جهان در بیم و امید؛ مسیر دشوار دستیابی به واکسن موثر کرونا

بیماری ناشی از ویروس کرونا که بعدها با نام کووید_۱۹ شناخته شد، نخستین بار توسط مقامات چینی در ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹(۱۰ دی ۹۸) به سازمان جهانی بهداشت گزارش شد و تصور نمی‌شد که تا ژانویه (دی-بهمن ۹۸) به اروپا شیوع پیدا کرده باشد.

در ماه آوریل ۲۰۲۰ بود که یک بیمارستان فرانسوی که نمونه‌های قدیمی از بیماران ذات‌الریه را آزمایش کرده بود، کشف کرد که این بیمارستان توانسته در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۹ / ۶ دی ۹۸ ، حدود یک ماه پیش از آن که دولت فرانسه اولین مورد ابتلا به کرونا را در این کشور اعلام کند، مردی که به بیماری کووید-۱۹ مبتلا بوده را درمان کند. سازمان جهانی بهداشت در واکنش به این گزارش، آن را عجیب ندانست و از کشورها خواست درباره سایر موارد مشکوک اولیه تحقیق کنند. 

انیستیتوها، مراکز درمانی، پزشکان و دانشگاه‌های علوم پزشکی در سراسر جهان برای تولید واکسن کرونا دست به کار شدند. به گفته سازمان بهداشت جهانی بیش از ۱۵۰ کشور در حال کار و پژوهش برای ساختن این واکسن هستند.

در نخستین موفقیت‌های جهانی از دسترسی به واکسن کرونا، اولین بار دانشگاه آکسفورد حدود یک ماه پیش اعلام کرد که واکسن ساخت این گروه نتایج بسیار خوبی در ایجاد ایمنی در داوطلبان نشان داده است.

دانشگاه آکسفورد اعلام کرد واکسنی که برای درمان ویروس کرونا ساخته بی‌خطر است و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. آزمایش این واکسن بر روی بیش از یک هزار نفر نشان داد که با تزریق آن در بدن آنتی بادی‌ و گلبول‌ سفید تولید می‌شود که با ویروس کرونا مبارزه می‌کنند. در آن زمان هرچند یافته‌های جدید دانشگاه آکسفورد بسیار امیدوار کننده به نظر می‌رسید اما هنوز خیلی زود بود تا بدانیم که آیا این واکسن فرد بیمار را کاملا درمان یا مصونیت ایجاد می کند یا نه.

واکسن آکسفورد، نخستین محصول نبود و در آمریکا و چین نیز دستاوردهای مشابهی حاصل و منتشر شده است.

شرکت «جانسون و جانسونJohnson & Johnson- » هم اعلام کرد که بزرگترین آزمایش بالینی واکسن بالقوه کروناویروس را در ماه سپتامبر/ شهریور و مهر ۹۹ آغاز کند. به نقل از «سی‌ان‌بی‌سی»، آزمایش مرحله سوم واکسن کرونا این شرکت روی ۶۰ هزار فرد سالم با سنین ۱۸ سال به بالا در ۱۸۰ نقطه آمریکا و سایر کشورها انجام می‌شود. وزیر بهداشت انگلیس اعلام کرده که ساخت این واکسن در خوشبینانه‌ترین حالت تا کریسمس آماده می‌شود.

پیشتر، دانشمندان انگلیسی آزمایش واکسن بیماری «کووید- ۱۹» را در ماه آوریل/ فروردین/اردیبهشت ۹۹) بر روی حدود هزار نفر آغاز کردند. نتیجه تحقیقات آنها که در نشریه علمی لنست (Lancet) به چاپ رسید از تولید ایمنی دوگانه در افراد ۱۸ تا ۵۵ ساله پس از تزریق آزمایشی واکسن ویروس جدید کرونا حکایت داشت.

به دنبال تلاش کشورها برای ساخت واکسن کرونا، رئیس جمهوری روسیه ۱۰ روز پیش از ثبت نخستین واکسن کرونا در این کشور خبر داد. «ولادیمیر پوتین» با ابراز امیدواری نسبت به این که در جهان به مرور زمان واکسن جدید کرونا ساخته شود این را هم گفت که یکی از دخترانش از این واکسن استفاده کرده است.

وزیر بهداشت روسیه هم گفت که واکسن کرونا در مرکز گمالایا  و بر پلتفرم مشخص ساخته شده و قرار است بر این پایه شش واکسن دیگر ساخته شود. در گزارش رسمی سایت ثبت رسمی دارو در روسیه، مقابل واکسن کرونا نوشته شده که اول ژانویه سال آینده (دیماه امسال) این واکسن در دسترس مردم قرار می گیرد.

صندوق سرمایه‌گذاری مستقل روسیه که پروژه واکسن کرونا را تامین مالی می‌کند، روز پنجشنبه گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد آزمایشات ایمنی‌زایی و ایمنی واکسن «اسپوتنیک-وی -  Sputnik V» هفته آینده با شرکت بیش از ۴۰ هزار نفر آغاز می‌شود. این صندوق گفته بیش از ۲۰ کشور درخواست خرید بیش از یک میلیارد دوز واکسن کرونای روسیه را داده‌اند که روسیه توافقاتی با چندین کشور برای تولید آن داشته است.

در این ارتباط، یک مقام ارشد دولتی در مکزیک هفته گذشته از آزمایش دست کم ۲ هزار دوز از واکسن روسی کرونا در این کشور خبر داد.  به گزارش رویترز، دولت مکزیک اعلام کرد که قصد دارد دستکم دو هزار دوز از واکسن روسیه را میان جمعیت خود آزمایش کند.

به دنبال ثبت نخستین واکسن کرونا در روسیه، رقابت کشورهای دیگر از جمله چین و آمریکا و حتی برخی کشورهای اروپایی و آسیایی برای تولید واکسن، بالا گرفت به طوری که چین به عنوان یکی از کشورهای پیشقدم در این زمینه، سه‌شنبه گذشته اعلام کرد نخستین واکسن خود را ثبت کرده است تا از این رقابت جا نماند.

پس از آنکه روسیه اعلام کرد واکسن کرونا را تولید کرده است آمریکا خیلی زود از خرید ۱۰۰ میلیون دُز از یک واکسن تولید داخل خبر داد. این در حالی است که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد باتوجه به تبعیض موجود در حوزه سلامت، رنگین پوستان آمریکا اعتمادی به نظام مراقبت‌های بهداشتی کشورشان نداشته و حتی در صورت تایید واکسن کرونا توسط سازمان غذا و دارو، نزدیک به ۳۵ درصد مردم این کشور به واکسن کرونا دسترسی نخواهند داشت.

چین هم تاکید کرد برای ایستادن در صف سازندگان واکسن کرونا در تلاش است و نخستین واکنس خود را ثبت کرده است؛ این واکسن که «Ad۵-nCoV» نام دارد، توسط شرکت داروسازی «کان سینو» چین و با سرپرستی «چن وی» متخصص بیماری های عفونی این کشور تولید می شود.

به گزارش ایرنا، «لیو جینگ جن» رییس این شرکت داروسازی چینی روز چهارشنبه گذشته در کنفرانسی خبری در پکن اعلام کرد: واکسن تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی (۱۰ دی ۱۳۹۹) وارد بازار می شود و دو بار تزریق آن، مبلغ یک هزار یوان معادل ۱۵۰ دلار هزینه دارد.

طبق اطلاعیه‌ای که در وب سایت سازمان ملی مالکیت معنوی چین منتشر شده است در صورت شیوع مجدد ویروس کرونا در چین، تولید انبوه این واکسن می تواند در مدت زمان کوتاه انجام شود.

این وضعیت نشان می دهد جهش ها در زمینه تحقیق، توسعه و ساخت واکسن بلندتر شده است و در آینده ای نه چندان دور واکسن های مختلف ساخت کشورهای دیگر وارد بازار خواهد شد این اقدامات، امیدواری برای پایان دادن به بحران کرونا ۱۹ را بیشتر کرده است.

در کنار این موفقیت‌ها، محققان در حال آزمایش و بررسی نانوآنتی‌بادی‌هایی برای رسیدن به واکسن ضدکرونا هستند که باعث بروز رفتار ایمنی در بدن می‌شود.  ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، موسسه ملی سلامت آمریکا سه‌شنبه گذشته اعلام کرد که موفق به توسعه واکسن احتمالی برای مقابله با کووید ۱۹ شده ‌است، واکسنی که از فناوری نوآورانه مبتنی بر نانوآنتی‌بادی موسوم به Tito استفاده می‌شود.

این تلاش‌ها در حالی ادامه دارد که سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که تمایل برخی کشورها به اعمال محدودیت‌ها و اولویت دادن به منافع خود در دستیابی به واکسن کووید –۱۹ برای استفاده ملی، همه‌گیری کرونا را وخیم‌تر کرده است. «تدروس آدهانوم» رئیس سازمان جهانی بهداشت سه‌شنبه گذشته گفت: ملی گرایی به تشدید همه گیری کرونا منجر شده و شکست زنجیره تامین جهانی را رقم زده است.

محقق و استاد بنیاد تحقیقات بیماری‌های میکروبی دانشگاه اوزاکا ژاپن اعلام کرد که دولت این کشور تولید و دستیابی به واکسن موثر کرونا را در اولویت اقدامات خود قرارداده است زیرا هدفی مهم‌تر از برگزاری ایمن بازی‌های المپیک وجود ندارد.

پرفسور «یوشی‌هارو ماتسوارا» چهارشنبه گذشته در واکنش به تولید واکسن در برخی از کشورها اظهارداشت که شرایط ایمنی و اثرگذاری یک واکسن علاوه بر دسترسی و سهولت استفاده از آن باید به آن توجه شود زیرا تولید موثر یک واکسن به ۱۰سال زمان نیاز دارد.  اکنون با زمان کمتر از یکسال، اصالت و تاثیرگذاری آن مورد سوال خواهد بود. 

نخستین آزمایش بالینی واکسن کرونا ساخت چین در پاکستان پس از چراغ سبز وزارت بهداشت و اداره تنظیم مقررات دارویی این کشور به اجرا گذاشته می‌شود. رسانه‌های پاکستانی روز چهارشنبه گذشته گزارش دادند که آزمایشات مربوط به واکسن چینی کرونا پس از طی دو مرحله اکنون وارد سومین مرحله خود شده و به زودی آزمایش بالینی آن در پاکستان اجرا می‌شود.

شرکت داروسازی سینوفارم چین همچنین روز جمعه از آغاز آزمایش بالینی مرحله سوم واکسن ضد کرونا این شرکت در آینده‌ای نزدیک در پرو خبر داد. «لیو جینگ جن» رییس هیات مدیره شرکت داروسازی سینوفارم چین گفت: میزان تولید واکسن در دو پایگاه پژوهش و تولید این شرکت در پکن و ووهان در سال به بیش از ۲۰۰ میلیون دز خواهد رسید.

به گزارش رویترز، وزیر امور خارجه اندونزی هم گفته چین متعهد شده از ماه نوامبر تا مارس ۴۰ میلیون دوز واکسن ویروس کرونا را به دولت اندونزی ارائه دهد.

همچنین به گزارش روز شنبه خبرگزاری فرانسه، وزیر بهداشت آرژانتین روز جمعه اعلام کرد: یک پروژه واکسن کووید-۱۹ توسط انیستیتو سینوفارم چین در سه مرحله برای داوطلبان در آرژانتین آزمایش خواهد شد.

به دنبال موفقیت‌های به دست آمده در روسیه، چین و آمریکا، رئیس جمهوری فرانسه هم گفته واکسن بیماری همه گیر کووید ۱۹ ممکن است به زودی آماده شود. به گزارش یورونیوز، «امانوئل مکرون» می گوید احتمال تولید واکسن ویروس جدید کرونا در «ماههای آینده» وجود دارد. او روز پنجشنبه در جریان نشست خبری مشترک با «آنگلا مرکل» صدراعظم همچنین از همکاری کشورهای اروپایی با یکدیگر در زمینه تحقیق برای تولید واکسن بیماری «کووید ۱۹» ابراز خرسندی کرد.او گفت: ما با همراهی یکدیگر همکاری اروپایی در زمینه واکسن را بهبود بخشیده ایم. بسیاری از کشورهای دیگر و کمیسیون اروپا برای تشویق شرکت های داروسازی اتحادیه اروپا در زمینه تحقیق برای کشف واکسن همسو شده اند.

از سوی دیگر کمیسیون اروپا روز پنجشنبه گذشته اعلام کرد که با شرکت داروسازی «کیور-وک» (CureVac) در آلمان برای عرضه ۲۲۵ میلیون نمونه از واکسن احتمالی کووید ۱۹ به توافق رسیده است. این چهارمین توافق مشابه بین اتحادیه اروپا و شرکت های داروسازی محسوب می شود. اتحادیه اروپا پیش از این با شرکت های داروسازی «سانوفی» و «جانسون و جانسون» برای عرضه به ترتیب ۳۰۰ و ۴۰۰ میلیون نمونه از واکسن احتمالی به توافق رسیده بود.

کمیسیون اروپا همچنین روز ۱۴ اوت (۲۴ مرداد) با شرکت داروسازی «آسترازنکا» برای عرضه ۳۰۰ میلیون نمونه از واکسن احتمالی «کووید ۱۹» توافق کرده بود. در این توافق پیش بینی شده است که اتحادیه اروپا می تواند ۱۰۰ میلیون نمونه دیگر علاوه بر ۳۰۰ میلیون نمونه اولیه دریافت کند.

در این پیوند همچنین به نقل از تارنمای «لکو» بلژیک، کمیته مشاوره علمی این کشور تصمیم به خرید واکسن کووید ۱۹ از شرکت داروسازی آسترازنکا کند.  تصمیم نهایی در این رابطه منوط به نشست بین وزارتخانه‌ای در خصوص بهداشت عمومی است.

همچنین روزنامه «لو پاریزین» فرانسه می‌نویسد: دانمارک هم به توافق اروپا پیوست. در اواسط ماه ژوئن ، آلمان ، فرانسه ، هلند و ایتالیا به نمایندگی از اتحادیه اروپا در خصوص استفاده از واکسن تولیدی آسترازنکا به توافق رسیدند و تامین ۳۰۰ میلیون دز از این واکسن احتمالی علیه ویروس کرونا را تصمین کردند. «منیوس اونیک» وزیر بهداشت دانمارک گفت: در صورتی که مشخص شود این واکسن موثر و ایمن است ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار دانمارکی برای واکسیناسیون ، دز کافی دریافت می‌کنند.

تمام این تلاش‌ها در حالی انجام می‌شود که دبیرکل سازمان بهداشت جهانی در تازه‌ترین اظهارات خود گفته است  تضمینی برای دستیابی به واکسن موثر برای پیشگیری این بیماری وجود ندارد و حتی در صورت دستیابی به این واکسن، نمی‌توان آن را به تنهایی برای پایان دادن به پاندمی کرونا کافی دانست.