تاریخ‌سازی شاخص بورس با تکیه بر حمایت‌ های دولت

این موضوع بر کسی پوشیده نیست که اصلی‌ترین علت رونق بورس در سال جاری حمایت تمام قد دولت و مقامات ارشد کشور از این بازار است که توانست اعتماد همه سرمایه‌گذارانی را که به دنبال ورود نقدینگی‌های خود به بازاری مطمئن برای سرمایه‌گذاری با کسب بازدهی معقول بودند را جلب کند.

دولت از ابتدای سال جاری با نگاهی متفاوت نسبت به سال‌های گذشته به بازار سرمایه ورود کرد و به نظر می‌رسد سیاست کارآمدی را که برای حمایت از این بازار در پیش گرفته، کوتاه‌مدت نخواهد بود و قطعا در کنار تامین مالی از بورس به دنبال این است تا مشارکت و ورود سرمایه‌گذاران به این بازار را از راه‌های مختلف افزایش دهد.

شستا، بزرگترین عرضه بورسی

عرضه شستا به بورس که معضل تصمیم‌گیری برای ورود آن به بورس از سابقه‌ای دیرینه برخوردار بود، نهایتا بعد از سال‌ها کشمکش در نخستین روزهای سال جاری و با حمایت دولت وارد بازار سرمایه شد که این موضوع می‌تواند نخستین گام و مهر تاییدی برای حسن نیت و دفاع همه‌جانبه دولت از این بازار باشد.

حمایت دولت از این بازار تنها به عرضه شستا در بورس ختم نشد بلکه با آزادسازی سهام عدالت و عرضه صندوق‌های سرمایه گذاری ETF، پازل فعالیت‌های خود برای رونق بورس را تکمیل کرد و بارها در صحبت‌های مختلف از تداوم عرضه سهام شرکت‌های دولتی و دیگر اقدامات موثر برای رونق بورس خبر داده شده است.

به دنبال حمایت دولت و وعده‌های داده شده برای توسعه این بازار، شاخص کل که در ابتدای سال جاری در محدوده ۵۰۰ هزار واحد قرار داشت در چند ماه نخست سال به رکوردشکنی‌هایی دور از ذهن دست یافت و رتبه نخست را از نظر بازدهی در میان دیگر بازارها کسب کرد.

 بنابراین بررسی روند معاملات بورس و تامین مالی از این بازار در سال جاری نسبت به سال‌های گذشته به دلیل شگفت‌آوری‌هایی که با خود به همراه داشته قابل بیان نیست و می‌توان از آن به عنوان ثبت رکوردهای جدید و تاریخ‌سازی بورس در ایران نام برد که همه این اتفاقات به علت تزریق اعتماد دولت به این بازار صورت گرفته و نمی‌توان از موضوع دیگری به عنوان عامل تاثیرگذار در ایجاد چنین رخدادی یاد کرد.

۱۴۰ شرکت جدید در مرحله فرایند پذیرش

طبق گفته‌های رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در چهار ماه نخست امسال، ۱۰۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی در بازار سرمایه انجام شده است، در حالی که سال گذشته در چهار ماه ابتدایی ۳۰ هزار میلیارد تومان تامین مالی انجام شده بود، بدین ترتیب امسال تامین مالی بوسیله بازار سرمایه بیش از سه برابر رشد داشته است.

«حسن قالیباف اصل» با بیان اینکه  ۱۴۰ شرکت در بورس و فرابورس در حال طی کردن فرایند پذیرش هستند، اظهار داشت: تا چند وقت گذشته یک عرضه اولیه در روزهای چهارشنبه‌ انجام می‌شد در حالی که عرضه اولیه دو برابر شد و این در حالی است که آمار عرضه اولیه امسال در مقایسه با سال گذشته بسیار بیشتر است. به عنوان مثال، در کل سال گذشته پنج هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان عرضه اولیه انجام شد، در حالی که در چهار ماه نخست امسال ارزش عرضه های اولیه از ۱۳ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان گذشت.

الزام عرضه سهام شرکت‌های دولتی به بورس

کسب بازدهی سهامداران از این بازار را نمی‌توان به عنوان تنها مزیت سرمایه‌گذاری در بازار سهام مطرح کرد، دولت در کنار تامین مالی به دنبال حمایت از تولید و خروج تولیدکنندگان از شرایط بحرانی است که این موضوع باعث شده تا بورس به عنوان اصلی‌ترین گزینه برای حمایت دولت و اتخاذ تصمیمات جدید برای رونق این بازار باشد.

به دنبال حمایت‌های انجام شده از طرف دولت، در یکی از جلسات ستاد هماهنگی اقتصادی دولت که در اردیبهشت ماه برگزار شد، حسن روحانی، ریس جمهوری با اشاره به افزایش مشارکت عمومی در بازار بورس، خواستار عرضه بیشتر سهام شرکت‌ها و بنگاه‌های بزرگ در بورس شد. 

رییس جمهوری در ماه های اخیر بارها و در جلسات متعدد، افزایش عرضه‌های اولیه را اقدامی اصولی و دقیق جهت ایجاد ثبات، توسعه و رونق بخشی به بازارهای مالی و اقتصاد کشور دانسته و اعلام کرده است: تمامی دستگاه‌های دولتی طبق ضوابط و مقررات اعلام شده، موظف به عرضه سهام شرکت‌های خود در بورس هستند. برای شکوفایی اقتصاد، لازم است این شرکت ها سریع‌تر به بخش خصوصی و مردم واگذار شود و به خصوص سازمان بورس باید نسبت به اجرای تعهدات شرکت‌ها مبنی بر تکمیل سهام شناور اقدام کند.

 رییس جمهوری در تیر ماه دستگاه‌های ذی ربط را موظف کرد طی یک برنامه زمانبندی شده، سهام دولتی را در بازار بورس واگذار کنند. وی همچنین واگذاری بخش دولتی اقتصاد به بخش خصوصی را از سیاست‌های مهم نظام عنوان کرد که در اجرای آن تعلل جایز نیست.

واگذاری سهام شرکت‌های دولتی، مهمترین اقدام دولت برای رشد اقتصادی

همچنین در راستای چنین حمایت‌هایی چندی پیش علی ربیعی، سخنگوی دولت واگذاری سهام شرکت‌های دولتی را از مهمترین اقدامات دولت برای رشد اقتصادی اعلام کرد و گفت: عرضه سهام و واگذاری شرکت‌های دولتی، گام دیگری برای کوچک‌سازی دولت و بزرگ کردن حوزه عمومی و بخش‌های صنعتی خصوصی به عنوان یک استراتژی از سوی دولت دنبال می‌شود. دولت با اجرای سیاست‌های واگذاری سهام و شرکت‌ها به دنبال کسب درآمد و هزینه‌کرد درآمدها نیست. درآمد این واگذاری‌ها در نهادهای عمومی یا در بخش‌هایی از دولت منجر به سرمایه گذاری‌های مجدد شده که همین امر زمینه ساز تولید، افزایش اشتغال و سرمایه گذاری‌های جدیدتر می‌شود.

وی در میان سخنان خود از برنامه جامع دولت برای واگذاری‌ها خبر داد و گفت: دولت یک برنامه جامع و مفصل در زمینه واگذاری‌ها دارد به طوری که در قالب سازمان‌های توسعه‌ای و شرکت‌های مادرتخصصی تا سقف ۳۰ درصد  پس از پذیرش در بازار سرمایه، واگذاری‌ها انجام خواهد شد. ایدرو و ایمیدرو از مهمترین  سازمان‌های توسعه‌ای هستند که هر کدام با ارزش‌هایی که مشخص شده واگذار خواهند شد.

ربیعی گفت: تولید نیروی برق حرارتی، سازمان تهیه کالای آب و برق (ساتکاپ) و در نهایت در بخش تخصصی‌ها شرکت ملی پالایش پخش فرآورده های نفتی است که دولت بنا دارد در مراحل مختلف و با شیوه‌های مختلف آنها را به بخش خصوصی واگذار کند و با تامین مالی آنها بتواند در دوران کرونا از سرمایه گذاری‌ها و ایجاد اشتغال‌های جدید و یا حتی اتمام پروژه های نیمه تمام حمایت کند.

تأمین مالی از راه عرضه سهام بنگاه‌ها

در اوج حمایت‌های صورت گرفته از بازار سرمایه عبدالناصر همتی، رییس بانک مرکزی در یادداشتی اینستاگرامی اعلام کرد: شرایط بازار سرمایه امکان خوبی برای بهبود شرایط تأمین مالی در کنار تأمین کسری بودجه، از راه عرضه سهام بنگاه‌ها و اموال مازاد و مهمتر از همه انتشار هدفمند ومدیریت شدهٔ اوراق بدهی که هر دو ضد تورمی هستند، فراهم کرده است.

الزام شرکت‌های دولتی به عرضه ۲۵ درصد سهام

با توجه به اقبال عمومی مردم به سرمایه‌گذاری در بورس و اوراق بهادار و ورود نقدینگی‌های سرگردان به سمت بورس، در چند روز گذشته هیأت‌وزیران مصوبه‌ای در مورد الزام شرکت‌های دولتی به عرضه ۲۵ درصد سهام خود منتشر کرد که این مصوبه در تاریخ ۲۹ تیر ۹۹ با امضای اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور برای اجرا ابلاغ شد.

الزام دستگاه های دولتی در واگذاری دارایی‌ها

با توجه به صحبت های مطرح شده در راستای عرضه سهام شرکت های دولتی به بورس و نیز تجربه موفق عرضه بخشی از سهام شستا در بورس، رییس جمهوری دستگاه‌های دولتی را موظف کرد تا واگذاری سهام کارخانجات و دارایی‌های خود را تسریع کنند.

وی در خصوص عرضه سهام شرکت‌های دولتی در بورس اعلام کرد: با طراحی‌ و برنامه‌ریزی‌های خوبی که از سوی دستگاه‌های مختلف انجام گرفته است، می‌توان امیدوار بود بورس کشور در مسیر حرکتی منطقی و پایدار باشد و این فرآیند که در راستای مردمی‌سازی اقتصاد کشور و هدایت نقدینگی به سمت بازار سرمایه است، می‌تواند تولید کشور را نیز رونق ببخشد.

عرضه سهام دولتی به بورس

به دنبال تاکیدات صورت گرفته، مجلس در نشست علنی روز یکشنبه (‌۲۶ مردادماه) تصویب کرد تا شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران یا فرابورس که مالکیت بیش از ۵۰ درصد آن‌ها در اختیار دولت قرار دارد موظف به عرضه سهام خود شوند.

در ماده یک این لایحه آمده است؛ شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران یا فرابورس که کنترل و یا مالکیت بیش از ۵۰ درصد سهام آن ها در اختیار دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (۵) قانون خدمات کشوری مصوب ۸ مهرماه سال ۱۳۸۶ با اصلاحات و الحاقات بعدی قرار دارند، موظفند از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون تا پایان مدت اعتبار قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تامین منابع مالی موردنیاز خود از طریق بازار سرمایه را پس از تصویب درخواست افزایش سرمایه در مجمع عمومی شرکت، از محل افزایش سرمایه به روش صرف سهام با سلب حق تقدم از سهامداران و عرضه عمومی آن انجام دهند.

بورس، گزینه نخست سرمایه‌گذاری در میان مردم ایران

درباره حمایت‌های انجام شده از سوی دولت و مذاکرات مربوط به عرضه سهام شرکت‌های دولتی به بورس «محمدمهدی مومن‌زاده»، کارشناس بازار سرمایه به خبرنگار ایرنا می‌گوید: نگاه فعالان بازار سرمایه به سرمایه گذاری در بورس بعد از صحبت‌های مقامات ارشد کشور تغییر کرده است و بیش از گذشته باعث افزایش محبوبیت این بازار در بین سرمایه‌گذاران شده است.

وی با بیان اینکه بازار سرمایه اکنون به گزینه نخست سرمایه‌گذاری در میان مردم ایران تبدیل شده است، افزود: در طول سال ۹۸ و چند ماه نخست سال ۹۹ همه ابزارهای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه مانند بازار سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری به بازدهی بسیار خوبی نسبت به سال‌های گذشته دست پیدا کردند.

مومن زاده خاطرنشان کرد: مساله دیگر که وجود دارد و از نظر سیاست‌گذار به عنوان امر بسیار مهمی تلقی می‌شود فروش سهام دولت در بازار سرمایه با عدد بسیار بالایی است که این موضوع می‌تواند وسعت بیشتری از این بازار را تحت شعاع قرار دهد.

مومن‌زاده اظهار داشت: دولت در صدد است تا دارایی خود را در بورس به فروش برساند که اجرای این تصمیم به دلیل گستردگی این شرکت‌ها بسیار سخت به نظر می‌رسد اما به طور حتم با قطعیت در اجرای آن شاهد نتیجه مثبت این اقدام در عملکرد بورس خواهیم بود.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه هدف نهایی دولت و مجلس در زمینه حمایت از این بازار فقط کسب بازدهی کلان برای سرمایه‌گذاران نیست، گفت: دولت به دنبال این است که این بازار را به محیطی امن برای سرمایه‌گذاری تبدیل کند و افراد با توجه به ذائقه‌های ریسک‌پذیری متفاوت بتوانند بازدهی خوبی را از این بازار کسب کنند.

وی با اشاره به اینکه حمایت از بازار سرمایه به عنوان مهمترین و راهبردی‌ترین اقدام تلقی می‌شود که دولت، مجلس و قوای مختلف کشور به کار گرفته‌اند، گفت: تا کنون هیچگاه در بین مردم چنین اعتمادی برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود نداشته است.

به گفته مومن زاده، اکنون اعتمادی وجود دارد که باعث شده تا مردم ترجیح دهند سرمایه خود را به جای ورود به نظام بانکی وارد بازار سرمایه کنند.

بازدهی چشمگیر بورس در یک سال اخیر

مومن‌زاده با اشاره به اینکه حجم ورود نقدینگی یه این بازار در طول یکسال اخیر با افزایش بسیار چشمگیری همراه بوده است، اظهار داشت: با توجه به صحبت‌هایی که از سوی مسئولان در راستای عرضه سهام شرکت‌های متعدد به این بازار مطرح شده است پیش‌بینی می‌شود اقبال برای سرمایه‌گذاری در این بازار افزایش یابد و تا پایان سال شاهد رشد بیشتر سرمایه‌گذاری در بورس باشیم.

این کارشناس بازار سرمایه  با تاکید بر اینکه ریسک‌های سیاسی و اقتصادی وجود دارد اما حمایت‌های دولت باعث کاهش تاثیر این ریسک‌ها در معاملات بازار شده است، افزود: اقبال مردم، فشار ورود نقدینگی برای سرمایه‌گذاری در بورس و حمایت دولت مسیر این بازار را از سایر بازارها جدا کرده و باعث شده تا رتبه نخست کسب بازدهی را در میان دیگر بازارها به دست آورد.

وی خاطرنشان کرد: در نیمه دوم سال ۹۸ و چند ماه نخست سال جاری در دیگر مناطق خارج از تهران میزان خرید سهام در بورس بیش از فروش بوده است و حجم سرمایه‌گذاری در این بازار به دلیل حمایت های انجام شده افزایش یافته است که همه این مسایل به دلیل ورود دولت به این بازار اتفاق افتاده است.

مومن‌زاده اظهار داشت: دولت باید حمایت جدی را از صنایع مختلف در این بازار داشته باشد و نباید فرصت تاریخی که اکنون  ادر اختیار اقتصاد کشور قرار گرفته بود  و نقدینگی‌های قابل توجهی را وارد این بازار کرده است از دست بدهد.

این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد: عرضه‌های اولیه یکی از بخش‌های جالب بازار است که بهتر است فرآیندهای آن تغییر کند و نباید اجازه داد کارآمدی و هویت اصلی بازار با عرضه اولیه‌های بزرگ مانند شستا از بین برود.