اقتصاد خلاق و قدرت نرم؛ راهکار هند برای مقابله با کرونا

هرچند کارآفرینان هندی همگام با کشورهای دیگر پیش از فراگیری ویروس کرونا که باعث از بین رفتن بسیاری از فرصت های شغلی در کشورهای مختلف شد، از فضای مجازی برای برگزاری کنسرت های آنلاین و نمایشگاههای دیجیتالی استفاده می کردند ولی شیوع کووید ۱۹ باعث شد این کشورها با تقویت زیرساخت های ارتباطی و مجازی به طور جدی اقدام به برند سازی در بخش های مختلف فرهنگی و تغذیه اعتبار جهانی برای خود کسب کنند.

هند به عنوان یکی از مهمترین قدرت های نرم جهان دارای یک اقتصاد خلاق، غنی و متنوع است. از جمله بزرگترین صادرات فرهنگی هند، بالیوود است که نمادهایی مانند آمیتاب باچان و شاهرخ خان به عنوان سفیران فرهنگی مردم هند فعالیت می‌کنند.

قدرت نرم هند به گونه ای بر  روی افکار عمومی بسیاری از کشورها تاثیر گذاشته که حتی در افغانستان که چندین دهه درگیر جنگ است، تقاضا برای فیلم های بالیوود افزایش یافته و این محصولات به یکی از منابع برای پرکردن اوقات فراغت مردم تبدیل شده است.

علاوه بر این، در کشورهایی همچون انگلیس که آنجا هندی ها حضور قدرتمندی دارند، بالیوود به رشد داخلی آن کمک کرده است. همچنین قدرت نرم هند توسط یوگا و صنایع غذایی آن تقویت و به تدریج جذابیت جهانی آن نیز افزایش یافته است.

عده ای معتقدند بایستی ظرفیت کامل دانش بومی هند در اقتصاد خلاق این کشور مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

از سوی دیگر هند می‌تواند با بهره گیری از تکنولوژی و آمیختن نوآوری با شیوه‌های سنتی، دایره اقتصاد خلاق خود را گسترده‌تر کرده و در بازار جهانی رو به رشد حوزه سلامت که ۴.۵ تریلیون دلار گردش مالی دارد نیز عرض اندام کند.

گردشگری سلامت

افزایش تقاضا برای حوزه سلامت و معنویت نیز هند را به مقصد اصلی گردشگری تجربی در این حوزه تبدیل کرده است. میلیون‌ها مسافر اوقات خود را در اقامتگاه‌های سلامت در سرتاسر هند می‌گذرانند.

هند همچنین دارای شش مکان برتر میراث یونسکو و مناظر طبیعی متنوع با سنت های فرهنگی گوناگون می‌باشد. بخش گردشگری هند یکی از مهمترین مشارکت کنندگان در ارتقای پروفایل جهانی این کشور قلمداد می شود.

گردشگری هند علاوه بر اینکه سهم ۹ درصدی در تولید ناخالص  داخلی این کشور دارد، از چندین صنعت فرهنگی و خلاق نیز حمایت می‌کند.

اهمیت این بخش از این واقعیت ناشی می شود که صنایع فرهنگی و خلاق در هند بسیار گسترده و متنوع است و از پشتوانه و زیربنای یک تمدن زنده و میراث فرهنگی غنی نشات می گیرد.

هند با داشتن سریع‌ترین رشد اقتصادی و در عین حال رشد قطب فناوری اطلاعات، مسیر خود را برای بهره برداری از فرهنگ به عنوان یک دارایی و گسترش در جای پای جهانی خود هموار می‌کند. با توجه به افزایش تعاملات میان جوامع بین‌المللی متاثر از توسعه تکنولوژی‌های پیچیده امروزی، تبادل ایده‌ها و ترجمه آنها در اقتصاد خلاق و فضای فرهنگی می‌تواند نقشی اساسی در تقویت قدرت نرم هند ایفا کند.

خانم  آرومیا کوپتا در مرکز دیپلماسی عمومی مستقر در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی آمریکا در مقاله ای با اشاره به اهمیت اقتصاد خلاق هند و تاثیر آن در قدرت نرم نوشت" شیوع و همه‌گیری ویروس کرونا اشکال متداول و مرسوم تعاملات اجتماعی را مورد بازبینی و تعریف مجدد قرار داده و روند اقتصاد جهانی را در سطح وسیعی کندتر نموده است. تعدادی از کشورها در سرتاسر جهان همچنان به اجرای مقررات قرنطینه و محصور نمودن شهرها ادامه می دهند، گر چه برخی از آنها نیز بتدریج سیاست های فاصله گذاری اجتماعی را کاهش می دهند. در این شرایط نامطمئن، یکی از بخش هایی که فعالیت خود را تحکیم و به عبارتی پایدار نموده، اقتصاد خلاق و نوآورانه (کار آفرین) می‌باشد. در این فضا هنرمندان، بنگاه‌داران و جامعه بزرگ‌تر کارآفرین و خلاق بطور فزاینده ای به پلتفرم های مجازی همچون برگزاری کنسرت‌های آنلاین و نمایشگاه‌های مجازی روی آورده اند".

به عقیده وی، در جهان پس از کرونا راهها و فرصت های رشد نیز دستخوش تغییر خواهد شد. با این حال نقش اقتصاد خلاق همچنان به عنوان یک  عامل حیاتی در شکل گیری قدرت نرم یک کشور به علاوه توسعه اقتصادی آن ادامه خواهد یافت.

اقتصاد خلاق، پتانسیل فرهنگ و دانش بومی و نوآوری را به عنوان منابع اقتصادی در اختیار خود قرار داده است. این بخش از اقتصاد، سهمی‌بیش از ۳ درصد در تولید ناخالص داخلی جهان داشته و دارای یکی از سریعترین رشدها و مقاوم ترین بخش‌های اقتصاد می‌باشد.

اقتصاد خلاق، دو بخش صنایع فرهنگی و سنتی را با هم ادغام کرده است؛ جاییکه به محصولات فرهنگی، اندیشه بومی و همچنین گونه‌های خلاق معاصر که قابلیت استفاده از فناوری را دارند، ارزش تجاری تعلق می‌گیرد. این امر در سطح کلان شامل انواع هنرها، صنایع دستی، طراحی، مد، هنرهای نمایشی، دیپلماسی غذا، آموزش و هنرهای تجسمی می‌شود.

با این وجود، هیچ معیار واحدی وجود ندارد و کشورها ممکن است صنایع فرهنگی و خلاقانه خود را داشته باشند و بر اساس آن اقتصاد خلاق داخلی خود را تعریف نمایند. برای مثال، گردشگری در کشور مالدیو اقتصاد خلاق را هدایت می‌کند و پایه اصلی اقتصادی این کشور جزیره‌ای کوچک را تشکیل می دهد.

صنایع فرهنگی، نقش مهمی در رونق اقتصادی و همچنین حفظ معیشت محلی این کشور دارد. صنایع فرهنگی همچنین سمبلی از میراث فرهنگی یک ملت و بخش جدایی‌ناپذیر برای پیشرفت قدرت نرم آن می‌باشند. مراکز فرهنگی شامل موزه‌ها و مقاصد گردشگری، از هنرمندان و مسافران دعوت می‌کنند و از این طریق جذابیت بین المللی یک کشور را ارتقا می‌بخشند.

از طرف دیگر، کشورها با صادرات خدمات و کالاهای خلاق می‌توانند ارزش برند خود را بالا برده و همچنین بر سلایق و دایره انتخاب‌های مصرف کنندگان در بازار بین المللی تاثیر بگذارند. یک کشور با نشاط فرهنگی نیز می‌تواند دولت خود را قادر سازد تا تبادل بین فرهنگی و اشتراک دانش با دیگر کشورها را تسهیل نماید.

اقتصاد خلاق جهانی

با درک این واقعیت که اقتصاد خلاق هم دارای ارزش تجاری و هم فرهنگی است، دولت‌ها در سراسر جهان به جهت تقویت قدرت نرم کشورشان، در صنایع فرهنگی و خلاقانه محلی سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای مثال اقتصاد خلاق فرانسه با استخدام بیش از ششصد هزار نفر و اختصاص بیش از ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی، یکی از عناصر کلیدی قدرت نرم این کشور قلمداد می‌شود. مظاهر فرهنگی و هنری شامل موسیقی، سینما، هنرهای زیبا، ادبیات و میراث فرهنگی و معماری، هویت منحصر به فرد فرانسه را شکل داده است که ریشه آن در آرمان‌های هنر زندگی قرار دارند. جذابیت ذاتی برای تجمل و لوکس گرایی در صنعت غذای فرانسه با طیفی از شکلات ها، پنیرها، رستوران‌های زیبا، مد و برندهای مشهور و پیشگام شامل Louis Vuitton,Hermes and Dior  به نمایش گذاشته شده است. با رونق صنایع خلاق، فرانسه تبدیل به رهبر صادرات فرهنگی در اروپا شده است. در این میان تلاش سازمان‌هایی مانند Alliance Francaise در ارتقای زبان و فرهنگ فرانسوی از طریق مراکز جهانی آن، باعث شده که فرانسه به عنوان یکی از پر بازدیدترین کشورها در جهان مطرح باشد.

سهم صنایع خلاق در اقتصاد ملی، مختص فرانسه نیست. در ولز انگلیس، صنایع خلاق اقتصادی جزو بخش‌های به سرعت در حال توسعه می‌باشد. این امر انگیزه ای برای دولت محلی ولز برای اجرای سیاست هایی مانند « ولز خلاق » فراهم نموده که هدف از آن تحکیم پیوند میان رفاه اجتماعی، نوآوری و رشد اقتصادی در منطقه است. به همین ترتیب دولت ژاپن نیز ابتکاری تحت عنوان « ابتکار جالب ژاپن » را به منظور گسترش بازار داخلی برای صنایع خلاقانه و همچنین بهره گیری از پتانسیل قدرت نرم آنها به عنوان صادرات فرهنگی آغاز کرده است. نوآوری‌ها و فناوری‌های پیشرفته بر ویژگی‌های منحصر به فرد صنایع خلاق ژاپن افزوده است، بطور مثال می‌توان از تقاضای جهانی برای محصولاتی همچون بازی‌های سونی، نام برد.

ایران نیز می تواند با توجه به فرهنگ و پیشینه چند هزار ساله تاریخی و فرهنگی، از جاذبه های گردشگری و نیروی جوان و خلاق و با استعداد برای تقویت قدرت نرم در دورانی که بسیاری از کسب وکارهای سنتی دچار دگرگونی شدند استفاده کند.