در روزهای گذشته خبر ناپدید شدن آلبوم عکس‌های شخصی ناصرالدین شاه در کاخ گلستان خبری شوکه کننده در عرصه میراث فرهنگی بود که موجب ناخرسندی دوستداران این عرصه شد.
این آلبوم که حاوی ۱۰۰ قطعه عکس ارزشمند از نخستین تصاویر ثبت شده در ایران است، در حالی ناپدید شده است که آلبوم‌خانه سلطنتی کاخ گلستان از بخش‌های غیرقابل بازدید عموم بوده و ورود به آن حتما باید با مجوز از سوی سازمان میراث فرهنگی و مدیریت مجموعه صورت گیرد.
در همین حال گویا پنج ماهی می‌شود که مسوولان کاخ گلستان از مفقود شدن آلبوم ناصرالدین شاه مطلع هستند اما در این چندماه سخنی در این‌باره به میان نیاورده‌اند.
مسوولان کاخ گلستان چه می‌گویند؟
«آفرین امامی» مدیرمجموعه جهانی کاخ گلستان در آخرین توضیحاتش در خصوص ناپدید شدن آلبوم مذکور گفته است: «اواخر اسفند سال ۹۸ امین‌اموال آلبوم‌خانه کاخ گلستان در آخرین انبارگردانی خود متوجه شد یک آلبوم ناصری حاوی ۱۰۰ قطعه عکس کوچک در قفسه نیست، این موضوع را به من اعلام کرد. بلافاصله برای پیشگیری از موضوعات سوء‌بعدی، اقدامات حقوقی انجام شد. با واحدهای ذی‌صلاح وزارتخانه، پلیس اینترپل و قوه‌قضائیه نیز در این زمینه مکاتباتی انجام دادیم، حتی مشخصات و تصاویر اثر نیز برای پلیس اینترپل ارسال شد.»
امامی با این وجود تاکید کرده است که آلبوم ناصری سرقت نشده و احتمالا لابه‌لای اشیای دیگر قرار گرفته و گم شده است.
وی در این‌باره نیز به رسانه‌ها گفته است که بر اساس یافته‌های یگان حفاظت میراث فرهنگی هیچ نشانه‌ای مبنی بر سرقت اثر وجود ندارد و برای بررسی موضوع، کمیته‌ای متشکل از اداره کل موزه‌ها، نماینده مدیریت کاخ گلستان، یگان حفاظت میراث فرهنگی و نماینده ذی‌حسابی و اداره کل امور مالی وزارتخانه به منظور انبارگردانی رسمی تشکیل شده و انبارگردانی آغاز شده است.
به گفته امامی، با توجه به اینکه حجم آثار زیاد است، مسوولان ذیربط تا پایان انبارگردانی نمی‌توانند درباره مفقود شدن آلبوم شخصی ناصرالدین‌شاه اظهارنظر قطعی کنند.
گم شده‌ها زیادند!
این نخستین‌بار نیست که اشیای ارزشمند تاریخی در کاخ‌ها ناپدید می‌شوند، مرداد ماه ۱۳۸۴ اولین تصویر متحرک جهان که بر روی یک جام سفالین در شهر سوخته در سیستان و بلوچستان ایران کشف شده و پنج هزار سال قدمت دارد ناپدید شد و مسئولان موزه‌های ایران از محل نگهداری این اثر هنری اظهار بی‌اطلاعی کردند. در آن زمان گفته می‌شد که این اثر به موزه زاهدان تحویل داده شده است اما مسوولان موزه زاهدان این ادعا را رد می‌کردند تا اینکه سرانجام بعد از مدت‌ها کشمکش قدیمی‌ترین سفالینه انیمیشن جهان در موزه ایران باستان دیده شد.
همچنین گفته می‌شود در چند سال گذشته دو گلدان نفیس نیز در مجموعه کاخ گلستان مفقود شده است. این گلدان‌ها گویا زمانی که بخشی از کاخ در اختیار یک گروه فیلمبرداری برای ساخت مجموعه‌ای تاریخی بوده گم شده‌اند و دیگر هیچ‌وقت درباره سرنوشت آنها اطلاع‌رسانی نشده است.
واکنش مسوولان چه بوده است؟
در مدت زمانی که از انتشار خبر مفقود شدن آلبوم تاریخی ناصرالدین شاه در کاخ گلستان می‌گذرد، هیچ‌یک از مسئولان به جز عده معدودی به این اتفاق واکنش نشان نداده‌اند.
«محمد بهشتی شیرازی» عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری و رییس سابق سازمان میراث فرهنگی، در توضیح آن چه در کاخ گلستان رخ داده گفته است: «ماجرای مفقود شدن منتفی است و به طور قطع عکس ها در انبار گردانی پیدا خواهد شد. کما اینکه بسیاری از عکس هایی که در آلبوم‌خانه وجود داشت و می گفتند مفقود شده در انبارگردانی پیدا و رسانه ای هم شد. این اثار بخشی از تاریخ این مرز و بوم است؛ تاریخ را نمی توان دزدید و فروخت!»
با این وجود برخی مسوولان بر لزوم اطلاع رسانی دقیق در خصوص سرنوشت آلبوم خصوصی ناصرالدین شاه تاکید دارند.
«حسن خلیل‌آبادی» عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران، به دنبال درز کردن خبر ناپدید شدن این آلبوم تاریخی به رسانه‌ها گفته است: مسئولان وزارت میراث فرهنگی و کاخ گلستان باید توضیح دهند که علت گم شدن این آلبوم چه بوده و دقیقاً چه حادثه‌ای رخ داده و سبب گم شدن این آلبوم شده است.
وی می‌افزاید: بخش‌های مختلف کاخ گلستان مجهز به دوربین‌های نظارتی است که بررسی این مسأله از طریق این دوربین‌ها امکان‌پذیر است، بنابراین باید مسئولان مربوطه هر چه سریع‌تر پاسخگوی افکارعمومی باشند.
آلبوم‌خانه سلطنتی کاخ گلستان یکی از بزرگ‌ترین آلبوم‌خانه‌های سلطنتی جهان و از گرانبهاترین میراث فرهنگی ایران است که بنای آن در دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار گذاشته شده است. در این آلبوم‌خانه، چندهزار نگاتیو شیشه‌ای و ۴۲ هزار و ۵۰۰ قطعه عکس تاریخی از دوره قاجار نگهداری می‌شود که فقط بخش کوچکی از این عکس‌ها در سال‌های گذشته منتشر شده‌اند. بخشی از عکس‌های این آلبوم‌خانه سلطنتی، مربوط به آلبوم اختصاصی ناصرالدین‌شاه است که تصاویر آن را شخص شاه از خود و اعضای حرم گرفته است؛ آلبومی که حالا گم شده و گویا هیچ کسی هم نمی‌خواهد برای روشن شدن افکار عمومی توضیح شفافی درباره آن بدهد.
در این میان نکته قابل تامل، مفقود شدن یک اثر تاریخی آن هم در موزه‌ای است که ظاهرا برای محافظت از آثار موجود در آن تمهیدات امنیتی سفت و سختی در نظر گرفته شده است. چگونه می‌شود که یک اثر تاریخی ارزشمند زیر کنترل دوربین‌های امنیتی و مدار بسته ناگهان ناپدید شود؛ آنگونه که «محمدرضا محبوب‌فر» کارشناس میراث فرهنگی در گفت‌وگویی رسانه‌ای در این‌باره می‌گوید: « من نمی‌توانم باور کنم که در یک مکان مجهز به دوربین‌های امنیتی، یک مجموعه ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو گم شود؛ به همین راحتی!»
به نظر می‌رسد پس از گذشت سال‌ها و رخ دادن اتفاقات مشابه حالا دیگر زمان آن رسیده که مدیران میراث فرهنگی و گردشگری برای مستندسازی محفوظات تاریخی مجموعه کاخ‌های ملی اقدامات درخور و شایسته‌ای انجام دهند و بیش از پیش به مراقبت و حفاظت از آثار ملی همت بگمارند.
نظر شما