تابستانه کتاب ۹۹، به خط پایان نزدیک می‌شود، کتابفروشان در این روزها شرایط ویژهای را تجربه کرده‌اند که در سال‌های اخیر کم سابقه بوده است. مخاطبان کتاب در روزهایی که به دلیل همه‌گیری کرونا، بیشتر وقت افراد در خانه می‌گذرد بیشتر شده است، از سوی دیگر برگزار نشدن نمایشگاه کتاب،این امکان را فراهم کرده که طرح‌های تخفیف فصلی، اهمیت بیشتری پیدا کنند.
کتابفروشان در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره نحوه و شرایط برگزاری تابستانه کتاب ۹۹، حرف‌های متفاوتی دارند و نکاتی را یادآوری کرده اند که می‌تواند در دوره‌های بعدی طرح‌های تخفیف فصلی به آنها توجه شود. طرح‌هایی که با اعلام معاون کتاب و فرهنگ موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران چندان هم دور نیستند و پس از تامین اعتبار از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در پاییز ۹۹، دوره بعدی آن برگزار خواهد شد.
کتابفروشان طرح تابستانه ۹۹ را مانند دیگر طرح‌های تخفیف فصلی، یاری‌رسان و مهم ارزیابی کردند و اطلاع‌رسانی ضعیف، کم بودن اعتبار خرید، مشکلات سامانه ثبت کتاب و انتخاب روزهای نامناسب را از مهمترین مسائل این طرح دانستند.
مخاطبان از وجود طرح تابستانه اطلاع ندارند
موسوی، فروشنده کتابفروشی حکمت در ابتدای خیابان ابوریحان، درباره این دوره از طرح تابستانه کتاب گفت: تفاوت چشمگیری نداشته‌ایم، ما همیشه به همین شکل کار می‌کردیم. امسال هم مثل دوره‌های قبلی بود. فروش کتاب به کلی ضعیف است و کرونا هم دلیل دیگری شده است، اما نتیجه طرح تابستانه، بد نبوده و قابل توجه است.
وی اضافه کرد: اعتبار ما در طرح هنوز به پایان نرسیده و در این زمان باقی مانده هم فکر نمی‌کنم تمام شود. در هفته دوم نسبت به آغاز طرح مشتری‌ها کمتر شدند.
این کتابفروش با بیان این که بارکدخوان طرح تابستانه کتاب، برخی کتاب‌ها را نمی‌شناسد، اضافه کرد: از آنجا که مشتری‌های ثابت داریم، نمی‌توانم به آنها بگویم این کتاب شامل تخفیف می‌شود و دیگری نمی‌شود. قیمت برخی کتاب‌ها نیز به روز نشده و در سامانه با قیمت چاپ‌های قبلی ثبت شده و تفاوت قیمت تخفیف زیاد است.
موسوی ادامه داد: به نظر می‌رسد کسی که سامانه را در اختیار دارد حتی یک بار هم کتابفروشی نکرده که بداند چه مشکلاتی وجود دارد. برخی از مشتریان ما با شنیدن اینکه برخی کتاب‌ها ثبت نشده اند یا تخفیف ندارند دل‌خور می‌شوند به همین دلیل مجبوریم حتی جایی که تخفیف اعمال نمی‌شود، از سرمایه خودمان تخفیف بدهیم. البته این را هم اضافه کنم این مشکل همیشه و در همه دوره‌ها وجود داشته است.
وی تاثیر طرح تابستانه در فروش کتاب‌ها را اندک دانست و گفت: برخی خریداران برای خرید کتاب دست نگه می‌دارند تا طرح فصلی آغاز شود و برای خرید کتاب عجله نمی‌کند. از سوی دیگر خیلی از مخاطبان هم از وجود طرح اطلاع ندارند، با این که سال گذشته از طرح استفاده کرده‌اند، باز هم به خاطر ندارند این طرح فصلی برگزار می‌شود و از روی دادن آن تعجب می‌کنند.
طرح تابستانه، به مخاطب برای تهیه کتاب کمک می‌کند
سلمان مفید، مدیر کتابفروشی مولی با بیان این که فروش غیرحضوری، یکی از مهمترین تفاوتهای این دوره با دیگر طرح‌های فصلی است گفت: امسال در تابستانه کتاب، فروش غیرحضوری بیشتر شده و حتی از شهرهای دیگر هم، به ما سفارش کتاب داده‌اند و از طریق پیام‌رسان‌ها بیشترین فروش را داشته‌ایم.
وی با اشاره به این که فروش آنلاین و تلفنی در خارج طرح نیز همیشه در کتابفروشی مولی برقرار بوده، افزود: به دلیل وضعیت همه گیری، حتی خود ما هم به مخاطبان توصیه می‌کنیم از طریق فضای مجازی کتاب‌های مورد نظر خود را تهیه کنند و از طرح تابستانه هم بهره ببرند.
مفید تفاوت فروش کتاب در دوره طرح تابستانه و غیر آن را اندک دانست و ادامه داد: این طرح‌ها بیشتر به مصرف کننده کمک می‌کند تا کتابفروش، چون افرادی که از ما خرید می‌کنند، در هر صورت خرید را انجام می‌دهند اما در زمان طرح‌های فصلی خرید خود را جمع می‌کنند و در ۱۰ روز برگزاری طرح تابستانه کتاب می‌خرند، به همین دلیل برای کتابفروشی‌ها سود و تاثیر چشم گیری ندارد اما برای مخاطب کتاب، مناسب است.
وی اظهار داشت: بیشتر آثار نشر مولی در نمایشگاه کتاب را نهادها و کتابخانه‌های بزرگ دولتی می‌خریدند، اما امسال این بخش را از دست داده‌ایم. برگزار نشدن نمایشگاه، به نفع اهالی کتاب بود و دیدار با مشتریان در کتابفروشی برای ما خیلی بهتر است. هم مخاطب برای آمدن تا نمایشگاه کتاب هزینه نمی‌کند و هم ما هزینه هنگفت نمایشگاه را متحمل نمی‌شویم.
این کتابفروش، با بیان این که نمایشگاه کتاب مجازی، طرحی جدی و قابل پیگیری نیست، ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد زیرساخت‌های لازم برای این کار را ندارد و فراهم کردن آن زمان زیادی خواهد برد.
وی کم بودن سقف خرید برای مخاطبان را مهمترین مساله در طرح تابستانه کتاب دانست و اضافه کرد: با گران شدن کتاب‌ها، برای خرید یک کتاب باید ۱۵۰ هزار تومان هزینه کرد که این همه سقف خرید کتاب در طرح تابستانه است.
مفید درباره سقف اعتبار کتابفروشی گفت: اعتبار اولیه ما در ۵ روز نخست پایان یافت و تا کنون دو بار هم حساب‌مان را تمدید کرده‌ایم و تخفیف اشتراکی به مشتریان می‌دهیم به طوری که از ۲۰ درصد تخفیف، ۱۰ درصد را کتابفروش می‌پردازد و ۱۰ درصد باقی دیگر را وزارت فرهنگ و ارشاد، پرداخت می‌کند. سقف فروش به قدری کم است که ممکن است در این یکی دور روز پایانی هم دوباره تمدید کنیم.
وی طولانی بودن روند ثبت کتاب‌ها یکی از مشکلات قابل رفع این طرح دانست و اظهار داشت: کندی اینترنت و سختی پردازش سایت، مشتریان و ما را معطل می‌کند. اگر این نکته رفع شود، بسیار به پیشرفت طرح کمک می‌کند.
خانه کتاب برای تبلیغات طرح تابستانه از ظرفیت فرهنگی شهرداری‌های استفاده کند
یارمحمدی، مدیر خانه کتاب آدینه ورامین، گفت: تخفیف طرح تابستانه با توجه به قیمت بالای کتاب‌ها جز در خریدهای زیاد به چشم نمی‌آید، اما مشتری اکنون راغب‌تر است که از تخفیف‌های فصلی استفاده کند.
وی اظهار داشت: اطلاع‌رسانی درباره طرح از آغاز به عهده خود ما بوده است به مشتریان و مخاطبان اطلاع داده‌ایم. تا جایی که من همکاران را رصد کردم، خود کتاب فروشی‌ها هستند که مسئولیت تبلیغات را به عهده گرفتند. اگر خانه کتاب می‌خواهد فروش کتاب قابل توجه شود باید تبلیغات بیشتری در دوره‌های آینده در برنامه خود قرار بدهد. من از شهرداری ورامین درخواست کردم بنر تابستانه کتاب را در یک محل پرتردد نصب کند. شاید بهتر باشد خانه کتاب برای تبلیغات نیز برنامه‌ای بریزد و از ظرفیت فرهنگی شهرداری‌ها بهره بگیرد.
این کتابفروش بیان کرد: تبلیغات یکی از عناصر بسیار مهم در معرفی کتاب و کتابفروشی‌هاست و بسیاری کتابفروشان به ویژه در خارج از مرکز اصلی تهیه کتاب گم نام هستند.
یارمحمدی اضافه کرد: طرح‌های فصلی تخفیف کتاب از معدود کارهایی است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌می‌تواند برای مخاطبان کتاب انجام دهد و شاید کار دیگری از آنها برنیاید. کار مهم تری که شاید انجام به کمک کتابفروشی هم بیاید کم کردن هزینه تولید کتاب است.
وی مشکلات طرح را چنین برشمرد: یکی از مشکلاتی که در طرح‌های فصلی با آن روبه‌رو شده‌ایم، این است که مخاطب همه کتاب‌هایی را که نیاز دارد در روزهای طرح تهیه می‌کنند و بعد از آن فروش کتاب به نصف می‌رسد و مخاطب تا طرح تخفیفی بعدی برای خرید کتاب صبر می‌کند. طرح‌های فصلی همانند نمایشگاه کتاب یک دوره شوک دارد و پس از پایان افت محسوسی در فروش کتاب به وجود می‌آید.
این کتابفروش افزود: سامانه فروش کتاب خانه کتاب مشکل فنی خاصی ندارد اما امکان در روند استفاده کمی سخت شود، مسأله به روز رسانی اطلاعات از خانه کتاب یا ناشر، باید پیگیری شود و داده‌ها صحیح باشند و جز این مسأله دیگری نیست.
وی درباره عناوین پرفروش، گفت: خود ما هستیم که به مخاطب فرصت انتخاب کتاب می‌دهیم و بر اساس آنچه می‌شناسیم به او کتاب معرفی می‌کنیم. اعتبار ما در هفته نخست به پایان رسیده و تمدید شده است، البته علت آن فروش قابل توجه یا مشتریان زیاد نیست بیشتر قیمت بالای کتاب این اتفاق را رقم زده است.
طرح‌های تخفیفی، سه برابر شدن قیمت کتاب را پوشش نمی‌دهد
بختیاری، از مدیران کتابفروشی مروارید، با بیان این که مسائل معیشتی بر خرید کتاب اثر گذاشته است، گفت: طرح تابستانه امسال با سال‌های گذشته تفاوتی نداشت، جز این مردم بودجه‌ای که برای کتاب اختصاص می‌دهند کمتر شده است. از سوی دیگر این طرح آخر ماه، برگزار و زمانی آغاز شد که دیگر فرصت برنامه‌ریزی برای حقوق دریافتی نبود، این نکات در موفقیت طرح‌های تخفیف مهم است.
وی افزود: اولین بار که طرح برگزار شد در ایام عید بود و بسیار خوب شروع شد، فروردین ماه برای مردم از نظر معیشتی موقعیت مناسبی است، آن دروه یکی از بهترین دوره‌های طرح‌های فصلی تخفیف کتاب و عالی بود. این طرح‌های فصلی بسیار بهتر از نمایشگاه کتاب هستند، در کتابفروشی‌های ازدحام کمتر است، مشکلات کمتری دارد، دسترسی آسانتر است، سقف خریدی وجود دارد که فرصت برنامه ریزی برای بودجه را به مخاطب کتاب می‌دهد، کار خوبی است که خانه کتاب انجام داده.
بختیاری در توضیح مشکلات نرم افزاری سامانه خرید کتاب، گفت: باید شرایط را به طور کلی سنجید، وضعیت اینترنت در همه کشور نوسان دارد و سیستم‌ها کند هستند و نکته‌های متفاوتی در این زمینه وجود دارد. با در نظر گرفتن این موارد چقدر می‌توانیم متوقع باشیم؟ باید خودمان را با این شرایط وفق بدهیم، سخت است و مشتری مجبور می‌شود زمان بیشتری صرف کند و زمان بر است اما برای مخاطب کتاب ارزش دارد که صبوری کند.
این کتابفروش در خصوص اعتباری که در این طرح به کتابفروشی مروارید اختصاص یافته است، اظهار داشت: اعتبار ما تقریبا به پایان رسیده و این روزهای پایانی، یک بار آن را تمدید می‌کنیم و طرح مشارکت را درخواست می‌کنیم. ما کتاب‌های نشر خودمان را که مروارید باشد با تخفیف خودمان به مشتری می‌دهیم و از اعتبار طرح تابستانه او کم نمی‌کنیم، ما از ابتدای طرح از سال ۱۳۹۴ با آن همراه بوده‌ایم و در این کار پخته شده‌ایم، مسیر برای ما روشن است. من همیشه از این طرح ابراز رضایت کرده‌ام و گفته‌ام عالی است.
بختیاری اضافه کرد: کار کتاب همیشه مشکلات خودش را دارد اما همین که با این شرایط اقتصادی باز هم کار دوام دارد، مهم و ارزشمند است. درصد خواننده خیلی کم شده است، بودجه خرید کتاب خانواده‌ها شاید تا یک پنجم کاهش یافته است، این موقعیت برای دانشجویان بسیار خوب است که از تخفیف‌ها استفاده کنند.
وی با بیان این که مساله کتابفروش‌ها نقدینگی است، گفت: وقتی نمایشگاه کتاب برگزار نشد، ناشر خیلی ضربه خورد، چون روی این نقدینگی حساب کرده بود. این طرح هم به مخاطبان کمک کرده هم به کتابفروشان و ناشران. نقدینگی آن در حد نمایشگاه کتاب نیست اما طرح برای مردم هم راحت تر است.
بختیاری افزود: این تخفیف‌ها به سود مردم است، این نکته که با وجود هزینه‌های کمرشکن، هنوز مردم کتاب می‌خرند، علاقه آنها را نشان می‌دهد، اما قیمت کتاب به قدری بالا رفته که کتاب ۳۰ تومانی، ۹۰ تومان قیمت خورده است. طرح هم این سه برابر شدن را پوشش نمی‌دهد اما باز هم از هیچ بهتر است.
برای طرح‌های فصلی کتاب باید مثل نمایشگاه تبلیغ شود
معدن نژاد، مسئول بخش کتاب در شهر کتاب هفت چنار در منطقه بریانک، با بیان این که وضعیت طرح با دوره‌ها گذشته تفاوتی نداشته است و با همان ساز و کار برگزار شده است، گفت: با توجه به این که درمنطقه ما کتاب فروشی قابل توجهی نیست و شهر کتاب هفت چنار مهمترین کتاب فروشی در جنوب غربی تهران به حساب می‌آید، مخاطبان ما روی این کتابفروشی متمرکز هستند.
وی افزود: ما تا کنون دو بار اعتبار کتابفروشی را تمدید کرده‌ایم و با توجه به موقعیت شهر کتاب هفت چنار به طور کامل تمدید شده و مشارکتی نبوده است.
معدن‌نژاد کتاب‌های رمان را پرمخاطب ترین کتاب‌های این طرح در این شعبه دانست و کتاب‌های موفقیت و روانشناسی در رتبه دوم جای داد.
وی بزرگترین مساله طرح تابستانه کتاب را ضعف اطلاع رسانی دانست و گفت: برای این موضوع کاری صورت نگرفته است چون کتابفروشان خودشان به طور مستقل نمی‌توانند کاری کنند. اگر تبلیغات گسترده، مثل نمایشگاه کتاب برای این طرح در نظر گرفته شود، می‌تواند بسیار به پیش برد اهداف آن برای حمایت از کتابفروشی‌ها کمک کند.
این کتابفروش اضافه کرد: بسیاری از مخاطبان ما از وجود چنین طرحی بی اطلاع اند، مگر کتابخوان‌های خاصی که روی اخبار کتاب هم متمرکز هستند. تعداد کسانی که از طرح اطلاع دارند، انگشت شمار است.
طرح تابستانه فرصت آشتی با کتابفروشی‌هاست
یراقچی، مدیر کتابفروشی پنجره، گفت: در طرح تابستانه به طور نسبی استقبال بیشتری داشته‌ایم. برای معرفی این طرح تبلیغ و از طریق اینستاگرام کتابفروشی و از طریق تلفنی، اطلاع رسانی کردیم.
وی افزود: بسیاری افراد نمی‌دانند طرح تابستانه‌ای وجود دارد و این نکته مهمی است. وقتی مشتری می‌آید، در خود کتابفروشی متوجه می‌شود طرح تابستانه‌ای هست، با این که پوسترهایش را به ویترین زده‌ایم. روی طرح به اندازه کافی تبلیغ نشده است، باید بیشتر شناخته شود و جا بیفتد. ما تلاش کردیم به مخاطبان کتاب اطلاع بدهیم به هوای این طرح هم که شده پایشان به کتابفروشی باز شود.
یراقچی گفت: تا امروز دو بار اعتبار ما تمدید شده است، امکان دارد این دو روز پایانی هم یک بار دیگر آن را تمدید کنیم.
وی برگزار نشدن نمایشگاه کتاب، در استقبال از طرح بی تاثیر دانست و افزود: سال‌های گذشته هم که نمایشگاه برگزار می‌شد، طرح‌های فصلی کار خودش را انجام می‌داد. در تابستان به طور کلی فروش بهتر است و در مرداد ماه، خواننده کتاب بیشتر می‌شود و این طرح هم به آن کمک می‌کند. این تخفیف‌ها با توجه به گرانی در همه بخش‌ها و افزایش قیمت کتاب، فرصت خوب و زمنیه‌ای برای مراجعه مخاطبان به کتابفروشی‌هاست و در او شوق ایجاد می‌کند.
وی مهم ترین مساله در طرح تابستانه را کم بودن بودجه اختصاص یافته به هر فرد دانست و اضافه کرد: دست کم ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان اعتبار برای هر فرد لازم است که بتواند کتاب بخرد. اگر مخاطب دو کتاب بردارد، ۱۵۰ هزار تومان اعتبار او به پایان می‌رسد و این طرح عطش خرید کتاب برخی کتابخوان‌ها را برطرف نمی‌کند.
یراقچی اطلاع رسانی بهتر و بیشتر را نکته‌ای مهم برای بهتر برگزار شدن این طرح‌های حمایتی دانست و گفت: هرچه تبلیغات به ویژه در فضای مجازی، وسیع تر باشد، تاثیر بهتر و بیشتری خواهد گذاشت. از سوی دیگر سامانه با مشکلاتی رو به رو است، کتاب‌های جدید هنوز در سامانه ثبت نشده اند و کتاب برخی ناشران نیز در آن وجود ندارد البته دیگر به این مشکلات عادت کرده ایم.
وی افزود: طرح‌های فصلی، نشان دهنده توجه وزارت فرهنگ و ارشاد به مخاطب کتاب و مایه دلگرمی‌است اما به طور کلی اگر کتاب‌ها به درستی به مخاطبان معرفی شود، ارزش‌های کار کتاب مطرح شود مردم کتابخوان می‌شوند. وقتی فردی برای خرید یک کتاب می‌آید و به او کتاب‌های دیگر را معرفی می‌کنیم، بیشتر از ۵ کتاب را می‌خرد، این شوق را در خریداران کتاب می‌بینم اما برای خرید سر در گم هستند.
این کتابفروش، یکی از مشکلات کتابخوانی در ایران کتابفروش‌ها دانست و اظهار داشت: شاید کتابفروش‌ها نیاز به آموزش و گذراندن دوره و کسب تجربه دارند، این خود مساله مهمی‌است، اگر یک کتابفروش خوب در کتابفروشی باشد، می‌تواند چندین کتابخوان بسازد و حتی یک محله را کتابخوان کند.
در طرح تابستانه برای خرید به مخاطب کتاب انگیزه می‌دهیم
ضیغمی مدیر فروشگاه خانه کتاب امیر، در توضیح وضعیت کتابفروشی‌ها در طرح تابستانه گفت: هرگونه ایجاد هیجان و انگیزه برای خرید، آن هم کالاهایی که ضروری به نظر نمی‌رسد، به افزایش توجه به آن محصول کمک می‌کند و طرح‌هایی که تخفیف کتاب هستند نه‌تنها به خرید بهتر کتاب کمک می‌کند، بلکه زمینه آشنایی با کتاب را هم فراهم می‌آورد.
وی افزود: طرح تابستانه در فروش ما تاثیر زیادی داشته است، اما خود ما هم انگیزه خرید را در مشتری ایجاد می‌کنیم. وقتی مشتری برای خرید کتاب می‌آید با معرفی طرح، افراد دیگری را نیز به مشارکت در طرح تابستانه دعوت و از سوی دیگر اگر قرار به خرید یک کتاب داشته است چند کتاب، با استفاده از طرح تابستانه تهیه می‌کند.
ضیغمی ادامه داد: وقتی هیجان نمایشگاه کتاب فروکش می‌کند فروش بازار کتاب به ویژه در تهران افت محسوسی دارد، این نکته نشان می‌دهد مخاطب همه بودجه و سرمایه‌گذاری خود را در نمایشگاه کتاب مصرف کرده و نیاز چند ماهه خود را برطرف می‌کند.
این کتابفروش، با اشاره به اهمیت درس خواندن دانش‌آموزان در خانه، گفت: نکته دیگری که در این طرح اهمیت دارد نبودن کتاب‌های درسی و کمک درسی است؛ چون افراد کتاب مورد نظر خود را در هر مقطع زمانی تهیه می‌کنند؛ اما کتاب‌های عمومی‌و داستانی، کتاب‌های پرفروش این طرح‌ها می‌شوند و در خرید مخاطبان تاثیر چشمگیری دارند. با توجه به وضعیت معیشتی مردم و گرانی کتاب اگر کتاب‌های کمک درسی هم در دوره‌های بعدی به این طرح اضافه شود، خدمت بزرگی به دانش‌آموزان خواهد بود. با توجه به در خانه ماندن بچه‌ها و غیرحضوری شدن مدارس کتاب‌های کمک درسی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، تهیه آنها سختی‌های خود را دارد و ضروری است.
وی با بیان اینکه از اعتبار طرح اندکی باقی مانده، افزود: احتمالا در این یکی دو روز باقی مانده اعتبار را تمدید خواهیم کرد. با توجه به افزایش قیمت کتاب ۳۰ هزار تومان هم تخفیف خوبی است اما کم است، قیمت کتاب بیش از دو برابر افزایش داشته است. تخفیفی که در طول سال‌ها در طرح‌های فصلی ارائه شده از ۲۰ هزار تومان به ۳۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل خیلی به چشم نمی‌آید و با یک کتاب اعتبار مشتری برای خرید آن به پایان می‌رسد. بالاتر بودن رقم تخفیف برای هر فرد می‌تواند تاثیر چشم گیری در مطالعه کتاب بگذارد.
نظر شما