غلامرضا شافعی روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره عملکرد و نحوه مواجهه مجلس یازدهم با دولت، با تاکید بر اینکه نباید در بیان انتقادها افراط و تفریط شود، گفت: به اعتقاد من مطالبی را که رهبر معظم انقلاب در دیدارشان با نمایندگان مجلس یازدهم بیان کردند بسیار خوب بود. امیدوارم مجلس به آن توصیه‌ها توجه و عمل کند.
دبیر مجمع وزیران ادوار جمهوری اسلامی ایران درباره حضور هفتگی وزرا برای پاسخ به سوالات نمایندگان مجلس، گفت: هر سوالی که از یک وزیر پرسیده می‌شود، ذهن این وزیر را در محل کار درگیر می‌کند. اجازه دهید که این وزیر وقت خود را برای اداره کشور صرف کند. بعضی مرتباً می‌گویند رییس جمهوری را استیضاح می‌کنیم. آیا وقت و ذهن رییس جمهوری درگیر این مساله نمی‌شود و اینگونه استیضاح‌ها و درگیری‌ها برای کشور هزینه ندارد؟ باید انصاف را رعایت کنیم.
شافعی یادآور شد: یکی از مقامات فرانسوی خاطره‌ای از زمان ریاست جمهوری فرانسوا میتران نقل می‌کرد. او می‌گفت که یک ایرانی که رفاقتی با یکی از مقام‌های فرانسوی داشت در زمستان مهمان او می‌شود. ایرانی می‌بیند که این مقام فرانسوی لباس گرم پوشیده و درجه ترموستات را روی ۱۸ گذاشته است. به او می‌گوید چرا درجه را زیاد نمی‌کنید. آن مقام پاسخ می‌دهد که رییس جمهوری به ما گفته است که برای صرفه‌جویی باید ۲ درجه نسبت به سال گذشته، دمای منازلمان را پایین‌تر بیاوریم. ایرانی در ادامه می‌پرسد که رییس جمهوری که از شما نیست و از جناح رقیب است، چرا از وی تبعیت می‌کنید؟ که آن مقام فرانسوی پاسخ داده بود که او رییس جمهور کشور است و همه باید کمک کنیم تا بتواند کشوررا به خوبی اداره کند. بنای ما این نیست که کسی که رییس جمهور شد آنقدر مانع تراشی کنیم تا نتواند کشور را اداره کند تا دفعه بعد، برنده شویم.
وی افزود: گاهی از امام (ره) مطلبی پخش می‌شود ایشان می‌فرمایند که «دعواهای ما برای خدا نیست.» چه بسا برخی‌ها حرف‌هایی که می‌زنند بخاطر خدا و کشور نیست.
برجام آمریکا را بی آبرو کرد
شافعی درباره عملکرد سیاست خارجی دولت روحانی و توافقنامه برجام گفت: نخستین دستاورد برجام این بود که آمریکا را میان دوستانش بی‌آبرو کرد و مشخص شد که به حرف‌های این کشور پیمان شکن، اعتمادی نیست. به فرموده حضرت علی (ع) در نامه اش به مالک اشتر، هر کسی پیمان شکنی کند از چشم مردم می‌افتد.
سفیر پیشین ایران در روسیه افزود: مذاکره کنندگان ایران، انسان های مجرب و متخصصی بودند. محمد جواد ظریف از نوجوانی در آمریکا تحصیل کرده و با فضای فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن کشور آشنا بود. علی اکبر صالحی هم در دانشگاه آمریکایی بیروت تحصیل کرده و مسلط به زبان انگلیسی و عربی و در یک دوره وزیر خارجه کشور بود. این افراد انصافاً سرمایه‌های کشور هستند خود آقای روحانی هم سال‌ها دبیر شورای امنیت ملی بود و در دولت اصلاحات با تروئیکای انگلیس، آلمان و فرانسه مذاکرات مفصلی داشت.
شافعی خاطرنشان کرد: به خاطر ندارم یک طرف کشوری چون ایران باشد که در جهان صنعتی و در اردوگاه غرب و شرق قرار نمی‌گیرد رو در روی ۶ کشور مطرح جهان به مذاکره بپردازد و به نتایجی برسد. در کل مقصر اینکه برجام به نتیجه غایی نرسید، آمریکا بود که پیشقدم خروج از برجام شد. مضافا اینکه اروپایی‌ها به شکل سنتی از آمریکا حساب می‌برند از سوی دیگر اروپایی‌ها هم ترجیح نمی‌دهند جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور اسلامی با مواضعی که دارد، تقویت شود.
دولت میان «محدودیت» و «گشایش» در شرایط کرونا تعادل ایجاد کند
شافعی درباره عملکرد دولت در مواجهه با شیوع گسترده کرونا گفت: کرونا موضوعی بسیار حساس است شما در آمریکا می‌بینید که دونالد ترامپ اعتقادی به اعمال محدودیت ندارد. دلیلش هم این است که می‌خواهد تا مردم فعالیت اقتصادی خود را انجام دهند. از طرفی تعدادی هم می‌گویند اگر پروتکل‌ها را رعایت و محدودیت‌ها را اعمال نکنید، جان مردم به خطر می‌افتد و مرگ و میرها افزایش می‌یابد.
این دولتمرد سابق اضافه کرد: در کابینه حسن روحانی هر دو فکر و ایده طرفدار دارد. وزیر بهداشت و درمان در پی پاسخگویی به سیل مبتلایان به کرونا در سراسر کشور است. هر کسی هم جای وزیر بهداشت بود پیشنهاد می‌کرد که محدودیت‌ها را بیشتر کنیم تا جلوی بیماری را بگیریم که البته حرف درستی است.
شافعی افزود: از طرفی وزرایی که مسئول تامین نیازمندی‌های اقتصادی و شغل مردم هستند می گویند اگر شما این محدودیت ها را اعمال کنید خیلی از مردم بیکار می‌شوند، خیلی از نهادهای اقتصادی بسته شده و مراکز و بنگاه‌های مختلف دچار گرفتاری می‌شوند.
وی ادامه داد: در این شرایط یا باید دولت مانند برخی از کشورها پول و منابع کافی داشته باشد و اعلام کند که مردم کار نکنند و به آنها حقوق دهد که ما چنین امکانی نداریم. بنابراین دولت مجبور است میان دو سیاست (محدودیت و بازگشایی) تعادل ایجاد کند.
روابط با همسایگان را بهبود ببخشیم
شافعی درباره تامین کسری بودجه دولت در شرایط تحریم و شیوع کرونا، گفت: دولت‌های ما عموما از گذشته با کسری بودجه مواجه بوده‌اند. برخی از کشورها و حتی خود آمریکا هم دچار کسری بودجه هستند ولی آنها با قدرت سیاسی و نظامی که در اختیار دارند موضوع کسری بودجه خودشان را به دیگران منتقل می‌کنند.
معاون سابق نظارت راهبردی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور افزود: درباره عوامل مهم کسری معمولا چند سرفصل درآمد داریم. در دولت‌های قبلی کسری بودجه داشتیم منتها اعداد آن قابل تحمل بود. دلیل افزایش قیمت‌ها در شرایط فعلی را باید در مدیریت داخلی و تحریم‌های خارجی، هر دو، جست و جو کرد. ما اکنون درآمد چندانی از فروش نفت نداریم و این یک کسری جدیدی را بر ما تحمیل می‌کند.
شافعی یادآور شد: اینکه دولت به چه شکل می‌تواند کسری بودجه را جبران کند، اول باید در نحوه برخوردمان با جهان تجدیدنظر کنیم و با دنیا تعامل داشته باشیم. البته نمی‌خواهم بگویم باید تسلیم شویم. در حال حاضر آمریکا به دلیل مواضع ما نسبت به خاورمیانه و رژیم صهیونیستی دشمنی می‌کند البته این دشمنی از گذشته میان تمدن اسلامی و غربی وجود داشته است.
وی ادامه داد: برخورد میان دنیای اسلام و غرب از صدر اسلام و زمان پیغمبر آغاز شده بود اما در عصر حاضر مواضعی که جمهوری اسلامی در حمایت از جهان اسلام و مسلمانان و به‌ویژه در فلسطین داشته است مورد پسند غربی‌ها نیست و سعی می‌کنند که این کشور و کشورهایی که از این موضع حمایت می‌کنند را از لحاظ سیاسی، اقتصادی و نظامی و ... تضعیف کنند.
شافعی خاطرنشان کرد: به هر حال ضمن حفظ مواضع اصولی خودمان، خیلی بهتر از الان باید روابط با همسایگان را بهبود ببخشیم و باید متوجه این موضوع باشیم که اختلاف میان کشورهای اسلامی با یکدیگر مطلوب اسرائیل و آمریکا است. بنابراین اول از همه باید با روابطمان را با همه کشورهای بزرگ اسلامی به بهترین وجه ممکن حسنه کنیم و با دنیای غرب هم باید روابط احترام‌آمیز حساب شده‌ای داشته باشیم به نظر من خود این مسائل باعث می‌شود که به لحاظ اقتصادی در کشور اتفاقات بهتری بیفتد.
وزیر تعاون دولت هاشمی رفسنجانی اضافه کرد: واگذاری دارایی‌های دولت در بورس و غیربورس که ای بسا در دوره‌های گذشته با استفاده از منابع نفتی ایجاد شده، یکی از راه‌های تامین کسری بودجه است که دولت هم این موضوع را پیگیری می‌کند. کار مشابه در انگلستان هم در زمان مارگارت تاچر نخست وزیر وقت انگلیس انجام گرفت.
وی افزود: در سنوات گذشته از محل درآمدهای نفتی و غیرنفتی امکانات و سرمایه‌گذاری‌هایی را ایجاد کردیم. در آن روزها تفکر این بود که برخی از این سرمایه‌گذاری‌ها حتماً باید در انحصار دولت باشد. قانون اساسی صنایع بزرگ را دولتی تلقی کرده بود که البته، نظام، بعداً بدون تغییر در قانون اساسی، با اجرای اصل ۴۴ در این موضوع تجدیدنظر کرد که به نظر من اقدام خوبی بود و از این طریق می‌توان منابع قابل توجهی را کسب کرد و بخش مهمی از کسری بودجه را جبران کرد.
موافق تفکیک بخش بازرگانی از وزارت صنعت هستم
شافعی درباره تلاش دولت برای جداکردن بخش بازرگانی از وزارت صنعت و معدن، گفت: این وزارتخانه قبلا ۴ وزارتخانه صنایع، صنایع سنگین، معادن و فلزات و بازرگانی بود و قبل از انقلاب هم با اضافه شدن وزارت اقتصاد، ۵ وزارتخانه در قالب وزارت صمت بود. اما اینکه آیا وزارت بازرگانی با صنعت و معدن یکی باشد. اگر کشور در شرایط عادی از نظر روابط خارجی باشد بازرگانی و صنعت می‌توانند مکمل یکدیگر باشند. تعرفه‌هایی را می‌توان در بخش بازرگانی پیش بینی کرد که موجب رونق بخش صنعت باشد ولی در شرایط سخت امروز خیر.
وزیر صنایع دولت اصلاحات یادآور شد: به نظر من تفکیک این دو وزارتخانه کار عاقلانه‌ای است. گاهی می‌دیدم وزیر صمت به جای اینکه به صنعت بپردازد به دنبال این بود که پرتقال شب عید مردم را تامین کند! وزیر صنعت و معدن به جای اینکه درپی برنامه درازمدت و آینده‌نگرانه‌ای در صنعت باشد درگیر کارهای روزمره تامین کالا از جمله عدس و حبوبات می شود. در حال حاضر تفکیک این وزارتخانه بهتر از تفکیک نکردن آن است.
طرفدار سیاست تعدیل تدریجی اقتصادی بودم
شافعی به عنوان عضو کابینه سازندگی در ادامه صحبت‌هایش سیاست تعدیل اقتصادی را این گونه آسیب شناسی کرد: در آن دوره در چارچوب سیاست تعدیل اقتصادی، در سازمان برنامه و بودجه پیش بینی شد که مثلاً یارانه مرغ را بردارند و با پرداخت پول به مردم، مرغ را به قیمت آزاد عرضه کنند. برنامه و بودجه موفق به پرداخت این پول نشد، و این موضوع با سکته مواجه شد. مدافع تدریجی تعدیل تدریجی و نه یکباره هستم و در موضوع بنزین هم معتقدم باید به تدریج این تعدیل را اعمال می‌کردیم.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که مجلس هفتم با طرح افزایش تدریجی نرخ بنزین از سوی دولت اصلاحات مخالفت کرد، گفت: معتقدم که دولت اصلا نباید سوال می‌کرد. دولت طبق قانون برنامه و قانون هدفمندی مجاز بود که در هر سال، درصدی را اضافه کند. زمانی که مجلس به دولت اجازه قانونی می‌دهد سوال برای چیست؟ چون خود مجلس به دولت اجازه داده بود که قیمت را افزایش دهد. به وزرات نفت هم این اجازه را داده بود تا قیمت گاز را تا ۹۵ درصد قیمت جهانی خلیج‌فارس افزایش دهد. این کار تا حدودی هم اتفاق افتاد و دولت‌ها هم بعضا به این عمل کردند ولی بعد از سال ۸۳ هم به آن عمل نشد. زمانی که به دولت این اجازه داده می‌شود دیگر سوال برای چیست؟ مگر اینکه دولت خودش تردید داشته باشد یا اجرای این سیاست را نادرست بداند و مجدداً بخواهد که کس دیگری بگوید که این کار را انجام ندهد و خودش این مسئولیت را نپذیرد.
شافعی تاکید کرد: در انرژی خیلی اسراف داریم و اختلاف قیمت‌ها باعث قاچاق بنزین و مصرف بی‌جای آن شده است. در اوایل انقلاب حدود ۱۲ تا ۱۳ هزار مگاوات تولید برق داشتیم. الان حدود ۸۰ هزار مگاوات ظرفیت نصب شده داریم و بیش از ۵۰ و ۶۰ هزار مگاوات برق تولید می‌کنیم. مصرف سرانه ما حدود ۵.۲ برابر شده است. جمعیت آن روز ۳۶ میلیون و امروز حدود ۸۶ میلیون نفر است. دو و نیم برابر به جمعیت اضافه شده که اگر این عدد را ضرب در ۵.۲ کنیم می‌بینیم که چقدر مصرف ما افزایش پیدا کرده است.
دبیر مجمع وزیران ادوار جمهوری اسلامی ادامه داد: به‌هر حال مصرف انرژی ما بسیار زیاد است یکی از دلایل آن هم، همین قیمت‌ها بوده است و در همه دوره‌ها هم این حرف بوده و موضوع جدیدی هم نیست. بنا هم بر این بود که قیمت افزایش پیدا کند و مجلس هم تصمیم گرفته بود. برخی از آقایان مخالف افزایش قیمت بودند و آنها هم بیشتر به جنبه‌های سیاسی موضوع توجه داشتند.
شافعی افزود: اینکه افتخار نیست که کاری کنیم هموطنی در غرب کشور کولبری و دیگری از شرق کشور قاچاق بنزین انجام دهد. این موارد را باید اصلاح کرد. اصلاح هر کدام از اینها هم راه‌حل‌های مخصوص به خود را دارد. به هر حال می‌شد بر اساس همان مصوبات قبلی قانونی، دولت‌ها به تدریج قیمت‌ها را افزایش دهند. این اتفاق هم افتاده بود و مردم هم پذیرفته بودند.
عضو کابینه سازندگی در ادامه گفت: به خاطر دارم سال ۷۴ اجرای سیاست تعدیل باعث شد که نرخ تورم به بالای ۴۹ درصد برسد. در یکی از جلسات هفته دولت یا ماه مبارک یا دهه فجر بود که خدمت رهبر انقلاب شرفیاب شدیم. قیمت دلار آن زمان به ۹۰۰ تومان رسیده بود از عمر دولت مرحوم آقای هاشمی ۶ سال گذشته بود و نارضایتی هم پیش آمده بود. به خاطر دارم که رهبر انقلاب به نوعی مخالفت و اعتراض خودشان را نسبت به این وضعیت اعلام کردند و آقای هاشمی هم پذیرفت و از همان جلسه تصمیم گرفته شد قیمت دلار را در ۳۰۰ تومان تثبیت کنند.
نرخ ارز به شدت سیاسی است
شافعی، قیمت فعلی ارز را واقعی ندانست و گفت: اکنون قیمت ارز به شدت سیاسی است. البته نمی‌توانم عددی را بگویم. بعید هم می‌دانم کسی بتواند درباره قیمت ارز به شما عددی بگوید. ولی اینکه می‌گویم قیمت ارز قیمت واقعی آن نیست به این دلیل است که قیمت ارز با فرض اینکه در سال ۵۶، هفت تومان بوده، در مقایسه با آن سال آیا تولید ما کاهش پیدا کرده است؟ خیر. تولید ما در همه زمینه‌ها افزایش پیدا کرده و افزایش آن هم به مراتب بیش از افزایش جمعیت است. اکنون جمعیت ما حدود ۸۶ میلیون است نسبت به ۳۶ میلیون نفرآن زمان هم حدود دو و نیم برابر شده است.
این کارشناس اقتصادی افزود: چند شاخص را برای شما مثال می‌زنم. اکنون ظرفیت برق از ۱۳ هزار مگاوات به ۸۰ هزار مگاوات رسیده، ما در فولاد بنابر آمار آخر سال ۵۶، ۶۰۰ هزار تن در ذوب آهن تولید داشتیم ضمن اینکه یک کارخانه ذوب آهن هم بیشتر نداشتیم. الان ذوب فولاد ما بالای ۲۸ میلیون تن و نزدیک ۵۰ برابر است و این میزان را با جمعیت دو نیم برابری مقایسه کنید.
شافعی ادامه داد: تولید سیمان ما در سال ۵۶، حدود ۶.۲ میلیون تن بود، الان ظرفیت ما بالای ۸۰ میلیون تن است یعنی بیش از ۱۵ برابر شده است. در گندم نیز افزایش بیش از ۲ و نیم برابری داشته‌ایم و در کاغذ و پلاستیک همینطور. بنابراین تولید کدام کالای ما کاهش پیدا کرده است؟ در زمان حمله صدام به ایران، زمانی که یک بمب در تهران می‌انداخت و شیشه‌های چند خانه می‌شکست، ما شیشه نداشتیم که به مردم بدهیم. ولی اکنون صادر کننده شیشه هستیم. آن زمان ۳۰۰ میلیون دلار صادرات غیرنفتی داشتیم و آن هم عبارت بود از فرش، زعفران، پسته، کشمش و خاویار و چند قلم کالای از این قبیل بود و بقیه کالاها به حساب نمی‌آمدند. ولی امروز بیش از ۴۳ میلیارد دلار صادرات کالاهای غیرنفتی داریم، یعنی یکصد و چهل و سه برابر آنروز!
وی، پشتوانه ارز را تولید ملی عنوان کرد و یادآور شد: فروش نفت ما اکنون کاهش پیدا کرده است. زمان شاه، ۶ میلیون بشکه در روز نفت استخراج و مقدار عمده آن را هم صادر می‌کردیم اما امروز درآمد ناشی از صادرات نفت ما کاهش پیدا کرده، البته گاز جانشین نفت شده است. میزان گازی که مصرف می‌کنیم معادل بیش از ۳.۵ میلیون بشکه نفت است. می‌خواهم این را بگویم که تولید ملی به عنوان پشتوانه پول ملی افزایش داشته است. البته تولید ملی دنیا هم افزایش پیدا کرده که نباید از این مساله غافل شویم. اینها را به این دلیل عنوان می‌کنم تا بگویم قیمت ارز اقتصادی نیست.
شافعی عنوان کرد: زمانی که رئیس یک کشور مخالف نظام در خارج از کشور سخن تهدیدآمیزی را بیان می‌کند، تاثیر خود را در کشور می گذارد. البته عوامل داخلی هم حتما در زمینه تاثیرگذارند. اینها دو لبه قیچی هستند ضمن اینکه آنها مشتریان خاص خودشان را دارند و افرادی هم گرمی بازارشان این است که خرید و فروش ارز انجام دهند. زمینه برای کار هم در داخل وجود دارد و کسانی منافعشان در این است. اگر بخواهیم این افراد را دسته‌بندی کنیم، یک تعدادی از مردم، کاری به حکومت و سیاست ندارند. امروز می بینید ارز گران می‌شود، می‌روند ارز می‌خرند، مسکن گران می‌شود، مسکن می‌خرند. اگر ببینید بازار بورس داغ است و...
نایب رییس هیات مدیره مجمع وزیران ادوار با تاکید بر تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد کشور، گفت: وقتی فشار آمریکا بر کشورمان را می بینم یاد آیه چهارم سوره قصص می‌افتم که خداوند می فرمایند: «همانا فرعون [در سرزمین مصر] برتری جویی و سرکشی کرد و مردمش را گروه گروه ساخت، در حالی که گروهی از آنان را ناتوان و زبون گرفت، پسرانشان را سر می برید، و زنانشان را [برای بیگاری گرفتن] زنده می گذاشت؛ بی تردید او از مفسدان بود.»
زمان جنگ شکاف طبقاتی کمتر بود
شافعی در ادامه با مقایسه وضعیت معیشت مردم در دوران جنگ تحمیلی و اکنون، گفت: مردم به لحاظ سیاسی در آن دوره، متکی به شخصیت پرنفوذ و بزرگ امام خمینی (ره) بودند. از صدر انقلاب هم زمان زیادی نگذشته بود. البته جنگ نیز ناملایمات خود را تحمیل می‌کرد همین روحیه مقاومت و ایستادگی در ملتی که در دوران گذشته بر سر از دست دادن بخشی از خاک کشورشان به روس‌ها و دیگران تحقیر شده بودند می‌دیدند کشور به‌خوبی مقاومت می‌کند.
عضو کابینه دوران جنگ خاطرنشان کرد: آن زمان نمی‌دیدید که مسوولان کار را تعطیل کنند و وزرا هم جوانانی بودند که قبل از انقلاب را درک کرده و محرومیت‌ها را دیده بودند و با آمال و آرزوهایی مسئولیت‌هایی را پذیرفته بودند و آماده فداکاری بودند. مردم این موضوعات را لمس می‌کردند و با دیدن اینگونه مسائل از مسئولان خود، احساس رضایت می‌کردند.
وی افزود: مردم اگر فاصله کمتری میان خودشان و مسئولان کشور ببینند احساس خرسندی و خوشحالی و رضایت بیشتری می‌کنند. به لحاظ اقتصادی هم کمبودهایی وجود داشت، درآمدها بسیار کم بود.
مدافع کوپن نیستم
شافعی ادامه داد: به عنوان مثال درآمد نفت در سال ۶۷، هفت میلیارد دلار و قیمت نفت آن زمان به ازای هر بشکه ۷ دلار بود. از این ۷ میلیارد، ۳ میلیارد دلار که برای جنگ بود که در قیاس با آنچه که صدام در اختیار داشت عدد بالایی نبود ولی چاره‌ای هم نبود و سه میلیارد آن دلار آن هم به کالاهای اساسی اختصاص داشت. الان گاهی براساس اعداد و ارقامی که عنوان می‌شود، حدود ۱۴ میلیارد دلار به کالاهای اساسی اختصاص داده می‌شود. منتها آن زمان سعی می‌شد سه میلیارد دلار کالای اساسی عادلانه به دست مردم برسد و نحوه توزیع کالاهای اساسی هم به‌صورت کوپن بود. آن زمان چاره‌ای جز کوپن نبود گرچه برخی‌ها این روزها هم صحبت‌هایی را درباره کوپن مطرح می‌کنند ولی مدافع کوپن نیستم.
وی خاطرنشان کرد: به یاد دارم به ازای هر اتومبیل ۳۰ لیتر بنزین در نظر گرفته شده بود زمانی که جنگ تمام شد در این باره نظر خواستند. نوشتم که دولت این ۳۰ لیتر کوپن را حفظ کند و به هر مبلغی اندکی هم که لازم است بفروشد، بالاتر از ۳۰ لیتر را آزاد کند مردم هم خوشحال می‌شوند. چون با این کار یک محدودیتی برداشته می‌شود چرا که تا الان به‌شکل مجاز، نمی‌توانستند بیش از ۳۰ لیتر استفاده کنند و با قیمت آزاد هم به مردم بفروشید. به نظرم اگر از ابتدا این کار را انجام می‌دادیم، کار معقول‌تری بود و بعدها نیز این حوادث اتفاق نمی‌افتاد. سهمیه‌بندی کردیم و به جای ۳۰ لیتر، ۶۰ لیتر شده است.
احساس تبعیض، نارضایتی ایجاد می‌کند
شافعی ادامه داد: نمی‌توان به‌شکل مطلق گفت که آن زمان همه مردم در یک سطح قرار داشتند ولی عموما همینطور بود. مردم همه در سطحی بودند و می‌دیدند که تبعیض چندانی وجود ندارد. این احساس عدم تبعیض به فرد رضایت می‌دهد و احساس تبعیض، نارضایتی ایجاد می‌کند. الان ۱۴ میلیارد دلار به کالاهای اساسی اختصاص دارد. ولی هنوز گرانی هم در برخی از اقلام محسوس است. البته قیمت‌های جهانی نیز تفاوت کرده است. به‌طور مثال قیمت جهانی گندم، ذرت، کنجاله و کالاهای اساسی، دارو تغییر پیدا کرده ضمن اینکه جمعیت نیز دو و نیم برابر شده است. اگر عدد دو را در سه و نیم ضرب کنیم، جمعیت ۷.۵ میلیارد شده و الان به ازای هر نفر سرانه دو برابر مبلغی که در آن زمان، برای کالاهای اساسی پول پرداخت می‌کردید، باید پرداخت کنیم.
شهید رجایی شخصیت خودساخته‌ای بود
شافعی در بخش دیگری از سخنانش به دوستی‌اش با شهید رجایی اشاره کرد و گفت: زمان انفجار دفتر نخست وزیری در هشتم شهریورماه ۶۰ در دولت نبودم اما با شهید رجایی قبل از پیروزی انقلاب در زندان هم سلول بودم. از آن روزگار خاطرات تلخ و شیرینی دارم. از زمان شهادت او ۳۹ سال گذشته و نسل جوان شهید رجایی را ندیده است ولی عموما با ویژگی‌های این شهید آشنا هستند.
این مبارز علیه نظام ستمشاهی ادامه داد: در سلول‌های زندان کمیته مشترک، دفتر و کاغذ نبود برای گذران وقت روی پتوهای سیاه زندان با بقایای صابون دستشویی مسائل ریاضی را حل می کردیم. شهید رجایی شخصیت خودساخته و محکمی بود بعدها هم که وزیر و نخست وزیر شد همین ویژگی را حفظ کرد و در اختلافاتی که با ابوالحسن بنی صدر داشت تجلی این شخصیت را در او مشاهده می‌کردیم.
شافعی افزود: شهید رجایی به اصول خود کاملا پایبند و با قرآن به‌خوبی آشنا بود. ما بخشی از زمانمان را در سلول با مرور آیات و سوره‌هایی که از قرآن حفظ بودیم می‌گذراندیم. آیاتی را که حفظ بودیم با ساماندهی و ابتکار او به نوبت در سلول می خواندیم و مطالبی که به ذهن مان در باب ترجمه و توضیح می‌رسید بیان می‌کردیم. شهید رجایی قبل از من دستگیر شده بود و حدود ۶ ماهی در زندان بود و دوره بازجویی‌هایش تمام شده بود ولی من تازه دستگیر شده بودم و مرتب مرا به بازجویی می‌بردند و شکنجه‌های زیادی می کردند مرا تقویت روحی می‌کرد و به آهستگی آیه "رب اشرح لی صدری و..." را در گوشم می‌خواند و وقتی از شکنجه بازمی‌گشتم آیاتی را که موجب افزایش استقامت می‌شود را برای من می‌خواند.
وی یادآور شد: اوایل انقلاب نیز، طبعاً گروه‌ها باهم اختلاف‌نظراتی داشتند. انتخاب شهید رجایی به عنوان رئیس جمهوری با استقبال طیف حزب الهی که اکثریت جامعه را تشکیل می‌دادند مواجه شد. منافقین درگیری‌های خیابانی را به‌راه انداخته بودند می‌خواستند انتخابات دوم مرداد ۶۰ را برهم بزنند و مخالف ریاست جمهوری شهید رجایی بودند. برخی سران جبهه ملی نیز در نشریه خود، مطالب تحقیرآمیز درباره مرحوم شهید رجایی می‌نوشتند. مثلا نوشته بودند که آقای رجایی هر چه زودتر از سمتی که شایستگی آن را ندارد، کنار برود.
شافعی خاطرنشان کرد: طرفداران ابوالحسن بنی صدر هم که، مسند ریاست جمهوری را از دست داده بود، علاقه‌مند نبودند که شهید رجایی که رقیب او محسوب می‌شد به عنوان رییس جمهوری انتخاب شود. از طرفی، شهید رجایی موافقین جدی زیادی داشت که در آرای وی متجلی بود و البته مخالفینی هم داشت که البته تعداد آنها اندک بود.
وی درباره انفجار دفتر نخست وزیری و شهادت محمد علی رجایی و محمد جواد باهنر گفت: پرونده این ترور و حواشی آن زمان امام (ره) رسیدگی شد و شخصیت‌هایی هم متهم شدند، البته ادامه این وضعیت و متهم کردن افراد خودی به‌دلیل ضربه‌ای که از دشمن خورده بودیم خوب نبود، و بالاخره به دستور و بادرایت امام راحل، کار رسیدگی به پرونده به پایان رسید.
مجمع وزیران ادوار در پی بهره گیری از تجارب مقامات سابق است
شافعی درباره کارکرد و وظایف مجمع وزیران ادوار جمهوری اسلامی ایران گفت: کار عمده مجمع این است که تجارب گرانبهای مقام‌های سابق را بتواند مورد استفاده نظام قرار دهد البته الان هیچ‌ساز و کار تعریف شده ای نداریم، اگرچه برخی از آقایان در مراکز مختلف مانند تشخیص مصلحت مسئولیت‌هایی دارند یا ممکن است در دانشگاه‌ها و یا در ستاد اجرایی فرمان امام (ره) در جاهای مختلف مشغول به‌کار باشند.
دبیر مجمع وزیران ادوار جمهوری اسلامی افزود: اینکه با ۲۵۰ وزیر و معاون نخست وزیر یا رییس جمهوری بعد از کنار رفتن از مسئولیت، ارتباط تشکیلاتی نداشته باشیم و از تجربه آنها استفاده نکنیم، پسندیده نیست. لذا فکر کردیم که اگر چنین تشکیلاتی ایجاد شود کار عاقلانه‌ای است و اگر این تجربه مورد مشورت قرار گیرد نظرات اینها می‌تواند در اختیار ارکان نظام قرار گیرد.
شافعی خاطرنشان کرد: مجمع ۷ کمیسیون تخصصی مشابه کمیسیون‌های دولت، مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام دارد و وزرای وزارتخانه‌های خارجه، کشور، اطلاعات و دفاع در کمیسیون‌های سیاسی، اطلاعاتی و امنیتی در آن عضو هستند و سایر افراد نیز متناسب با تخصص و مسئولیت سابق و اسبق خود در یکی از کمیسیونها عضویت دارند. در این مجمع وزرای دولت‌های مختلف با همه اختلافات فکری که دارند حضور دارند. لذا از ابتدا تعریف شد که اینجا یک جمع غیرسیاسی است. البته سیاست را می‌فهمند به خصوص در سیاست خارجی در همین کمیسیون سیاسی، چند بار اتفاق افتاده که از موضع سیاست خارجی کشور از آقای ظریف در مقابل آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها دفاع کردند، بیانیه دادند و این بیانیه‌ها موثر بود. مصاحبه‌هایی در زمینه اشتغال و بیکاری با تعدادی از وزرا انجام دادیم که آن را برای وزارت کار و امور اجتماعی و تعاون فرستادیم. البته از میزان بهره‌برداری از این اقدامات رضایت نداریم چرا که می‌توان بیشتر و بهتر از اینها مورد استفاده قرار گیرد.
وی افزود: وقتی وزیر کار ببیند که ۱۲ وزیر از ابتدای انقلاب تا الان راجع به موضوع اشتغال که شاید مهمترین چالش امروز کشور هم هست نظراتی را ارائه داده‌اند باید از این نظرات استقبال بهتری کند. در برخی از کشورهای دنیا آموزشگاه‌ها و آکادمی‌ها برای تربیت مدیران ارشد و نیز وزیر و رییس جمهوری به شکل غیررسمی وجود دارد. این تشکل مردم نهاد به این فکر است که با استفاده از ظرفیت مراکز آموزشی و پژوهشی کشور و نیز با بهره‌مندی از ظرفیت وزراء و اعضاء مجمع، مرکزی به‌نام «آکادمی وزراء» تأسیس کند.
نظر شما