کدیش موریس نویسنده، منتقد و شاعر سیاه‌پوست در روزنامه گاردین می‌نویسد: شاعران سیاه‌پوست انگلستان که اغلب کار خود را با شعر اجرا (Performance Poetry) آغاز کرده‌اند، همیشه به حاشیه رانده شدند. برای مدتی طولانی در این باره اتفاق نظر وجود داشت که شعر خوب شعری است که چاپ شده و شعر بد شعری است که اجرا می‌شود.
به گفته کوام داوز (Kwame Dawes) شاعر اهل غنا، یک سراینده سیاه‌پوست شعر اجرا در انگلستان که تصمیم به چاپ شعر می‌گیرد، با چالش بزرگی روبه‌روست. حدس اولیه ناشران این است که این اثر به درد چاپ نمی‌خورد. آن دسته از این شعرا که در نهایت موفق به عقد قرارداد با ناشر می‌شوند نیز در مقایسه با همتایان سفیدپوست خود دستمزد پایین‌تری دریافت می‌کنند.
همین اواخر بیش از ۱۰۰ نویسنده سیاه‌پوست انجمن نویسندگان سیاه‌پوست را تشکیل داده و با انتشار نامه‌ای خطاب به پنج موسسه انتشاراتی بزرگ در انگلیس؛ یعنی پنگوئن، رندوم هاوس، سایمون اند شوستر، هچت، هارپرکالینز و مک میلان، خواستار شفاف‌سازی درباره ارسال یا پذیرش آثار نویسندگان سیاه‌پوست شدند. انجمن نویسندگان سیاه‌پوست در نامه خود همچنین خواستار سرمایه‌گذاری روی جوایز جدید در حوزه شناسایی و تبلیغ استعدادهای سیاه‌پوستان شد.
شعر نوشتن همواره برای اقدامی سیاسی بوده است
لینتون کوئسی جانسون (Linton Kwesi Johnson) شاعر ۶۸ ساله جامائیکایی که در سال ۱۹۶۳ به لندن مهاجرت کرد، به عنوان تنها شاعر سیاه‌پوستی که اشعارش توسط کلاسیک‌های مدرن پنگوئن چاپ شده درباره اعتراضات اخیر به نژادپرستی در جهان می‌گوید: درباره آنچه توسط جوانان در حال رخ دادن است، در پوست خود نمی‌گنجم. من از یک نسل سرکش از فعالان می‌آیم که می‌خواستند کشور را عوض کنند و اینطور به نظر می‌رسد که نسل جدید دوباره وارد میدان شده است. خیلی خوشحالم زنده‌ام تا شاهد این اتفاقات باشم. مهم نیست اعتراضات کنونی از آمریکا الهام گرفته شده باشد. واکنش گسترده به این اعتراضات در انگلیس به این دلیل بود که نژادپرستی و فرهنگ مصونیت پلیس در سیستم قضایی این کشور رخنه کرده است. تا جایی که می‌توان گفت نژادپرستی بخشی از دی. ان. ای فرهنگی انگلستان شده است.
جانسون با اشاره به آن که هیچگاه جزئی از صنعت نشر انگلستان نبوده و همیشه به دلیل رنگ پوستش به حاشیه رانده شده، می‌گوید: چاپ شدن آثار جی برنارد (Jay Bernard) و ریموند انتروباس (Raymond Antrobus) و اهدای جایزه تی اس الیوت به راجر رابینسون (که همگی از شعرای سیاه‌پوست در انگلستان هستند)، نشان می‌دهد اوضاع در حال تغییر است. امیدوارم اینطور باشد.
می‌بینم یک شعر چطور زندگی فرد را تغییر می‌دهد
ریموند انتروباس (Raymond Antrobus) که در سال ۱۹۸۶ از مادری انگلیسی و پدری جامائیکایی در لندن متولد شد، سال گذشته موفق شد با مجموعه شعر پشتکار (The perseverance) جایزه ادبی فولیو را به دست آورد، افتخاری که تا پیش از آن، در جامعه شاعران سیاه‌پوست انگلیس بی‌سابقه بود. این شاعر جوان همچنین جایزه شعر تد هیوز را نیز در فهرست افتخارات خود دارد.
انتروباس درباره چالش‌های فعالیت به عنوان یک شاعر سیاه‌پوست در انگلستان می‌گوید: از همان آغاز راه برایم روشن شد که هیچ ویراستار سیاه‌پوستی در هیچکدام از نشرهای بزرگ مختص شعر وجود ندارد که فهرست‌های کتاب‌های شعری را مد نظر داشته باشند. کتاب‌های من از سوی این ناشران رد می‌شدند. دائم به من می‌گفتند کتاب‌هایم درباره هویت است. اما کتاب‌های سفیدپوستان را می‌خواندم و به این فکر می‌کردم که چطور این‌ها درباره هویت نیستند؟ به من می‌گفتند کتاب‌های سفیدپوستان درباره طبیعت و فلسفه است اما کتاب‌های منم در همین باره بود. افتخار می‌کنم جزئی از انجمن نویسندگان سیاه‌پوست هستم، انجمنی که از نهادینه بودن این نژادپرستی در زمینه‌های مختلف می‌گوید.
دوست دارم کتاب‌های قدیمم را ورق بزنم و چیزهای تازه کشف کنم
گریس نیکولز (Grace Nichols) از دیگر شاعران برجسته سیاه‌پوست ادبیات انگلستان است. وی در سال ۱۹۵۰ در کشور گویان واقع در شمال شرقی آمریکای جنوبی متولد شد و از سال ۱۹۷۷ برای ادامه زندگی به انگلستان مهاجرت کرد. به عقیده این شاعر ۷۰ ساله که تاکنون ۹ مجموعه شعر برای بزرگسالان و چند کتاب شعر برای نوجوانان منتشر کرده است، جاده چاپ کتاب برای اغلب شاعران جوان و بالاخص شاعران سیاه‌پوست، جاده‌ای سخت و ناهموار است.
نیکولز درباره اعتراضات جهانی به نژادپرستی تحت عنوان پویش جان سیاه‌پوستان اهمیت دارد، می‌گوید: این که چگونه جوانان سیاه‌پوست در این جنبش از حمایت دوستان سفیدپوستشان برخوردارند، دلگرم کننده است. درباره این که تاریخ سیاه‌پوستان باید در مدارس تدریس شود، با دیوید اولسگا (David Olusoga) موافقم. بسیاری از افراد متوجه نیستند چرا مردمان سیاه‌پوست در انگلستان زندگی می‌کنند و این که انگلیس تا چه اندازه از برده‌داری و استعمار نفع مالی برده است. باید به مردم باید در این‌باره آموزش داد تا آشتی و التیام از زخم‌های قبلی حاصل شود.
این شاعر سیاه‌پوست درباره رخنه نژادپرستی در ادبیات انگلیسی از حوزه جوایز ادبی گرفته تا نابرابری در پیشرفت می‌گوید: قدرت چاپ و اهدای جوایز همیشه در دستان گزینش‌گران انگلیسی بوده است. وقتی نوبت به نقد کتاب‌های شاعران سیاه‌پوست می‌رسد، چندان عجیب نیست که منتقدان این کتاب‌ها را در تضاد با اشعار ادبی، در دسته شعر اجرایی قرار دهند. این نوع قطبی‌سازی تفرقه‌آمیز است و اینطور القا می‌کند کار شاعران سیاه‌پوست ممکن است روی صحنه سرگرم کننده باشد؛ اما ارزش ادبی بایسته ندارد. هر نوع برچسبی در نهایت لایه‌های پیچیده خیال را تنزل می‌دهد.
برای آن دختربچه‌ای می نویسم که حتی در زمین بازی با تهدید روبرو بود
ملیکا بوکر (Malika Booker) از دیگر چهره‌های برجسته در بین شاعران سیاه‌پوست انگلستان است که در سال جاری میلادی به فهرست نهایی نامزدهای جایزه شعر فوروارد راه یافت.
وی نیز درباره چالش‌های پیش روی شاعران سیاه‌پوست در انگلستان می‌گوید: وقتی کارم را شروع کردم صنعت شعر انگلستان در انحصار گروه خاصی بود. به همین علت من و راجر رابینسون بیست سال قبل آشپزخانه شعر ملیکا (Malika’s Poetry Kitchen) را برای نویسندگان متعلق به گروه‌های سیاه‌پوست و طبقه کارگری که فضای لازم را در اختیار نداشتند، راه انداختیم.
صنعت نشر (انگلستان) باید در تمام سطوح نمایندگان سیاه‌پوست بیشتری داشته باشد. باید درباره این که نویسندگان چگونه نقد می‌شوند، داده و آمار ارائه شود. حتی در بین شاعران سیاه‌پوست نیز تنوع صدا وجود دارد. از پذیرش اثر برای چاپ تا نقدهایی که در روزنامه‌ها چاپ می‌شوند، باید سوالات سختی پرسیده شود.
موریس می‌نویسد: اصلاح ادبیات انگلستان یکی از فوریت‌های هنری است. موفقیت راجر رابینسون به عنوان اولین شاعر سیاه‌پوست که امسال موفق به دریافت جایزه تی اس الیوت شد، باید همزمان مورد تشویق و پرسش قرار گیرد. اوایل ماه جاری جایزه اریک گرگوری که از طرف جامعه نویسندگان به مجموعه شعرهای منتشر شده و نشده شاعران زیر سی سال اهدا می‌شود، به من رسید. اگرچه در سابقه برندگان این جایزه نام سیاه‌پوستان بسیاری به چشم نمی‌خورد، من اعتقاد دارم این روزها از یک آینده بهتر نوید می‌دهند.
شعر زبان فوریت است. مقتضی زمان و دوران است و همزمان در ظرف زمان نمی‌گنجد. امروز که پویش «جان سیاه‌پوستان اهمیت دارد» برای سرنگون کردن ساختاهای نژادپرستانه و امپریالیستی مصمم به نظر می‌رسد، بیش از هر زمان دیگری برای تصور جهانی که می‌خواهیم بسازیم، به کلمات و ایده‌های شاعران سیاه‌پوست نیاز داریم.
نظر شما