لوچو؛ حریف طلبی با منش پهلوانی

کشتی به‌ عنوان ورزش ملی ایرانیان در شیوه‌های گوناگونی برگزار می‌شود، شیوه‌هایی که در نهایت حول محور نام کشتی در جریان هستند. یکی از کشتی‌های سنتی معروف کشور لوچو مازندرانی است. ورزشی که از قدیم‌الایام در این منطقه برگزار شده و برخی آن را به جشن پایان شالی‌کاری و برخی دیگر آن را جشنی برای تیرگان می‌دانند.

این مسابقه بومی طرفداران زیادی در بخش‌های مختلف استان مازندران دارد و یکی از کشتی‌های محلی است که هم‌اکنون نیز برگزار می‌شود. ورزش پهلوانی از دوران بسیار دور، جایگاهش را در فرهنگ و باورهای ارزشی مردم مازندران تثبیت کرده است. در کشتی لوچو احترام به پیشکسوت و ریش‌سفیدان حرف نخست را می‌زند و  به ‌طور معمول آنان هستند که مقدمات این مسابقه را در مناطق مختلف فراهم می‌کنند. همچنین داور مسابقه یکی از پیشکسوتان این رشته است. هزینه برگزاری مراسم و نیز جوایز کشتی‌گیران، توسط اهالی یک یا چند روستا تامین و پرداخت می‌شود.

واژه لوچو ترکیبی از لو به معنای کنار یا لب و چو نیز به معنای چوب است. در این کشتی چوبی به ارتفاع سه متر در میدان مسابقه قرار داده می‌شود و خلعت قهرمان بر آن آویزان است. کشتی‌گیری که بتواند در پایان عنوان قهرمانی این مسابقه را کسب کند چوب را به همراه خلعت تصاحب خواهد کرد و به همراه هواداران خود نوای ساز و دهل به روستا بر می‌گردد. در مسابقات بزرگ و رسمی که جوایز و هدایا گوسفند و گاو است این احشام به‌پای چوب لوچو بسته می‌شود.

کشتی با مراسم اولیه و مبارزه‌طلبی و حریف خواهی یکی از پهلوانان آغاز می‌شود. همچنین در این کشتی هر یک از طرفین می‌کوشند تا یک یا چند نقطه از بدن حریف را به زمین بزنند. کشتی‌گیری که درخطر می‌افتد می‌تواند با زدن کف دو دست به هم از ادامه مسابقه خودداری نماید اما حق خارج شدن از زمین را ندارد.

دست کاپ، غاز بال، برات، پس‌کاپ، تاش کاپ از جمله فنون رایج کشتی سنتی‌ لوچو هستند. همچنین اساس کشتی لوچو بر جنبه‌های پهلوانی، احترام به حریف، پرهیز از تکبر و خودخواهی، رعایت ارزش‌های اسلامی و اخلاقی استوار است لذا هر گونه ضربه زدن به کتف، گرفتن گوش یا گرفتن انگشت دست سرچنگ و ضربه زدن با کف دست به بدن یا سر حریف، گرفتن گوشت بدن و یا آسیب رساندن عمدی، خطا محسوب می‌شود.

قدرت‌نمایی استان مازندران در کشتی آزاد و وجود قهرمانان جهان و المپیک در این استان موجب شده تا برخی از کارشناسان از لوچو به‌عنوان کشتی آزاد یاد کنند اما واقعیتی که وجود دارد لوچو متفاوت از کشتی آزاد است و شاید بهتر است که بگوییم لوچو یکی از محرک‌هایی به شمار می‌رود که موجب شده تا کشتی آزاد و توان بدنی ورزشکاران این رشته در استان مازندران بیش از دیگر استان‌ها باشد.

یکی از آسیب‌هایی که هم‌اکنون کشتی سنی لوچو را تهدید می‌کند آمیخته شدن به کشتی آزاد است. اتفاقی که در کشتی پهلوانی نیز رخ‌داده و بسیاری از فنون ناب آن را به دست فراموشی سپرده است.

تعریف کردن لوچو در قالب زمان یکی دیگر از آسیب‌هایی بود که متوجه این رشته است. در گذشته ورزشکاران چند ساعت باهم کشتی می‌گرفتند اما امروز زمان خاصی برای آن تعیین می‌شود و در صورت تساوی برنده با قرعه مشخص خواهد شد. همچنین این کشتی در زمان‌های نه‌چندان دور سالی یک‌بار برگزار می‌شد که اکنون به‌صورت دوره‌ای برگزار می‌شود.

این ورزش باستانی و پهلوانی در بسیاری از مناطق مختلف مازندران به ‌ویژه در فریدون‌کنار، بندپی، جویبار برگزار می‌شود. از مشهورترین لوچوکارهای مازندران می‌توان به کشتی‌گیر نامدار و از نوابغ کشتی ایران و جهان، «امامعلی حبیبی» اشاره کرد. همچنین نامدارانی مانند «عبدالله موحد»، مرحوم «رمضان خدر» و «مصطفی رمضانی» نیز سابقه حضور در این کشتی را دارند.