پیروزی حقوقی ایران بر آمریکا در دیوان داوری لاهه پس از ۳۰ سال

روابط عمومی مرکز امور حقوقی بین الملل نهاد ریاست جمهوری ضمن اعلام این خبر افزود: طبق بیانیه عمومی الجزایر، آمریکا متعهد شده است که تمام دعاوی حقوقی اتباع و موسسات آمریکایی علیه ایران و موسسات دولتی در محاکم آمریکا را مختومه کند و کلیه احکام توقیف و احکام قضایی صادره را لغو، سایر دعاوی بر اساس چنین ادعاهایی را ممنوع و موجبات خاتمه دادن به چنین ادعاهایی را از طریق یک داوری لازم الاجرا فراهم کند.
این بیانیه ۲۹ دیماه ۱۳۵۹ امضا شده است.
همچنین مطابق بند ۲ ماده هفت بیانیه الجزایر، حل و فصل تمامی ادعاهایی که به هیئت داوری ارجاع می شد، از تاریخ طرح ادعا نزد هیئت داوری خارج از صلاحیت های قضایی دادگاه های ایران و ایالات متحده یا هر دادگاه دیگری می بود و دادگاه های آمریکایی مکلف بودند از رسیدگی به این قبیل پرونده ها خودداری کنند.
ایران در یکی از شکایات خود آمریکا را متهم کرده بود که به تعهدات خود عمل نکرده و بیانیه های الجزایر را نقض نموده است.
ایران در دادخواست خود علیه آمریکا توضیح داده بود که دستور اجرایی شماره ۱۲۲۹۴ رئیس جمهور آمریکا که در پنجم اسفند ۱۳۵۹ و در همین زمینه صادر شده، بر خلاف تعهد آن کشور برای خاتمه دادن به دعاوی مطروحه در دادگاه های آمریکا است و بیانیه های الجزایر را نقض کرده است و از این بابت باید خسارت وارده را به ایران بپردازد.
همچنین ایران(در پرونده الف۲۴) اعلام نمود که ایالات متحده با اجازه احیا و به جریان افتادن یک مورد خاص در دادگاه های آمریکا علیه ایران که دیوان داوری قبلا در مورد آن تصمیم گرفت بود، تعهد خود را در بیانیه های الجزایر مبنی بر منع رسیدگی مجدد به آن، نقض کرده است.
دیوان داوری، رسیدگی به مسئله مسئولیت آمریکا را از مرحله تقویم خسارات جدا کرد و سر انجام با پذیرش استدلال ها و حقوقی ایران، طی حکم جزئی خود در سال ۱۳۷۷ اعلام کرد که آمریکا در ایفای تعهدات خود در اصل کلی «ب» و ماده یک بیانیه حل و فصل دعاوی قصور ورزیده است و در مقابل جمهوری اسلامی ایران مسئولیت دارد، اما درباره میزان خسارت وارده از طرفین خواست ادله و مدارک خود را ارئه نمایند.
جمهوری اسلامی ایران نیز اسناد و مدارک مربوط به خسارت ناشی از پرداخت حق الوکاله بخاطر دفاع از دعاوی مطروحه در محاکم آمریکا را جمع آوری و به دیوان داوری تسلیم کرد.
دیوان داوری ملاک محاسبه خسارات را هزینه های ناشی از «الزام معقول (ایران) به حضور درجلسات یا ثبت مدارک برای دفاع محتاطانه از منافع خود» در پرونده های مطروحه در محاکم ایلات متحده تعیین نمود.
اینک پس از چند سال، دیوان داوری سرانجام امریکا را به پرداخت بخشی از حق الوکاله ها و هزینه های حقوقی ایران در پرونده های باقیمانده در محاکم آمریکا پس از امضای بیانیه های الجزایر، محکوم نموده است.
هیئت عمومی دیوان داوری دعاوی ایران- ایالات متحده در لاهه طبق این حکم ۱۱۴ صفحه ای که در تاریخ ۱۱ تیرماه ۹۳ در دو پرونده الف ۱۵(قسمت ۴) و الف ۲۴ صادر نمود، ایالات متحده آمریکا را مسئول نقض تعهدات آن کشور طبق بیانیه های الجزایر شناخت و مبلغ ۸۴۲ هزار و ۴۶۸ دلار و ۱۴ سنت به نفع ایران حکم داد. دیوان داوری همچنین آمریکا را به پرداخت بهره ساده پس از صدور حکم نسبت به مبلغ محکوم ٌ به مطابق نرخ بهره وام بانک های تراز اول آمریکا برای دوره ای که پرداخت مبلغ حکم صورت نگرفته، به نفع ایران محکوم کرد.
کارشناسان حقوقی معتقدند: گرچه مبلغ محکومٌ به این رای (بدون بهره) قابل توجه نیست اما ارزش واقعی این رای در احراز و اعلام محکومیت و تخلفات آمریکا از تعهدات عهد نامه ی خود می باشد. ایران و آمریکا در دی ماه ۱۳۵۹ با امضای بیانیه های الجزایر پذیرفتند که ادعاها و دعاوی مالی فیمابین را از طریق یک داوری بین المللی حل و فصل نمایند.
در این راستا، دیوان داوری دعاوی ایران – ایالات متحده آمریکا متشکل از ۹ نفر داور شامل سه آمریکایی، سه ایرانی و سه نفر داور ثالث، تشکیل گردید. ایران و آمریکا طرفین اصلی دعاوی در این داوری می باشند.
دعاوی باقیمانده در این دیوان، دعاوی اختلافات مالی بین دو دولت است. باوجود اختلاف نظر سیاسی بین دولتین، این دیوان داوری که بر اساس یک معاهده بین المللی (موسوم به بیانیه های الجزایر) تاسیس شده، به عنوان یک مرجع بین المللی و حقوقی، همچنان به کار خود ادامه داده و مشغول به کار می باشد.
علاقه مندان برای مطالعه متن کامل رای دیوان می توانند به نشانی اینترنتی WWW.IUSCT.NET مراجعه کنند.