پتروشیمی در ایران چه از نظر ظرفیت تولید و چه از منظر ارزآوری صنعت اول به شمار می‌رود. این صنعت که عمری کوتاه‌تر نسبت به سایر بخش‌های نفت و گاز کشور دارد، توانسته در سال‌های اخیر با افزایش ظرفیت و همچنین ایجاد تنوع در محصولات تولیدی خود، سهم به سزایی در ارزآوری به کشور داشته باشد و با دریافت روزانه ۸۰۰ هزار بشکه معادل نفت خام خوراک واحدهای خود از پالایشگاه‌های نفت، گاز و طرح‌های ان جی ال، خام‌فروشی را کاهش دهد.
در کنار این موارد، جهش دوم و سوم پتروشیمی نیز برای سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۴ برنامه‌ریزی شده است. در جهش دوم با بهره‌برداری از ۲۷ طرح، ظرفیت تولید پتروشیمی به ۱۰۰ میلیون تن در سال افزایش پیدا می‌کند که درآمدی معادل ۲۵ میلیارد دلار برای کشور به همراه دارد.
جهش سوم نیز که طی آن ۲۸ طرح تا سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری می‌رسد، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی را به ۱۳۳ میلیون تن در سال می‌رساند. عددی که درآمدی ۳۷ میلیارد دلاری را در پی خواهد داشت.
در کنار آن مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز تاکید کرده که علاوه بر توجه به افزایش کمی محصولات، تنوع‌بخشی به سبد پتروشیمی کشور در دستور کار بوده و این موضوع می تواند به تکمیل زنجیره ارزش در کشور کمک کند.
وی با اشاره به اینکه پتروشیمی‌ها ۱۲۲ درصد از تعهدات خود به بانک مرکزی برای بازگشت ارزهای صادراتی را محقق کرده‌اند،گفته که با این حال توسعه در این صنعت نیز متوقف نشده است.
«بهزاد محمدی» فاصله از خام‌فروشی در کشور را یکی دیگر از اقدامات در صنعت پتروشیمی می‌داند و معتقد است که در سال ۹۸ میزان خوراکی که از پالایشگاه‌های گاز، نفت و طرح‌های ان جی ال دریافت کردیم معادل ۳۲.۵ میلیون تن یا۸۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز بوده است.
وی ادامه داده با توجه به تحقق جهش دوم که درآن ۲۷ طرح را تعریف کردیم تا پایان ۱۴۰۰ این عدد به یک میلیون و ۶۰۰هزار بشکه نفت خام در روز افزایش پیدا می‌کند. به این معنا که از سال ۹۸ تا پایان ۱۴۰۰ خوراک پتروشیمی ۱۰۰ درصد افزایش را تجربه خواهند کرد.
به گفته معاون وزیر نفت، عدد یک میلون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت خام برای خوراک پتروشیمی‌ها، عدد قابل توجهی است که کمک می‌کند اگر صادرات نفت با اشکال مواجه باشد، بتوانیم این وضعیت را در پتروشیمی جبران کنیم.
با وی در مورد این موارد و سایر موضوعات در صنعت پتروشیمی در آستانه تحقق جهش دوم به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آقای محمدی! پتروشیمی‌ها نقش مهمی در تامین ارز مورد نیاز کشور دارند تا آنجا که رئیس جمهوری در هفته گذشته از پتروشیمی‌ها برای تامین ارز در سامانه نیما تقدیر کرد. عدد مشخصی برای سهم پتروشیمی در تامین ارز سامانه نیما داشته‌اند؟
محمدی: تعهد پتروشیمی‌ها برای عرضه ارز در سامانه نیما طی سال ۹۸، حدود ۷.۲ میلیارد دلار بود اما پتروشیمی‌ها فراتر از تعهد خود، ۸.۵ میلیاد دلار ارز در این سامانه عرضه کردند که نشان‌دهنده تعهدی ۱۲۲ درصدی در این زمینه است.
در ۴ ماهه اول امسال نیز، پتروشیمی‌ها با همین روند حرکت کرده‌اند تا آنجا که در این مدت تعهد پتروشیمی‌ها برای عرضه ارز در سامانه نیما ۱۲۰ درصد بوده و توانستیم بیش از آنچه که بر عهده ما بوده عمل کرده و ارز مورد نیاز کشور را تامین کنیم.
وضعیت صادرات محصولات پتروشیمی چگونه است و آیا با تحریم‌ها، شرایط و حجم صادراتی تغییر کرده‌اند؟
محمدی: زمانی که ارز و ارزآوری مناسب باشد حکایت از این دارد که صادرات به همان نسبت روند مطلوبی را طی می‌کند.
با وجود تمام سختی‌هایی که در مسایل حمل و نقل، پیدا کردن مشتری، صدور حواله‌های باربری از منشا و ... وجود داشته و دارد توانستیم بر مشکلات فایق آییم و تا به امروز صادرات را طبق برنامه انجام دهیم. شاهد این مدعا نیز حجم ارزی است که توسط پتروشیمی‌ها به چرخه اقتصاد کشور بازگشته است.
با توجه به اینکه درآمدهای نفتی به دلیل تحریم‌ها کاهش داشته آیا درآمد صادراتی پتروشیمی توانسته به عنوان جانشینی برای درآمد صادرات نفت خام در نظر گرفته شود و در فاصله‌گرفتن از خام‌فروشی در صنعت نفت موثر باشد؟
محمدی: برنامه‌ای که در پتروشیمی مدون شده در حال انجام است . اگر بخواهیم با آمار و ارقام صحبت کنیم در سال ۹۸ میزان خوراکی که از پالایشگاه‌های گاز، نفت و طرح‌های ان جی ال دریافت کردیم معادل ۳۲.۵ میلیون تن یا۸۰۰ هزار بشکه نفت خام در روز بوده است.
با توجه به تحقق جهش دوم که درآن ۲۷ طرح را تعریف کردیم تا پایان ۱۴۰۰ این عدد به یک میلیون و ۶۰۰هزار بشکه نفت خام در روز افزایش پیدا می کند. به این معنا که از سال ۹۸ تا پایان ۱۴۰۰ خوراک پتروشیمی ۱۰۰ درصد افزایش را تجربه خواهند کرد.
عدد یک میلون و ۶۰۰ هزار بشکه نفت خام برای خوراک پتروشیمی‌ها، عدد قابل توجهی است که کمک می‌کند اگر صادرات نفت با اشکال مواجه باشد، بتوانیم این وضعیت را در پتروشیمی جبران کنیم.
جهش دوم صنعت پتروشیمی تا سال آینده و جهش سوم این صنعت نیز تا سال ۱۴۰۴ محقق می‌شود. جزئیاتی از این طرح‌ها اعلام کنید؟
محمدی: برنامه جهش دوم صنعت پتروشیمی در سال ۹۷ بر اساس طرح‌هایی که از گذشته آغاز شده بود، مدون شد تا این طرح‌ها تا سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری برسند.
با این حال سال ۹۹ به عنوان سال طلایی صنعت پتروشیمی نام‌گذاری کردیم زیرا در این سال ۱۷ طرح به بهره‌برداری می‌رسد. البته با مسایل ناشی از کرونا ممکن است بهره‌برداری از برخی از طرح‌ها به ابتدای سال بعد منتقل شود.
با بهره‌برداری از این ۱۷ طرح، ظرفیت صنعت پتروشیمی از ۶۶ میلیون تن فعلی به ۹۰ مییلون تن در ابتدای سال آینده افزایش پیدا خواهد کرد.
۱۰ طرح نیز تا پایان سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری می‌رسد تا در مجموع ظرفیت پتروشیمی ایران در پایان این سال به ۱۰۰ میلیون تن در سال افزایش پیدا کند. همچنین درآمد صنعت که در حال حاضر ۱۵ میلیارد دلار است در انتهای ۱۴۰۰ به ۲۵ میلیارد دلار افزایش پیدا خواهد کرد.
از سوی دیگر، ۲۸ طرح را برای جهش سوم پیش‌بینی کردیم. بسیاری از این طرح‌ها شروع شده و حتی برخی تا ۳۰ درصد پیشرفت کار دارند. وضعیت همه این طرح‌ها مشخص شده و با تحقق طرح‌های جهش سوم تا سال ۱۴۰۴ ظرفیت صنعت از ۱۰۰ میلیون تن در پایان سال ۱۴۰۰ به ۱۳۳ میلیون تن در سال ۱۴۰۴ افزایش پیدا می‌کند و در آمد صنعت نیز از ۲۵ میلیارد دلار بر اساس قیمت‌های پایه سال ۹۵ به ۳۷ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۴ افزایش می‌رسد.
صنعت پتروشیمی در ایران با تولید اوره و آمونیک متولد شد. در حال حاضر اما شاهد تولید گریدهای مختلف پلیمری و شیمیایی هستیم. آیا در جهش دوم و سوم تنوع بخشی نیز مورد توجه قرار گرفته و یا تنها افزایش ظرفیت در نظر گرفته شده است؟
محمدی: طبیعتا افزایش ظرفیت به تنهایی کافی نیست برای توسعه پایدار و هوشمند برنامه داریم و در جهش دوم به تنوع بیشتری دست پیدا خواهیم کرد.
در حال حاضر ۳۳۳ گرید محصول پلیمری و ۴۰ نوع محصول شیمیایی در صنعت پتروشیمی ایران تولید می‌شود. در جهش دوم پتروشیمی علاوه بر افزایش گریدهای پلیمری، ۱۵ نوع محصول شیمیایی به سبد پتروشیمی ایران اضافه می‌شود.
در جهش سوم نیز عدد ۵۵ نوع محصول شیمیایی به ۶۸ نوع ارتقا پیدا می‌کند و محصولات پلیمری نیز متنوع‌تر خواهد شد.
با توجه به کاهش قیمت نفت، آیا تغییری در قیمت خوراک گاز و مایع پتروشیمی‌ها نیز اتفاق افتاده است؟
محمدی: فرمول خوراک پتروشیمی‌ها به نوعی است که با کاهش قیمت نفت قیمت‌ها متعادل می‌شود و از همین رو مشکلی در این زمینه نداریم.
تنها مشکل در مورد خوراک اتان بود که قیمت آن تا حدی با بازار هماهنگ نشد اما با مساعدت وزیر برای قیمت اتان در ۵ ماه اول سال تخفیف بیشتری قایل شدیم تا برای فروش تا مشکلی به وجود نیاید.
کرونا بحث داغ این روزها است. شیوع کرونا چه تاثیری بر بازار پتروشیمی داشته است؟ این درشرایطی است که بسیاری از اقلام مقابله با کرونا از لباس‌های مخصوص گرفته تا مواد شوینده و الکل توسط پتروشیمی‌ها تولید می‌شود.
محمدی: شیوع کرونا از اسفند ماه آغاز شد. از همان زمان پتروشیمی‌ها در بحث تامین و تهیه مواد ضدعفونی‌کننده به شدت فعال بودند و کل نیاز کشور را تامین و پشتیبانی کردند.
در حوزه پلیمرها نیز توانستیم هر مقدار که بازار داخلی نیاز داشت را تامین کنیم و از این منظر مشکلی ایجاد نشد.
اما کاهش قیمت نفت در ماه‌های گذشته، درگیر شوک قیمتی در اواخر سال گذشته و اوایل امسال شدیم اما اکنون قیمت‌ها به سمت تعادل و بهبود حرکت می‌کند با این حال نسبت به سال ۹۸ قیمت ها ۲۷ درصد کاهش پیدا کرده و روی درآمد ما تاثیر مستقیم خواهد گذاشت با این حال ارز تعهد شده به بانک مرکزی در سامانه نیما تامین شده است.
نظر شما