الکساندر لوکاشنکو ۶۶ ساله که ۲۶ سال زمام قدرت را در بلاروس در دست دارد دیروز یکشنبه برای ششمین بار عالی ترین مقام حکومت این کشور را بدست آورد اگر چه این بار هم مخالفان او به خیابان ها آمدند و مینسک صحنه اعتراضات گسترده مردمی به نتایج انتخابات بود.
لوکاشنکو که در بلاروس ملقب به «باتکا» (بروسی و بلاروسی به معنای پدر) است در بین رهبران اروپا به غیر از پادشاهان و ملکه های قاره سبز، طولانی ترین دوره حکومت را به خود اختصاص داده است.
لوکاشنکو دومین رئیس جمهوری بلاروس است و پس از یک دوره ریاست جمهوری استانیسلاو شوشکویچ نخستین رئیس جمهور بلاروس مستقل پس از فروپاشی شوروی، زمام قدرت در این کشور را در دست گرفت و به نظر می رسد حالا حالاها بر اریکه قدرت باقی بماند.
دوران کودکی لوکاشنکو چگونه گذشت؟
الکساندر گریگورویچ لوکاشنکو ۳۰ اوت سال ۱۹۵۴ در بخش کوپیس منطقه اورشانسک استان ویتبسک در شرق بلاروس به دنیا آمد.
وی در کودکی پدرش را ازدست داد و مادرش یکاترینا تروفیموونا مسئولیت پرورش وی را به تنهایی برعهده گرفت.
یکاترینا تروفیمونا در یک تعاونی روستایی در روستای الکساندریا در منطقه اشکلوفسک به شغل شیردوشی مشغول بود.
الکساندر کودکی ناآرامی داشت به شکلی که پلیس روستا او را بخاطر شیطنت‌های بی پایانش با ثبت در دفتر ویژه دائم کنترل می کرد.
لوکاشنکو در سال ۱۹۷۵ از دانشگاه تربیت معلم استان ماگیلفسک در رشته مدرس تاریخ و علوم اجتماعی فارغ التحصیل شد.
وی در سال ۱۹۸۵ از آکادمی کشاورزی شهر گورکی بلاروس در رشته کارشناس اقتصادی و کشاورزی فارغ التحصیل شد.
الکساندر جوان پس از پایان تحصیلات در سازمان مرزبانی شوروی خدمت سربازی را گذراند و در شهر برست بازرس بخش سیاسی یک پاسگاه مرزی شد.
وی در سال ۱۹۷۹ عضو حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی شد تا پله های ترقی را یکی پس از دیگری طی کند.
معاون فرماندهی یک گروهان تانک از سال ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۲ و معاون رئیس شرکت تعاونی کشاورزی (کالخوز) اودارنیک در ناحیه اشکلوفسک در سال ۱۹۸۲ از فعالیت های دیگر در پرونده کاری لوکاشنکو است.
او از آن سال تا ۱۹۸۵ ریاست کالخوز کارخانه تولید مصالح ساختمانی اشکلوف را برعهده داشت و از ۱۹۸۵ تا ۱۹۸۷ دبیر حزبی در شرکت تعاونی گورودتس را برعهده گرفت.
وی در سال ۱۹۸۹ در انتخابات نمایندگان مجلس خلق شوروی شرکت کرد اما با اختلاف یک درصد آرا در انتخابات شکست خورد.
لوکاشنکو در سال ۱۹۹۰ نیز در انتخابات مجلس عالی بلاروس شرکت کرد و با پیروزی در انتخابات وارد مجلس شد.
از این زمان بود که لوکاشنکو مدارج ترقی را در ساختار حکومتی شوروی آغاز کرد و توانست در مجلس بلاروس ریاست کمیسیون موقت مجلس در بررسی ساختارهای تجاری تحت نظارت سازمان های دولتی و محلی را برعهده بگیرد.
وی سه پسر دارد و با همسر خود گالینا رادیونوونا از سال ۱۹۷۵ میلادی تاکنون زندگی می‌کند.
دو پسر لوکاشنکو به نام ویکتور ۴۵ ساله و دمیتری ۴۰ ساله از همسر رسمی وی هستند و پسر کوچکش به نام نیکلای ۲۶ ساله از زنی به نام ایرینا آبلسکایا به دنیا آمده که مدتی ریاست بیمارستان اداره کارپردازی رئیس جمهوری بلاروس را برعهده داشت.
لوکاشنکو به نیکلای توجه خاص دارد و در بسیاری از مراسم ها ازجمله سفرهای رسمی او را همراه خود می برد.
در محافل سیاسی بسیاری بر این باورند که الکساندر لوکاشنکو، نیکلای پسر کوچک خود را برای جانشینی در مقام رئیس جمهوری بلاروس آماده می کند تا در آینده در فرصت مناسب وی را در این مسند بجای خود بنشاند.
نیکلای در تمام وقت تحت نظارت پدر خود قرار دارد و حتی بجای رفتن به مدرسه، در خانه درس خوانده است و لوکاشنکو یک بار در مراسمی در سال ۲۰۱۲ در سفر به ونزوئلا در حضور هوگو چاوز رئیس جمهوری فقید ونزوئلا خاطرنشان کرد که پس از ۲۰ سال زمام امور کشور را به دست پسر کوچک خود خواهد داد.
لوکاشنکو از بین ورزش ها به ورزش های روی یخ شامل هاکی، اسکی و اسکیت علاقه خاص دارد و هاکی از ورزش های مورد علاقه اوست و تاکنون در چند تیم ازجمله تیم هاکی ستارگان جهان هم بازی کرده است.
از دیگر نکات جالب در خصوص زندگی شخصی لوکاشنکو محل زندگی اوست. وی دست کم ۱۷ اقامتگاه دارد و از نظر تعداد اقامتگاه‌ها در مکان نخست جهان قرار گرفته است.
وی سه کاخ در مینسک دارد و در شش استان بلاروس هم در هر کدام ۳ اقامتگاه ساخته است و در زمان حاضر دو اقامتگاه دیگر وی در دست احداث است.
نگاهی به دوره های ریاست جمهوری لوکاشنکو
لوکاشنکو در اواخر دوره اتحاد جماهیر شوروی با انتقادهای شدید از استانیسلاو شوشکویچ رئیس مجلس عالی بلاروس، معروف شد و سپس فراکسیون «کمونیست های طرفدار دمکراسی» را تاسیس کرد و خود یکی از رهبران آن شد.
وی پس از فروپاشی شوروی از سران اپوزیسیون حکومت شوشکویچ نخستین رئیس جمهوری بلاروس مستقل شد.
لوکاشنکو در دسامبر سال ۱۹۹۱ که سران روسیه، بلاروس و اوکراین توافقنامه بلاروژسکی را امضا کردند که به عمر شوروی پایان داد تنها نماینده مجلس عالی بلاروس بود که به این توافقنامه رای منفی داد.
وی پس از آن فروپاشی شوروی را فاجعه بزرگ ژئوپلیتیکی قرن بیستم خواند.
لوکاشنکو تا پیش از رئیس جمهور شدن، ریاست کمیسیون مبارزه با فساد مالی پارلمان این کشور را برعهده داشت.
وی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۹۹۴ میلادی شرکت کرد و با کسب ۴۴/۸۲ درصد آرا به همراه یک نامزد دیگر به نام ولادیمیر کبیچ به دور دوم راه یافت.
لوکاشنکو توانست در دور دوم که روز ۱۰ جولای ۱۹۹۴ برگزار شد با کسب ۸۰/۱ درصد آرا به پیروزی برسد.
از این تاریخ، رئیس جمهوری لوکاشنکو بر بلاروس آغاز شد و در مدت ۲۶ سال زمام قدرت در این کشور را در دست دارد.
لوکاشنکو در انتخابات ریاست جمهوری در سالهای ۲۰۰۱، ۲۰۰۶، ۲۰۱۱ و ۲۰۱۵ شرکت کرده و با پشت سر گذاشتن رقبای خود به پیروزی رسیده است هر چند یک بار نیز استیضاح شده است.
استیضاح لوکاشنکو
در ماه جولای سال ۱۹۹۶ ، ۷۰ نماینده از ۱۲۰ نماینده مجلس عالی بلاروس، لوکاشنکو را به نقض قانون اساسی متهم کرده و خواستار استیضاح وی شدند.
در ماه نوامبر سال ۱۹۹۶ در یک همه پرسی اصلاحاتی در قانون اساسی بلاروس تایید شد که بر اساس آن رئیس جمهور این کشور اختیارات بیشتری بدست آورد.
لوکاشنکو بلافاصله از اختیارت جدید خود استفاده و مجلس عالی بلاروس را منحل کرد. پس از آن نیروهای ضدشورش ساختمان پارلمان را محاصره کرده و مجلس به ساختمان جدید انتقال یافت که نمایندگان آن همه از طرفداران لوکاشنکو بودند.
نخست وزیر بلاروس و دو وزیر و هفت قاضی دادگاه قانون اساسی بلاروس به نشانه اعتراض به این اقدام لوکاشنکو استعفا دادند.
پس از آن لوکاشنکو به تقویت قدرت خود پرداخت و سازمان های اطلاعاتی و کا گ ب در این کشور قدرت بیشتری بدست آوردند.
نکته مهم در شخصیت لوکاشنکو علاقه وی به قدرت است به گونه ای که حتی با وجود اینکه درجه نظامی مارشالی در بلاروس وجود ندارد ولی یونیفورم نظامی با درجه مارشالی (عالی ترین درجه نظامی در ارتش شوروی) بر تن می کند و در برخی مراسم های رسمی با این لباس حضور می یابد.
حتی نیکلای پسر لوکاشنکو نیز با وجود اینکه نظامی نیست در برخی مراسم ها یونیفورم نظامی با درجه افسری به تن می کند.
آغاز تحریم های غرب
سه انتخابات ریاست جمهوری در بلاروس با اعتراضات گسترده مخالفان دولت این کشور همراه بود که در جریان سرکوب معترضان دهها نفر از جمله رهبران مخالفان دستگیر شدند.
بخاطر این اعتراضات و سرکوب ها، لوکاشنکو در غرب به «آخرین دیکتاتور» معروف شده است.
در یک دهه اخیر اتحادیه اروپا و آمریکا چندین بسته تحریمی علیه حکومت و سران دولت بلاروس وضع کرده اند.
آمریکا در یک سال اخیر برای بهبودی روابط با حکومت بلاروس تلاش کرده است و برای این منظور مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در ماه فوریه گذشته به مینسک سفر کرد.
پمپئو با لوکاشنکو دیدار کرد و دو طرف بر عزم خود برای توسعه همکاریهای دوجانبه و برطرف کردن موانع موجود در گسترش روابط تاکید کردند.
سیاست نزدیکی به روسیه
لوکاشنکو سیاست خارجی بلاروس را بر نزدیکی به روسیه بنا کرد و در ماه ژانویه سال ۱۹۹۵ با بوریس یلتسین رئیس جمهوری فقید روسیه قرارداد ایجاد سیستم های پرداختی و گمرکی روسیه و بلاروس برای گسترش همکاریها در این عرصه را امضا کرد.
سران روسیه و بلاروس یک ماه پس از آن تاریخ، توافقنامه دوستی، حسن همجواری و همکاری بین دو کشور را امضا کردند.
روسیه و بلاروس در سال ۱۹۹۸ قرارداد ایجاد اتحاد میان دو کشور را امضا کردند که هر سال روسای جمهوری، نخست وزیران، وزرای خارجه و روسای مجلس دو کشور در چارچوب آن با یکدیگر نشست های مشترک برگزار و برای اتحاد مذاکره می کنند.
آغاز اختلافات بلاروس و روسیه
اختلافات روسیه و بلاروس از حدود دو سال پیش بخاطر قیمت نفت صادراتی روسیه به بلاروس اوج گرفت و به تیرگی روابط دوجانبه انجامید.
روسیه که نفت را به قیمت پایین تر از بهای جهانی در اختیار بلاروس قرار می دهد اعلام کرده بود که فقط برای مصارف داخلی بلاروس حاضر به فروش به بهای نازل است.
مسکو اصرار داشت که نفتی که بلاروس پس از فرآوری به کشورهای دیگر صادر می کند به بهای برابر با بهای نفت در بازار جهانی به این کشور تحویل داده شود و به عبارت دیگر روسیه از دادن یارانه به اقتصاد بلاروس خودداری کرد.
این مساله به جنگ نفتی بین دو کشور انجامید و تنش های شدیدی را در روابط دوجانبه بوجود آورد.
دستگیری ۳۳ تبعه روسی در بلاروس هم که هفته گذشته صورت گرفت و گفته می شود این افراد از اعضای شرکت امنیتی خصوصی واگنر روسیه هستند نفت بر آتش اختلافات دو کشور پاشید.
لوکاشنکو در این رابطه روسیه را متهم به مداخله در امور بلاروس و تلاش برای بی ثبات کردن اوضاع این کشور کرده است و در مقابل پوتین خواستار خویشتنداری او و حل وفصل اختلافات به شکل برادرانه شده است.
روسها بر این باورند که لوکاشنکو از مساله اتباع دستگیر شده برای اهداف تبلیغاتی در انتخابات ریاست جمهوری بلاروس استفاده کرده است و موضوع پس از انتخابات به خودی خود حل می شود.
چنین بنظر می رسد که مدت کوتاهی پس از انتخابات ریاست جمهوری، افراد دستگیر شده آزاد خواهند شد.
نکته مهم در روابط روسیه و بلاروس، روابط شخصی پوتین و لوکاشنکو است به طور مثال دو هفته پیش آنها در مراسمی در روسیه شرکت کردند ضمن اینکه هر از چندگاهی با هم هاکی بازی می کنند.
نظر شما