۶۰ درصد بیماری‌های عفونی از حیوانات به انسان‌ها منتقل می‌شود

وحید درخش احمدی روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، ضمن یادآوری مناسبت ششم جولای (۱۵ تیر ماه) که به روز جهانی بیماری های مشترک بین انسان و حیوان نامگذاری شده، افزود: امروزه مواردی مانند رشد جمعیت، انقراض برخی گونه ها و صنعتی شدن تولید موادغذایی باعث شکسته شدن مرزهایی بین انسان و حیوانات شده به گونه ای که حیوانات گاهی می­ توانند عوامل بیماری زایی داشته باشند که برای انسان بسیار خطرناک است و این بخاطر تفاوت در سیستم ایمنی بدن هر دو گونه است.

وی گفت: سیستم ایمنی بدن انسان غالبا در مواجهه با ویروس هایی با منشا حیوانی ناتوان است زیرا هرگز در معرض آن ویروس قرار نگرفته و فرصتی برای ایجاد یک مصونیت طبیعی از بیماری پیدا نکرده است.

درخش احمدی با بیان اینکه به طور کلی به بیماری هایی که منشا جانوری دارند و از طریق تماس مستقیم انسان با حیوانات آلوده یا مصرف مواد غذایی آلوده ایجاد می­ شوند بیماری های «زئونوز» (Zoonosis) گفته می ­شود، تصریح کرد: این بیماری ها قابل انتقال از دام یا حیوانات آلوده به انسان هستند که براساس تحقیقاتی که انجام شده، حدود ۶۰ درصد از بیماری های عفونی شناخته شده، می­ توانند توسط حیوانات به انسان ها منتقل شوند و به صورت گسترده شیوع پیدا کنند. بر این اساس می­ توان گفت از هر چهار بیماری جدیدی که شیوع پیدا می­ کند، سه بیماری منشا جانوری دارد. به همین دلیل ششم جولای به عنوان روز جهانی بیماری های مشترک انسان و دام نامگذاری شده است.

این متخصص در پاسخ به این پرسش که چگونه زئونوزهای بیماری زا باعث بیماری زایی می­ شوند، خاطرنشان کرد: زئونوزها ممکن است باکتریایی، ویروسی یا انگلی باشند که نقش بسزایی در انتقال بیماری های مشترک بین انسان و حیوانات ایفا می­ کنند. این عوامل می توانند باعث انواع بیماری های جدی تا خفیف یا حتی مرگ در افراد شوند.

وی ادامه داد: حیوانات درگیر می ­توانند در عین حال که سالم به نظر می­ رسند ناقل بیماری به افراد سالم باشند و بیماری های عفونی را در یک محدوده جغرافیایی به سرعت افزایش دهند. پس می­ توان متذکر شد که نگهداری حیوانات در شرایط نامناسب مانند قفس های کوچک و کثیف، رطوبت و دمای بالا موجب تکثیر عوامل بیماری زا می­ شود.

درخش احمدی تاکید کرد: استفاده از فرآورده های آلوده حیواناتی نظیر گاو، گوسفند، مرغ، بز، شتر و خوک موجب بیماری های خطرناک در انسان می شوند.

وی با بیان اینکه مسیرهای انتقال بیماری از حیوانات به انسان به صورت باکتریایی، ویروسی و انگلی است، توضیح داد: عوامل بیماری زا علاوه بر این که به سلامت انسان صدمه وارد می ­کند از نظر اقتصادی هم باعث خسارت می­ شوند. بیماری تب مالت که توسط باکتری «بروسلا» ایجاد می­ شود موجب کاهش شیردهی، سقط جنین و نازایی در دام ها خواهد شد.

انتقال بیماری های مشترک از حیوانات خانگی به انسان چگونه رخ می دهد؟

درخش احمدی با بیان اینکه امروزه انسان ها در زندگی روزمره خود با حیوانات خانگی مانند سگ ها و گربه ها رابطه نزدیکی دارند و از آنها در محیط خانه خود، نگهداری می­ کنند، تاکید کرد: این مساله نگرانی هایی را بابت انتقال بیماری های مشترک از حیوانات خانگی به انسان به دنبال داشته است. یکی از این بیماری ها، بیماری «توکسوکاریازیس» نوعی بیماری انگلی مشترک بین انسان و حیوانات در سراسر جهان است که در سگ ها و گربه ها شایع است.

وی درباره عوامل موثر در توزیع این نوع بیماری افزود: چندین عامل مهم نقش عمده ای در توزیع این بیماری در بین جمعیت های انسانی داشته است که از آنها می­ توان به سکونت در مناطق روستایی، تماس با خاک، مصرف گوشت خام آلوده، مخازن اب آلوده و اطلاعات ناکافی در این زمینه اشاره کرد.

بیماری دیگری که در این زمینه در جهان به خوبی شناخته شده، «هاری» (Rabies) است که درخش احمدی درباره آن توضیح داد: این بیماری در حیوانات وحشی و خانگی نظیر خفاش ها، سگ و گربه ها دیده می ­شود و توسط گازگرفتگی و از طریق بزاق به بدن انسان منتقل می­ شود. به همین دلیل سگ ها و گربه ها به عنوان یک دغدغه بهداشتی در نظر گرفته می­ شوند زیرا ممکن است علاوه بر انتقال ویروس هاری عوامل بیماری زای مختلفی از جمله کرم های بیماری زا، را در خود جای دهند.

این متخصص ادامه داد: بیماری های نوظهور مانند کرونا که امروزه تهدید جدی برای جهان به شمار می­ آید منشا جانوری داشته که البته باید به این نکته اشاره کرد که ویروس کووید جانوری از سال ۱۹۳۰ شناخته شد و قبل از این که ویروس از ترشحات بینی بیمارانی که دچار سرماخوردگی شده بودند جدا شود، کووید های مختلفی در حیوانات آلوده مختلف از جمله بوقلمون، موش، گاو، خوک، گربه و سگ جدا شده بودند. در این رابطه ما نباید ارتباط بازارهای حیوانات زنده و شیوع بیماری را نادیده بگیریم.

وی افزود: همچنین می­ توان به مواردی مانند ویروس سارس کووید (SARS-CoV) که در سال ۲۰۰۲ از آسیا گزارش شد، اشاره کرد. این ویروس از گربه به انسان منتقل شده علائمی مانند درد عضلانی و تب را  بروز می دهد.

برای محافظت از خود و خانواده، در برابر بیماری های مشترک چه کارهایی می­توانیم انجام دهیم؟

درخش احمدی خاطرنشان کرد: در حالی که بیماری هایی که منشا حیوانی دارند برای انسان ها یا حتی حیوانات تهدید جدی محسوب می ­شوند، بهداشت عمومی، بهداشت شخصی و مراقبت از حیوانات می تواند از بروز بیماری های مشترک بین انسان و دام جلوگیری کند.

وی اقداماتی که به پیشگیری و کنترل خطرات ناشی از بیماری هایی که منشا آنها حیوان است کمک کند را اینگونه توضیح داد: از سالم بودن آب مصرفی اطمینان حاصل کنیم؛ همه تلاش خود را در جهت فراهم کردن آب آشامیدنی سالم برای خانواده و حیوانات کنیم. چاه ها باید به درستی ساخته شوند تا در برابر آلودگی ایمن باشند. ضمن اینکه ضایعات و زباله ها به روش های درست دفع کنیم چرا که بسیاری از بیماری ها از طریق مدفوع حیوانات آلوده که به داخل آب نشت می­ کند یا از بدن حیوانات مرده ای که بدرستی از بدن آنها دفع نشده است ایجاد می­ شود.

درخش احمدی متذکر شد: برای قطع چرخه زندگی انگل ها، ضایعات کشتارگاهی بویژه قسمت های آلوده به کیست های انگلی باید از دسترس حیواناتی مانند سگ و گربه دور باشد به صورتی که یا در عمق خاک دفن یا به کارگاه های تبدیل ضایعات ارسال شوند.

وی با تاکید بر اینکه تماس مستقیم با حیوانات آلوده را کاهش دهیم، افزود: تمیز نگه داشتن دست ها یکی از مهم ترین اقداماتی است که می­ توانیم برای جلوگیری از بیمارشدن و انتشار بیماری به دیگران انجام دهیم. دست ها باید به طور مداوم شسته شود حتی اگر حیوانی را لمس نکرده باشیم. با شستن دست ها با صابون به طور صحیح، می­توانیم از انتشار بیماری جلوگیری کنیم.