محله است و خلاصه وضعیت را بگوید، پرسنل اورژانس اجتماعی می توانند مورد آسیب را پیدا کنند.

در دنیا کمپینی به نام «در را بزن» وجود دارد به آن معنا که اگر صدای فریادی از خانه ای می شنوی، در را بزن و مداخله کن؛ حتی اگر این مداخله در حد در زدن و سپس ترک سریع محل باشد. وی ادامه می دهد: به طورمثال در مورد اخیر که زن ۲۲ ساله در گیلان مورد ضرب و شتم شدید قرار گرفته بود، اگر همسایه ها واقعا حضور نداشتند با وضعیت حادتری روبرو می شدیم. در دنیا کمپینی به نام «در را بزن» وجود دارد به آن معنا که اگر صدای فریادی از خانه ای می شنوی، در را بزن و مداخله کن؛ حتی اگر این مداخله در حد در زدن و سپس ترک سریع محل باشد.

رئیس امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور می افزاید: در زدن موجب می شود که مرتکب خشونت، حتی برای لحظه ای کوتاه دست از خشونت بکشد و فرد آسیب دیده می تواند فرار کند؛ اگر در همین حد هم اثرگذار باشیم می توانیم از خشونت های حاد جلوگیری کنیم.

همسرآزاری را به ۱۲۳ اطلاع دهید

رئیس امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از مردم می خواهد که هنگام شنیدن صدای فریاد یا مشاهده همسرآزاری با اورژانس اجتماعی به شماره ۱۲۳ تماس بگیرند و اطلاعات مورد نیاز را گزارش دهند.

علیگو تاکید می کند: مردم باید مداخله در خشونت های خانگی را جدی بگیرند. مردم مطمئن باشند در صورت تماس با اورژانس اجتماعی به شماره ۱۲۳، اطلاعات شخصی آنان حفظ می شود و معلوم نمی شود که چه کسی تماس گرفته است اما به مورد همسرآزاری رسیدگی می شود.

همسرآزاری عنوان مجرمانه خاص در قانون ندارد

وکیل دادگستری وحقوقدان درباره همسرآزاری به خبرنگار ایرنا می گوید:‌ در قانون مجازات اسلامی، عنوان مجرمانه خاصی به نام همسرآزاری وجود ندارد و معمولا هنگامیکه از همسرآزاری صحبت می کنیم منظور صدمات فیزیکی و روحی از سوی مرد نسبت به زن است و کمتر موردی داریم که زن، شوهر خود را مورد صدمات فیزیکی و آسیب روحی قرار دهد و معمولا همسرآزاری مواردی است که از سوی مرد نسبت به زن روا می شود.

عبدالصمد خرمشاهی تاکید می‌کند: همسرآزاری عنوان مجرمانه خاصی ندارد و اگر زن مورد جرح و شتم قرار گیرد، قانونگذار عنوان خاصی برای آن قائل نمی شود که مثلا خارج از نوبت رسیدگی شود یا در جهت احقاق حق، ارفاقی به زن شود.

همسرآزاری عنوان مجرمانه خاصی ندارد و اگر زن مورد جرح و شتم قرار گیرد، قانونگذار عنوان خاصی برای آن قائل نمی شود که مثلا خارج از نوبت رسیدگی شود یا در جهت احقاق حق، ارفاقی به زن شود. این حقوقدان می گوید: در روابط خانگی شاهد هستیم هنگامیکه زن مورد صدمه فیزیکی قرار می گیرد حتی با مراجعه به پزشکی قانونی و کسب گواهی مربوطه، حاکم آنچنان که باید و شاید جدی نمی‌گیرد.

خرمشاهی تصریح می کند: مشکلی که در زمینه همسرآزاری وجود دارد این است که حتی دست اندازهایی قانون برای زن برای جدا شدن از همسر خود قرار داده است. درحالیکه با این تمهیدات اندیشیده شده نه تنها زندگی زناشویی قوام پیدا نمی کند بلکه مشکلات دیگری پیش روی زنان قرار می‌گیرد.

وی ادامه می دهد: زنان هنگامیکه مورد آزار و اذیت قرار می گیرند و مایل نیستند که زندگی مشترک ادامه یابد متاسفانه به سادگی قادر به طلاق و جدا شدن از همسران خود نیستند و این مساله یکی از مشکلاتی است که در سال های اخیر با آن مواجه بودیم و یکی از دغدغه های زنان به شمار می رود.

خرمشاهی می گوید: مرد هر زمان که بخواهد می تواند زن را طلاق دهد مگر در شرایطی که در عقدنامه ذکر شود که زن حق دخالت در طلاق داشته باشد.

تاثیر باورهای سنتی در همسرآزاری

این وکیل دادگستری با بیان اینکه یکی از معضلاتی است که زنان با آن روبرو هستند تفکر سنتی حاکم بر جامعه است که زن را ملک صرف مرد می داند، می افزاید: براساس این تفکر سنتی، مرد به خود اجازه می دهد هر نوع معامله ای که خواست با زنش انجام شود که کمترین آنها، تحقیر، توهین و فحاشی نسبت به زن هست.

خرمشاهی می گوید: مردان باید بدانند که زنان دارای حقوق و شخصیتی هستند که این شخصیت هرگز نباید مورد تعدی قرار گیرد. رابطه بین زن و مرد باید مبتنی بر احترام و درک متقابل باشد.

وی با اشاره به تعریف همسرآزاری خاطرنشان می کند: هرگونه رفتار خلاف اخلاق و عرف که مرد با زن دارد، همسرآزاری محسوب می شود که این همسرآزاری ممکن است روحی شامل انواع و اقسام توهین، تحقیر و اینگونه مسائل باشد. یا اینکه شامل ضرب و جرح و صدمات جسمی شدیدی باشد که متاسفانه همه روزه شاهد آن هستیم.

ضرورت آموزش مردان درباره همسرآزاری

این حقوقدان می گوید: همسرآزاری، معضل فرهنگی است و ریشه در فقر مادی و فرهنگی دارد؛ به نظر می رسد مردان ما نیاز به آموزش دارند، نیاز دارند آگاه شوند و متوجه شوند که چگونه با همسران خود رفتار کنند و شان و شخصیت آنها را به خاطر زندگی بهتر و اجرای عدالت رعایت کنند.

مردان ما نیاز به آموزش دارند، نیاز دارند آگاه شوند و متوجه شوند که چگونه با همسران خود رفتار کنند و شان و شخصیت آنها را به خاطر زندگی بهتر و اجرای عدالت رعایت کنند. خرمشاهی با اشاره به آمار زیاد همسرآزاری یادآور می شود: همسرآزاری، اغلب منجر به طلاق می‌شود و همین طلاق و جدایی ها، هزینه های زیادی برای جامعه دربردارد.

وی اضافه می کند: همسرآزاری باعث به وجود آوردن فرزندان طلاق می شود که فرزندان طلاق نیز خود با مشکلات زیادی روبرو می شوند و این چرخه ادامه دارد و مشکلات زنجیروار ادامه می یابد و خود علت و معلول جرائم دیگر می شود.

همسرآزاری و خانه های امن برای زنان

هرچند همسرآزاری در قوانین حقوقی، عنوان مجرمانه خاصی ندارد اما اورژانس اجتماعی با شماره ۱۲۳ به طور ویژه به مشکل همسرآزاری می پردازد.

لازم است شهروندان نسبت به مساله همسرآزاری بی تفاوت نباشند و هرگونه مورد از همسرآزاری را به شماره تلفن ۱۲۳ اطلاع دهند. ۲۰ مرکز غیردولتی و هشت مرکز دولتی تحت نظارت بهزیستی برای پذیرش زنان خشونت دیده در سراسر کشور فعالیت دارند.  اورژانس اجتماعی از طریق خط تلفن ۱۲۳ یکی از راه های معرفی زن تحت خشونت و پذیرش آنها در مراکزی موسوم به خانه امن است.  زنان خشونت دیده حداکثر ۶ ماه در خانه های امن زندگی می کنند که تلاش اول در خانه های امن، بازگشت زنان به کانون خانواده است اما گاهی حفظ جان و سلامت آنها مهم تر است و این زمان تمدید می شود. در خانه امن، مداخلات به صورت کوتاه مدت برای پاسخگویی به نیازهای اساسی مانند خوراک، پوشاک، سرپناه و امنیت و مداخله‌های بلند مدت شامل اقدامات تخصصی به منظور حمایت و توانمندسازی مراجعان انجام می‌شود و به صورت شبانه‌روزی در دسترس است.

طبق اعلام سازمان بهزیستی، خشونت خانگی علیه زنان بیشتر از نوع ضرب و شتم است. هرگونه اقدام به همسرآزاری حتی یک مورد آن نیز زنگ خطری برای کشور به شمار می رود چراکه همسرآزاری، کانون خانواده را تهدید می کند و خانواده نیز حلقه اولیه شکل گیری بنیان جامعه است. بنابراین لازم است شهروندان نسبت به مساله همسرآزاری بی تفاوت نباشند و هرگونه مورد از همسرآزاری را به شماره تلفن ۱۲۳ اطلاع دهند.

لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت، امیدی برای کاهش خشونت علیه زنان

دیروز شنبه هشتم تیرماه، «لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت»  در کمیسیون اصلی لوایح دولت آغاز شد؛ فصل اول این لایحه مشتمل بر اهداف، تعاریف، دسته‌بندی عناوین مجرمانه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

لایحه صیانت، کرامت و تامین امنیت بانوان در برابر خشونت» در پنج فصل و ۷۷ ماده تهیه و تنظیم شده است و متن آن بر روی وبگاه معاونت حقوقی قوه قضاییه به نشانی(https://mh-gh.eadl.ir) در بخش لوایح ارسال شده به دولت برای کاربران قابل دسترسی است.

اهداف این لایحه در ماده یک آن،  تأمین امنیت و صیانت از کرامت بانوان،  تحکیم مبانی خانواده و حفاظت از کیان آن، افزایش سطح آگاهی عمومی و آموزش‌های اختصاصی در زمینه مقابله با بزه موضوع این قانون،  توسعه دانش و فن آوری در زمینه عدالت اجتماعی و صیانت از کرامت بانوان و حفظ نظام خانواده،  ارتقای شاخص‌های دادرسی اسلامی و عادلانه در خصوص بانوان موضوع این قانون،  پیشگیری از جرایم خشونت آمیز علیه بانوان و حمایت از بانوان بزه دیده یا در معرض بزه دیدگی عنوان شده است.

این اهداف امیدی برای کاهش خشونت علیه زنان و حفظ کرامت آنان به شمار می رود. چراکه در ماده دوم این لایحه هر رفتار عمدی که به جهت جنسیت یا موقعیت آسیب پذیر یا نوع رابطه مرتکب، بر زن واقع شود و موجب ورود آسیب یا ضرر به جسم یا روان یا شخصیت، حیثیت و یا حقوق و آزادی‌های قانونی زن گردد در قالب یکی از عناوین جرایم علیه تمامیت جسمانی، جرایم علیه حیثیت معنوی و روانی، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی، جرایم علیه حقوق و تکالیف خانواده و جرایم علیه آزادی‌های مشروع بانوان مطابق مقررات این قانون رسیدگی می‌شود و طبق ماده ۳ این لایحه،  برای جرایم مندرج در این قانون، مطابق مجازات‌های مقرر دراین قانون حکم صادر می‌شود مگراینکه درقوانین دیگر، مجازات شدیدتری تعیین شده باشد.

گزارش از سادات حسینی خواه