کرونا با اقتصاد اسپانیا چه کرد؟

به گزارش ایرنا، اسپانیا در حالی با پیامدهای اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند که از پایه‌های قوی و متنوع صنعتی برخوردار بوده و یکی از بزرگترین مقاصد توریستی جهان محسوب می‌شود.

اسپانیا عضو اتحادیه اروپا، یورو گروپ، سازمان تجارت جهانی (WTO)، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) و برخی دیگر از سازمان های اقتصادی است. اقتصاد این کشور از نظر ساختاری، به طور عمده بر پایه فعالیت بخش خدمات استوار شده و پس از آن نیز بخش‌های صنعت، انرژی، مسکن و کشاورزی، بعنوان بخش های فعال اقتصادی در تولید ناخالص داخلی این کشور سهیم هستند.

عملکرد بخش خدمات، حدود ۷۵ درصد تولید داخلی را به خود اختصاص داده است.

پیشینه بحران‌های اقتصادی در اسپانیا
بحران مالی در اروپا، از سال ۲۰۰۸ اقتصاد اسپانیا را نیز تحت تاثیر قرار داد و تلاش دولتمردان این کشور برای جبران خسارت های وارده و بازگرداندن شرایط مساعد برای فعالیت های اقتصادی را به خود معطوف کرد.

تولید ناخالص داخلی این کشور در فاصله سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ بیش از ۹ درصد کاهش یافت و نسبت بدهی دولت به تولید ناخالص داخلی بطور مستمر و تا سال ۲۰۱۴ رو به افزایش گذارد.

در سال ۲۰۱۱ با خروج سرمایه های خارجی، افت شدید فعالیت های تولیدی، رکود در حوزه ساخت‌وساز، ضعیف شدن توان مالی بانک ها، سقوط شاخص بورس و نظایر آن، در مجموع شرایط دشواری برای این کشور ایجاد شد.

این وضعیت، بخش های عمومی و خصوصی را به تعدیل نیروی کار و یا اقداماتی همچون کاهش دستمزدها وادار کرد و همین امر به نوبه خود، به کاهش قدرت خرید، کاهش سرمایه گذاری و گسترش ابعاد بحران اقتصادی در این کشور دامن زد؛ کشوری که پیش از آن نیز با مشکلاتی ساختاری همچون بیکاری شدید رنج می برد.

در نیمه سال ۲۰۱۲ با اوج گیری بحران مالی در اسپانیا، کمک ۱۰۰ میلیارد یورویی اتحادیه اروپا برای ساماندهی وضعیت مالی این کشور به ویژه بانک های در معرض خطر به تصویب رسید. با بکارگیری این منابع و انجام برخی اصلاحات بانکی، از اواسط سال ۲۰۱۳ تا حدی وضعیت کمبود نقدینگی بانک های این کشور تحت کنترل قرار گرفت و با ادامه اجرای این اصلاحات، اتحادیه اروپا رسما اعلام کرد بانک های اسپانیا دیگر نیازی به بسته های مالی نجات نداشته و بدین ترتیب از مجموع اعتبار ۱۰۰ میلیارد یورویی مصوب اتحادیه برای اسپانیا، این کشور در نهایت به حدود ۴۱ میلیارد یورو برای ساماندهی و ترمیم سیستم بانکی خود بسنده کرد.

اکنون با توجه به تجربه اسپانیا در گذار از چنین بحران های اقتصادی، باید دید این کشور برای عبور از رکود اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا چه برنامه‌هایی در نظر گرفته است.

رکود چهارمین اقتصاد اروپا
در میان کشورهای منطقه یورو، همه‌گیری کرونا بیشترین تاثیر را بر اسپانیا داشت و چهارمین اقتصاد بزرگ اتحادیه اروپا را متحمل سقوط ۱۸.۵ درصدی تولید ناخالص داخلی کرد به طوری که این کشور شاهد بدترین رکود تولید پس از گذر از بحران ۶ سال گذشته بود؛ ضمن آنکه بدترین عملکرد اقتصادی در طول سه ماهه دوم سال ۲۰۲۰ را نیز ثبت کرد.

کاهش تولید ناخالص داخلی اسپانیا که دلیل اصلی آن شیوع گسترده کرونا و تعطیلی کسب و کارها در دوران قرنطینه است، در سه ماهه نخست سال جاری میلادی نیز ۵.۲ درصد کاهش داشته است.

به تازگی «پدرو سانچز» نخست وزیر اسپانیا اعلام کرد بحران اقتصادی حداقل تا سال ۲۰۲۳ گریبانگر کشور خواهد بود.

گردشگری خارجی
با افزایش لحظه ای شمار مبتلایان به ویروس کرونا در اسپانیا توریسم بعنوان یکی از مهمترین زیر مجموعه های بخش خدمات، با شدیدترین پیامدهای اقتصادی بیماری همه گیر مواجه شده است؛ صنعت کلیدی گردشگری که نزدیک به ۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی و ۱۳ درصد از اشتغال در اسپانیا را به خود اختصاص داده است، به دنبال شیوع گسترده ویروس کرونا، با افت شدید به ۷.۴ درصد در تولید ناخالص داخلی و همچنین ۷.۷ درصد در حوزه اشتغال کاهش خواهد یافت.

تعطیل شدن هتل های اسپانیا و دیگر شرکت ها در بخش گردشگری مانند هتل های زنجیره ای ایبرواستار، گروه ان اچ هتل، سناتورهتل، گروه ریو، گروه بارسلو هتل و هتل ملیا، موجب اخراج موقت ۵۹ هزار و ۹۹۱ نفر شده است.

براساس محاسبه سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، یک ماه قرنطینه در کشورهای توسعه یافته معادل با دو واحد درصد کاهش در تولید ناخالص داخلی است، اما این رقم برای کشوری مانند اسپانیا که یکی از ستون‌های اصلی اقتصادی کشور بر پایه صنعت گردشگری است، بیشتر خواهد بود.

طبق نظر مدیرعامل موسسه جهانگردی «اکسلتور»، در صورت تداوم محدودیت ها، بخش جهانگردی اسپانیا بیش از ۸۰ میلیارد یورو ضرر خواهد کرد.

در بازه زمانی ماه آوریل و ژوئن (فروردین تا خرداد) و به دنبال قرنطینه سراسری، تعطیلی ها، توقف پروازها و بسته بودن مرزها حدود یک میلیون شغل در بخش گردشگری از دست رفته است و اکنون با موج دوم شیوع کرونا در اسپانیا، نگرانی ها از ضربه شدیدتر به این بخش در فصل تابستان دو چندان شده است.

براساس اطلاعات نشریه کنفیدنسیال، درآمد آژانس های هواپیمایی اسپانیا در پایان ژوئیه (مرداد) سال جاری میلادی (۲۰۲۰) با کاهش ۹۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ روبرو شد.

جولان ویروس کرونا اگرچه ژوئیه (تیر_مرداد) اسف‌باری را برای گردشگری اسپانیا به ارمغان آورد اما موج دوم شیوع این بیماری منحوس، اعمال محدودیت‌ها از سوی دولت انگلیس و همچنین توصیه های فرانسه و دیگر دولت های اروپایی به عدم سفر به اسپانیا، نه فقط زنگ خطرها را از وقوع پیامدهایی شدیدتر به صدا درآورده بلکه تاکنون موجب سقوط شاخص سهام چهار شرکت بزرگ گردشگری این کشور در بازار بورس ایبکس شده است.

براساس آخرین گزارش‌ها، از پنج ژوئن (۱۶ خرداد) تاکنون این شرکت‌ها نزدیک به ۱۲ میلیارد یورو ضرر کرده اند. در حال حاضر همه کشورهای حوزه شینگن به جز پنج کشور لوکزامبورگ، لهستان، رومانی، پرتغال و سوئد به شهروندان خود توصیه کرده اند از سفر به اسپانیا بپرهیزند.

موفقیت در بخش گردشگری مستلزم جلب اعتماد مصرف کننده است؛ اعتمادی که با گسترش این ویروس، به بی اطمینانی و هراس اجتماعی تبدیل شده است

امیدها به گردشگری با شعار "در اسپانیا بمان"
با قطع امیدها از جذب گردشگران خارجی، اکنون تلاش دولت های محلی برای ترویج گردشگری ملی و جذب توریسم داخلی افزایش یافته است؛ تلاش هایی که اگرچه نتیجه آن جبران آسیب شدید به صنعت گردشگری در اسپانیا نخواهد بود اما تاثیر مثبتی بر رشد «گردشگری ملی» خواهد داشت.

در ماه های تابستان و پس از لغو شرایط هشدار و قرنطینه و با توجه به اینکه محدودیت رفت و آمد بین شهرها و ایالت های اسپانیا برداشته شده است، توریسم داخلی تا حدی (حدود ۴۰ درصد) ظرفیت ها را دوباره احیا کرده که البته ناکافی ست.

بر اساس اطلاعات وزارت گردشگری اسپانیا بین ۷ تا ۲۵ درصد اسپانیایی ها تمایل به سفر به دیگر کشورها را دارند، در حالی که ۷۵ درصد از شهروندان اسپانیایی ترجیح می دهند سفر به خارج از کشور را به سال های آینده موکول کنند و این به معنای فراهم شدن فرصت و ظرفیت گسترده کشور برای ترویج و جذب گردشگران داخلی ست.

ضربه بزرگ به صنعت هواپیمایی
شرکت‌های بزرگ هواپیمایی جهان از ابتدای شیوع کرونا تاکنون متحمل خسارت‌های جبران ناپذیری شده‌اند؛ افت ناگهانی و بی‌سابقه مسافرت‌ها، صنعت تولید و بازار جهانی فروش هواپیما با بحرانی بی‌سابقه مواجه ساخته و شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی ناچار به اخراج هزاران نفر از کارکنان خود شده اند.

طبق محاسبه‌های انجام شده توسط انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی (یاتا)، به دنبال لغو دومینووار پروازها در اسپانیا، حدود ۷۵۰ هزار شغل در معرض خطر است که در هیچ کشور دیگری در اروپا عواقب شغلی چندان ویران کننده نخواهد بود.

«لوئیز گایگو» مدیرعامل شرکت هواپیمایی «ایبریا» اسپانیا پیشتر اعلام کرد که به خاطر بحران پیش آمده در صنعت هواپیمایی بین‌المللی ناشی از شیوع ویروس کرونا، این شرکت مجبور است تعداد هواپیماهای خود را کاهش داده همچنین تعداد مقصدها و پروازهای خود را با توجه به کاهش شدید تقاضا برای مسافرت‌های هوایی پایین بیاورد.

از سوی دیگر، ایرباس نیز اعلام کرده با هدف احیای اقتصادی خود، تصمیم دارد بیش از ۱۵ هزار نفر از کارگران خود را در بخش ساخت هواپیماهای غیرنظامی تقلیل دهد. این شرکت هوانوردی تصمیم دارد تا اواسط ۲۰۲۱ حدود ۵ هزار نفر از پرسنل خود در فرانسه، ۵ هزار و ۱۰۰ نفر در آلمان، ۹۰۰ نفر در اسپانیا، ۱۷۰۰ نفر در انگلیس و ۱۳۰۰ نفر دیگر را در مناطق مختلف جهان از کار بیکار کند.

برقرای ۴۰ درصدی پروازها در مقایسه با سال گذشته میلادی (۲۰۱۹) نمونه بارزی از پیامدهای غیرقابل انکار شیوع ویروس کرونا بر بخش گردشگری و صنعت هواپیمایی اسپانیاست؛ کاهش ۹۵ درصدی انجام پروازها در هفته پایانی آوریل (اردیبهشت)، رکورد ثبت شده اسپانیا در ماه های اخیر بود.

شیوع کرونا در چین و سپس در کشورهای مختلف، ضربه جدی و هولناکی به شرکت‌های هواپیمایی جهان از جمله غول‌های هواپیمایی وارد کرده به گونه‌ای که مقام‌های این شرکت‌ها برای اتخاذ تدابیری که کمترین آسیب را به آنها وارد کند، مستاصل شده‌ و چشم‌انداز مبهمی برای آینده صنعت هوایی جهان ترسیم می‌شود.

بیکاری و کاهش اشتغال
تحولات در بازار کار اسپانیا و نرخ بالای بیکاری نیز بعنوان یکی از مهمترین شاخص های مورد توجه در حوزه اقتصادی و اجتماعی مورد توجه قرار دارد.

براساس آخرین داده های مرکز ملی آمار اسپانیا (INE) بیش از یک میلیارد و ۷۰ میلیون شغل در سه ماهه دوم سال جاری میلادی (۲۰۲۰) به دلیل شیوع ویروس کرونا و شرایط قرنطینه در اسپانیا از بین رفته است که در این بین کاتالونیا با از دست رفتن حدود ۲۲۳ هزار و ۷۰۰ موقعیت شغلی بیشترین تاثیر در بازار کار را شاهد بود.

گسترش بیماری همه گیر علاوه بر افزایش آمار بیکاری با سوق دادن کسب و کار به سمت «دورکاری» نیز بازار کار اسپانیا را تحت تاثیر قرار داده است. به طوری که با افزایش ۱۶.۲ درصدی فعالیت های از راه دور نسبت به مدت مشابه سال گذشته میلادی (۲۰۱۹)، تعداد شاغلان دورکار به حدود سه میلیون نفر رسیده است

ضربه به صنعت خودروسازی
محصولات صنایع خودروسازی و خودروهای تولیدی از عمده ترین کالاهای صادراتی و همچنین مهمترین بخش های صنعتی اسپانیا به شمار می‌رود؛ خودروهای تولیدی در اسپانیا به ۱۲۰ کشور جهان صادر می شود.

اتحادیه اروپا با جذب حدود ۷۵ درصد از تولیدات صنعت خودروسازی اسپانیا، بیشترین سهم را در میان مقاصد صادراتی این کشور به خود اختصاص داده است. بازارهای انگلیس، امریکا، آلمان و ایتالیا عمده ترین مقاصد اتومبیل های صادراتی بوده اند.

در اسپانیا بخش خودروسازی تا قبل از بحران ویروس کرونا ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی و ۱۹ درصد کل صادرات اسپانیا را تشکیل می داد. این صنعت ۹ درصد از جمعیت شاغل را شامل می‌شد. در حال حاضر، بخش تولید خودرو در اسپانیا تقریبا به طور کامل متوقف شده است. شرکت های بزرگ خودروسازی و تامین کننده قطعات خودرو مانند نیسان، رنو، سئات، فورد، مرسدس بنز، گروه آنتولین، یوروماستر، والئو ایلومیناسیون، دنسو، فیکوسا، آدینت، پی اس آ، لئار کورپوریشن و همچنین بنگاه‌های خودرو فروشی در حال اخراج موقت کارکنان خود برای تعطیلی کامل و یا کاهش فعالیت خود می‌باشند.

شرکت خودروساز نیسان ژاپن که به دنبال کاهش تقاضا و شرایط اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا در ماه های اخیر متحمل ضررهای مالی سنگین شده است، پس از انتشار خبرها از تعطیلی کارخانه های این شرکت در اسپانیا و اعتراض های شدید کارکنان، سرانجام چهارشنبه گذشته (۱۵ مرداد) پس از ۲۵ ساعت مذاکره بین اتحادیه ها و سران این شرکت خودرو سازی، تعدیل نیرو و اخراج کارکنان تا دسامبر ۲۰۲۱ به تعویق افتاد.

اسپانیا که از ابتدا یکی از دو کانون اصلی شیوع کرونا در اتحادیه اروپا بوده، به مانند ایتالیا از ۷۵۰ میلیارد یورو بودجه کمکی مصوب اتحادیه برای راه‌اندازی مجدد اقتصاد بهره مهمی خواهد داشت. این سهم برای اسپانیا که چهارمین اقتصاد اتحادیه است، ۱۴۰ میلیارد یورو است که نزدیک به ۷۳ میلیارد یورو آن قرار است به صورت یارانه مستقیم به این کشور داده شود. با این حال وابستگی بسیار زیاد اسپانیا به فعالیت‌های خدماتی موجب شده تا نگرانی ها از بازیابی و احیای اقتصادی ضعیف تر این کشور نسبت به همسایگان و شرکای اروپاییش بیشتر شود.

اسپانیا در حالی در رتبه دهم کشورهای درگیر به ویروس کرونا در فهرست جهانی قرار دارد که تا کنون بیش از ۳۷۰ هزار نفر در این کشور به این بیماری مبتلا شده و همچنین افزون بر ۲۸ هزار نفر در اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند.