آخرین تیرهای ترکش غربی- عربی برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران

هر روز که به تاریخ ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ (۲۷ مهر ۱۳۹۹) و موعد پایان‌یافتن تحریم‌های تسلیحاتی ایران نزدیک‌تر می‌شویم، بر تکاپو و توطئه‌گری دشمنان جمهوری اسلامی ایران افزوده می‌شود.

همسو با هیاهوی آمریکایی‌ها، به تازگی شورای همکاری خلیج فارس از شورای امنیت سازمان ملل درخواست تمدید تحریم تسلیحاتی ایران را کرده‌است. این سازمان در بیانیه‌ای که انتشار یافته، ایران را به مداخله در کشورهای همسایه متهم و بر ضرورت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تاکید کرده‌است.

همان طور که انتظار می‌رفت، اقدام این شمار کشورهای عربی با استقبال کاخ سفید مواجه شد و «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا از نامه کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج فارس حمایت کرد و آن را شجاعانه خواند.

از طرفی در واکنش به این نامه، «سیدعباس موسوی» سخنگوی وزارت امور خارجه با ابراز تاسف از رویکرد غیرسازنده برخی اعضای این شورا در قبال جمهوری اسلامی ایران اظهارکرد : متاسفانه به نظر می رسد شورای موسوم به همکاری خلیج فارس به سخنگوی برخی کوته فکران داخل شورا و خارج منطقه مبدل شده و دبیرخانه شورا نیز با تاثیر از سیاست ها و رفتارهای اشتباه و مخرب برخی اعضای آن، بلندگوی ایران ستیزان شده است.

حرکت هماهنگ و از پیش برنامه‌ریزی شده کشورهای عربی با آمریکا بر کسی پوشیده نیست و پمپئو در دو توئیتی که پشت هم منتشر کرد، ایران را در مقابل کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قرار داد تا مطالبه آمریکا را به حق و مشروع جلوه دهد.

پمپئو بار دیگر در این توییت‌ها یادآوری کرد که آمریکا در این هفته قصد ارایه پیش‌نویس قطعنامه‌ای برای تمدید تحریم‌های ایران به شورای امنیت دارد. او در روزهای پایانی هفته پیش نیز در جمع خبرنگاران مدعی شده‌بود که آمریکا اجازه نخواهد داد تا در ۲۷ مهر تحریم‌های تسلیحاتی ایران به پایان برسد.

مقامات کاخ سفید در حالی بر تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تاکید و اصرار دارند که خود با ایجاد و تعمیق آشوب در خاورمیانه، کشورهای عربی این پهنه جغرافیایی را به انبار باورت و تسلیحات خود مبدل کرده‌اند.

نگاه تاجرمابانه ترامپ به دلارهای نفتی عربستان در سال‌های اخیر بر کسی پوشیده نیست و او حتی پیش از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری نیز بارها با ادبیات تحقیرآمیز به آن اذعان کرده‌بود. هنوز افکار عمومی جهان توصیف معروف ترامپ درباره عربستان به عنوان گاوی شیرده را از یاد نبرده است.

ترامپ بعد از ریاست جمهوری نیز نشان داد که شعارهای انتخاباتی خود را دست کم در قبال دوشیدن گاو شیرده عملیاتی کرده و اینک بزرگترین فروشنده سلاح به عربستان است. در حالی که حجم توافقات تسلیحاتی واشنگتن- ریاض بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۷ تنها ۹ میلیارد دلار برآورد می‌شد، اینک به صدها میلیارد دلار رسیده‌است.

ترامپ همان ماه‌های نخست ریاست جمهوری خود، عربستان را به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی خود برگزید و در ماه مه ۲۰۱۷ با سفر به ریاض، قراردادی تسلیحاتی به ارزش ۴۶۰ میلیون دلار با آل سعود به امضا رساند؛ توافقی که ۱۱۰ میلیون دلار از آن اجرایی شده و ۳۵۰ میلیارد دلار دیگر نیز قرار است  وارد فاز عملیاتی شود.

از سال ۲۰۱۵ تا کنون عربستان سعودی در صدر ائتلاف عربی از این جنگ افزارها برای کشتار مردم یمن استفاده کرده‌است. جنگنده‌های ائتلاف سعودی فقط در ماه ژوئیه (تیرماه) امسال دست کم ۵۹۸ بار مناطق مختلف یمن را بمباران کردند. بیش از ۱۰ هزار قربانی و میلیون‌ها آواره تنها بخشی از پیامدهای حملات متجاوزانه عربستان و متحدان عربی این کشور به یمن بوده‌است.

به دلیل تداوم چند ساله این فاجعه انسانی و دیگر جنایت‌های آل سعود همچون قتل «جمال خاشقچی» روزنامه نگار منتقد، چندی پیش دولت آلمان منع صادرات سلاح به عربستان را برای ۹ ماه دیگر تمدید کرد و بارها این تحریم از سوی سران برلین تمدید شده‌است.

اینک همصدایی شورای همکاری خلیج فارس با آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران چند هفته بعد از سفر «برایان هوک» نماینده ویژه این کشور در امور ایران (که به تازگی برکنار شده) به امارات و سپس عربستان صورت گرفته‌است؛ سفر و گفت وگوهایی دو روزه که بر تحریم تسلیحاتی ایران متمرکز بود.

آمریکا در یک سال گذشته از تمام ظرفیت و توان خود برای دائمی کردن محدودیت‌ها و تحریم‌های تسلیحاتی ایران بهره گرفته تا اجماع جهانی علیه ایران ایجاد کند اما تاکنون در این مسیر پیشرفت زیادی حاصل نکرده‌است. از نگاه ناظران همین مسائل در کنار ناکارامدی سیاست فشار حداکثری بر ایران که نتوانست تهران را به مذاکره ناگزیر سازد، مقدمات برکناری هوک را فراهم ساخت.

در ارتباط با قطعنامه ۲۲۳۱ و مدت محدودیت برنامه تسلیحاتی ایران لازم به بیان است در سال ۱۳۹۴ که توافق هسته‌ای بین ایران و ۱+۵ منعقد شد، همزمان قطعنامه‌ای در شورای امنیت تصویب شد تا در کنار برجام پاره‌ای از مسائل موشکی و تسلیحاتی را حل وفصل کند.

بر این اساس، برای فعالیت‌های موشکی محدودیتی هشت‌ساله و برای مبادلات تسلیحاتی محدودیتی پنج‌ساله در نظر گرفته شد. بر اساس بند ۵ ضمیمه B قطعنامه مشخص شد که ایران بعد از گذشت پنج سال از اجرای توافق می‌تواند نسبت به خرید وفروش تسلیحات اقدام کند؛ محدودیتی که اواخر مهرماه پایان می‌یابد.

در بخشی از بند مذکور آمده است «همه کشورها می‌توانند و اجازه دارند در صورت تصویب شورای امنیت برای تهیه، فروش و انتقال مستقیم یا غیرمستقیم تانک‌های جنگی، خوروهای زرهی، سامانه توپخانه‌ای کالیبر بالا، هواپیماهای جنگی، هلیکوپتر، ناو جنگی و سامانه موشکی را مطابق آنچه در تسلیحات متعارف سازمان ملل تشریح شده از طریق خاک کشورهایشان، اتباعشان و یا با استفاده از کشتی و هواپیما برای ایران و استفاده در ایران اقدام کنند. این پاراگراف تا پنج سال بعد از اولین روز اجرای برجام کاربرد دارد.»

به دلیل فرارسیدن موعد لغو تحریم‌های تسلیحاتی، در حال حاضر تمرکز تیم ترامپ نیز بر همین موضوع است. بی‌تردید هدف بعدی کاخ سفید توان و فعالیت‌ موشکی ایران خواهد بود که سه سال دیگر محدودیت‌های آن برداشته می‌شود و در وهله آخر نیز فعالیت‌های هسته‌ای مورد توجه قرار می‌گیرد که بیشتر آنها در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ سال به حالت عادی خود بازخواهد گشت.

همین موقتی بودن تحریم‌ها که بسیاری آن را از جمله دستاودهای مهم تیم هسته‌ای در دوره مذاکرات دو ساله می‌دانند سبب شده تا محور غربی، عبری- عربی با تمامی تلاش، ظرفیت و توان در صدد تمدید مجدد آن برآیند.

این تلاش‌ها همسو با خواست آمریکا و رژیم صهیونیستی در حالی است که موضوع پایان تحریم تسلیحاتی ایران طبق توافقی چندجانبه و بین‌المللی که امضای قدرت‌های بزرگ نیز ذیل نظارت مجامع بین المللی پای آن است محقق شده است و هرگونه تلاشی در توقف روند اجرای آن می‌تواند اعتبار و حیثیت نهادهای بین المللی را بیش از پیش خدشه دار کند.

به باور کارشناسان حتی در صورت ارایه پیش‌نویس قطعنامه از سوی آمریکا به شورای امنیت و حمایت مغرضانه دشمنان از آن، همانند هفته‌های گذشته احتمالا به دلیل مخالفت روسیه و چین و عدم همراهی اکثریت اعضا، بار دیگر نماینده آمریکا از نشست شورای امنیت با دستان خالی بیرون خواهد آمد.