آبیاری نوین و مدیریت بهینه مصرف آب در بخش کشاورزی

بحران کم آبی در سال های اخیر باعث شده تا شاهد گسترش و توجه به اجرای سامانه‌های آبیاری تحت فشار در کشور باشیم و در این زمینه نیز دولت تسهیلات بسیار خوبی برای حمایت از کشاورزان برای تبدیل زمین های دیم به آبی پرداخت می کند.

به گفته کارشناسان بخش آب و خاک، اجرای سامانه های آبیاری نوین تابع شرایطی همچون وضعیت اقلیمی، وضعیت منابع آبی، وضعیت توپوگرافی، مشخصات خاک، شرایط اجتماعی و فرهنگی، وضعیت نیروی انسانی، وضعیت بهره برداری و نگهداری و هزینه‌های اجرایی است.
اجرای سامانه های آبیاری تحت فشار در مناطق گرمسیری با توجه به محدودیت آب های جاری و کمبود نزولات آسمانی دغدغه مسوولان و کشاورزان را برای تامین آب برطرف کرده و همین امر باعث شده که این روزها کشاورزان به فکر اجرای این سامانه در زمین های کشاورزی خود برای تامین آب موردنیاز باشند.

اجرای سامانه های نوین آبیاری علاوه بر بالا رفتن راندمان بخش کشاورزی و افزایش محصول می تواند باعث استفاده بهینه از نعمت خدادادی آب نیز شود.

در سال های اخیر در سایه رویکرد ویژه دولت تدبیر و امید، تبدیل روش های آبیاری سنتی به روش های نوین آبیاری در کشور ما به ویژه در مناطق غرب کشور مورد توجه قرار گرفته و به یمن اجرای سامانه گرمسیری شاهد تحول بزرگ و انقلابی عظیم در بخش کشاورزی در شهرستان های غربی کرمانشاه و بخصوص شهرستان مرزی قصرشیرین هستیم.

مزایای استفاده از روش آبیاری نوین در بخش کشاورزی 

در روش های آبیاری سنتی همیشه کشاورزان دغدغه آب و یا بارش نزولات را دارند اما با اجرای سامانه های نوین آبیاری شاهد توسعه بخش کشاورزی و افزایش بهره وری محصولات کشاورزی هستیم.

در روش های آبیاری نوین(تحت فشار) آب به صورت بارانی و یا قطره ای توسط نیروی پمپ تحت فشار قرار گرفته و سپس به مزارع هدایت و مورد استفاده قرار می گیرد که با توجه به راندمان بالای این روش ها در کنار سایر مزایای آن می توان از آب محدود موجود سطح بیشتری از اراضی را کشت کرد.
یکنواختی پخش آب در زمین های ناهمگن، امکان آبیاری در اراضی ناهموار و شیب دار، انجام آبیاری های سبک یا سنگین، تسهیل در خودکار شدن آبیاری، امکان پخش همزمان کود و سم به همراه آب موردنیاز و نیاز کمتر به نیروی انسانی از مزایای استفاده از سامانه آبیاری تحت فشار است.
طبق آمارهای کارشناسان بخش کشاورزی از ۱۰۰ درصد زمین های کشاورزی دنیا تنها ۱۵ درصد شاهد اجرای روش آبیاری نوین است که نیمی از تولید محصولات کشاورزی و غذای مردم جهان از همین زمین های آبی حاصل می‌شود و این اهمیت سامانه های نوین آبیاری را برای همگان ثابت می کند.

اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در ۲.۴ میلیون هکتار اراضی کشاورزی کشور

طبق آخرین گزارش وزارت جهاد کشاورزی به نقل از مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی، تاکنون طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در حدود ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از اراضی مدرن و سنتی اجرا شده است.

عباس زارع  افزود: طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری به دلیل اینکه بیشترین اثربخشی را در افزایش بهره‌وری از منابع آب و خاک و تقویت امنیت غذایی کشور دارد، جهش خوبی از سال ۹۵ تاکنون داشته است.

وی اظهارداشت: پیش از اذن مقام معظم رهبری برای برداشت از صندوق توسعه ملی در سال ۹۵، هر سال ۵۶ هزار هکتار پیشرفت پروژه داشتیم اما پس از حمایت‌های مقام معظم رهبری و مجلس شورای اسلامی، هر سال به طور متوسط ۱۵۰ هزار هکتار از اراضی به سامانه‌های نوین آبیاری مجهز می‌شوند که جهش ۳۰۰ درصدی را نشان می دهد.

تجهیز ۲۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی کرمانشاه به سامانه های نوین آبیاری 

طبق گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه یکی از اقدام های زیربنایی و ماندگار دولت در راستای توسعه بخش کشاورزی استان تجهیز ۲۸هزار هکتار از زمین های کشاورزی به سامانه های نوین آبیاری بوده است.

نوربخش حاتمی افزود: تا پایان سال ۹۸ بیش از ۷۸ هزار هکتار از اراضی استان به سامانه های آبیاری تحت فشار مجهز شده که این آمار نشان می دهد تقریبا ۳۵ درصد از سیستم های نوین آبیاری در کرمانشاه در دولت تدبیر و امید محقق شده است.

استان کرمانشاه با بیش از ۹۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی و تولید سالانه بیش از چهار میلیون و ۴۰۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی، دامی و باغی یکی از قطب های کشاورزی کشور است. 

تجهیز بیش از ۱۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی قصرشیرین به سامانه های نوین آبیاری ارمغان دولت برای مرزنشینان 
تجهیز اراضی کشاورزی به سامانه تحت فشار باتوجه به کمبود منابع آبی و استفاده بهینه آن در دستور کار قرار گرفته است که این مهم به صورت گسترده از ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و در راستای تحقق منویات رهبری در بخش اقتصاد مقاومتی مورد توجه قرار گرفته از این رو تاکنون در قصرشیرین طبق آمارهای موجود ۱۰ هزار و ۴۵۰ هکتار از اراضی پایاب سدها و همین طور طرح سامانه گرمسیری و شبکه های خود اجرای کشاورزان به آبیاری تحت فشار تجهیز شده و این ارمغان بزرگ دولت در این منطقه مرزی برای مرزنشینان است.

مدیر جهاد کشاورزی قصرشیرین گفت: شهرستان قصرشیرین قابلیت های بسیار مهمی در بخش کشاورزی دارد که با بهره برداری از چهار سد در حوزه شهرستان و سه رودخانه دایمی شامل کنگیر، قوره تو و الوند و بهره برداری از این منابع آبی در آینده نزدیک شاهد تحول بزرگی در بخش کشاورزی قصرشیرین خواهیم بود.

اردشیر نورمحمدی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: از محل صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی تاکنون میزان چهار هزار و ۱۵۰ هکتار شامل ۲ هزار و ۳۵۰ هکتار آبیاری بارانی(کلاسیک ثابت) جهت زراعت و یک هزار و ۸۵۰ هکتار آبیاری قطره ای جهت باغات با خوداجرایی کشاورزان و پرداخت یارانه از طرف جهادکشاورزی انجام شده و هم اکنون درحال بهره برداری است.

 وی اضافه کرد: همچنین از محل اجرای سد تنگه حمام سه هزار هکتار از اراضی پایاب سد به سامانه آبیاری نوین تجهیز شده که به دلیل آماده نبودن شرکت آب منطقه ای در بخش شبکه تنگ حمام بخش RPC(روستاهای سیدایاز، کلانتر و برارعزیز) و باباهادی و شبکه تنگ حمام بخش LPC(روستاهای طهماسب، برفی وآقابرار)، تنها یک هزار و ۲۰۰ هکتار آن قابل بهره برداری است.

 مدیر جهاد کشاورزی قصرشیرین گفت: از مجموع زمین های کشاورزی قرار گرفته در محدوده سد زاگرس به مجموع سه هزار و ۶۰۰ هکتار هم اکنون ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار آن شامل یک هزار و ۵۰۰ هکتار در ناحیه عمرانی چهار شامل روستاهای امام حسن (ع) و کرکهرک وبره بورانجیربان و یک هزار هکتار آن درناحیه عمرانی پنج زاگرس شامل روستاهای گراوه و نی پهن آماده بهره برداری است.

 نورمحمدی ادامه داد: همچنین از محل اراضی پایاب سد شرفشاه سومار که کل شبکه داخلی آن توسط سازمان جهاد کشاورزی انجام شده است هم اکنون با تامین آب از سوی شرکت آب منطقه می توان از این اراضی بهره برداری کرد.

او اضافه کرد: همچنین کل مساحت اراضی کشاورزی در منطقه اردوبان و بانخوشاب قصرشیرین که به شبکه آبیاری قطره ای و بارانی تجهیز شده ۸۵۰ هکتار است که در صورت تامین آب توسط  شرکت آب منطقه ای آماده بهره برداری است.

به گفته مدیر جهاد کشاورزی قصرشیرین، همچنین پروژه دشت جگرلوی جنوبی در قصرشیرین (شبکه گرمسیری) شامل یک هزار و ۱۰۰ هکتار آبیاری بارانی کلاسیک ثابت است که توسط سازمان جهادکشاورزی شبکه داخل اراضی آن انجام شده و با توجه به اینکه جزء سامانه آبیاری گرمسیری است که با تامین آب مورد بهره برداری قرار می گیرد.

طرح بزرگ سامانه گرمسیری به عنوان بزرگترین طرح عمرانی کشور با ۱۵۰ هزار میلیارد ریال اعتبار در دست اجرا است که آب رودخانه سیروان در استان کردستان را از طریق تونل نوسود از منطقه ازگله خارج و زمین های منطقه را تا دهلران و مهران در استان ایلام آبیاری می کند.
 با اجرای طرح سامانه گرمسیری حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب آب در اختیار استان های کرمانشاه و ایلام قرار می گیرد که در این طرح ۵۰ هزار هکتار از زمین های دیم شهرستان های سرپل ذهاب، گیلانغرب و قصرشیرین به آبی تبدیل می شود ضمن اینکه از این میزان، ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب نیز سهم بخش صنعت است.

نورمحمدی از مزایای اجرای شبکه تحت فشار(بارانی وقطره ای)  با تبدیل اراضی دیم به آبی باعث صرفه جویی درمصرف آب کشاورزی شهرستان قصرشیرین به میزان بیش از ۶۰ درصد و همچنین افزایش راندمان آبیاری و تولید محصولات کشاورزی و ایجاداشتغال پایداری درسطح منطقه بیان کرد.

به گفته مسوولان بخش کشاورزی، تخصیص اعتبار بلاعوض و تسهیلات بانکی برای اجرای طرح سامانه آبیاری تحت فشاربدون  محدودیتی است و همه کشاورزان می توانند برای بهره مندی از مزایای این طرح با دریافت تسهیلات مورد به اجرای آن در اراضی کشاورزی اقدام کنند.
استفاده از آبیاری تحت فشار در مزارع و باغ ها  علاوه بر تولید محصولات باکیفیت کشاورزی و تامین نیاز داخل می تواند باعث رونق بخش صادرات، اشتغالزایی پایدار و بهبود وضعیت معیشت کشاورزان و همچنین ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری بخش کشاورزی باشد.

قصرشیرین در غرب کرمانشاه بیش از ۲۷ هزار تن جمعیت و ۳۱ هزار هکتار اراضی کشاورزی و ۱۸۶ میلومتر مرز با عراق دارد که در امتداد این مرزها ۲ مرز رسمی خسروی و پرویزخان فعال است.