آذری جهرمی: فضای مجازی بی‌قانون است

«محمدجواد آذری جهرمی» چهارشنبه شب با حضور در برنامه گفت ‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما به مناسبت هفته دولت، به شرح عملکرد وزارت ارتباطات پرداخت.  

جهرمی افزود: این حوزه‌ها و حریم ها باید به خوبی مشخص شود و این کار تنها با تصویب لایحه مربوط به صیانت از داده‌های شخصی قابل پیگیری و انجام است.  

او در خصوص تعامل با پیام‌رسان‌های خارجی و ایجاد چارچوب برای همکاری مانند کشورهای دیگر گفت: مبحث اصلی این است که ما باید اصول حکمرانی را در فضای مجازی روشن کنیم. اغلب  کشورها در اینباره اصول خاص خود را دارند. ما یک سند استراتژی که تمام خط و مشی‌ها در آن مشخص باشد نداریم که بخواهیم بر اساس آن قدم برداریم. این فقدان سیاست‌گذاری کلی در فضای مجازی است است.

اصول حکمرانی ما در فضای مجازی باید روشن شود و با خودمان بی تعارف باشیم. نمی توانیم اصول حکمرانی را روشن نکنیم و بخواهیم جایگاه جهانی داشته باشیم. برخی از کشورها مانند ترکیه درهای خود را به سوی پلتفرم‌ها باز می‌کند و با هم تعامل دارند.

جهرمی اشاره کرد: پیش‌نویسی را در این خصوص به مرکز ملی داده‌ایمیم، دوستان مرکز ملی هم روی این مساله کار می‌کنند تا به نتیجه برسد. البته شرکت ها و پلتفرم‌ها نیز به علت تحریم‌های ظالمانه نمی‌توانند با ما همکاری کنند. البته برای برطرف کردن این مشکل ابتکار عمل‌هایی وجود دارد.

**۳۲هزار روستا به اینترنت متصل شدند

وزیر ارتباطات گفت: در سال ۹۲ هیچ کدام از روستاهای کشور به شبکه ملی اطلاعات و پهن‌باند اینترنت دسترسی نداشتند، اکنون بیش از ۳۲هزار روستا از این اتصال بهره‌مند هستند. 

وزیر ارتباطات افزود: در هفت سال اخیر به گفته سازمان جهانی مخابرات در دو سال متوالی خصوصا  دو سال منتهی به امسال دومین مقام در نرخ رشد ارتباطات و فناوری اطلاعات دنیا را به خود اختصاص داد. اما چیزی که برای مردم قابل درک است، دسترسی به پهن‌باند ثابت و همراه تعداد کاربران ایران از ۱۱ میلیون به ۷۳ میلیون نفر یعنی رشد ۵.۶ دهم برابر رسیده است.

او اشاره کرد: متوسط سرعت اتصال مردم به شبکه پهن‌بابد به ۲۵ صدم مگابیت بر ثانیه در سال ۹۲به متوسط ۷ مگابیت بر ثانیه رسیده است و این در شهر، روستا، تلفن ثابت و همراه متوسط سرعتی که مردم می توانند بهره برداری کنند هفت است و این رشد ۲۷ برابری را نشان می‌دهد.

وزیر ارتباطات گفت: متوسط قیمت خدمات بر حسب واحد نصف شده است و اگر قیاس کنیم در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در این مدت هزینه ای که مردم بابت واحد خدمات پرداخت می کردند به ویژه در حوزه دیتا نصف شده که این مساله بسیار حائز اهمیت است.

او در خصوص اتصال روستاها به پهن‌باند و شبکه ملی اطلاعات گفت: در سال ۹۲، تعداد روستاهای متصل به شبکه ملی و پهن‌باند صفر روستا بود و اکنون آمار به ۳۲هزار روستا رسیده است.

آذری جهرمی افزود: اکنون ۶ هزار استارتاپ فناوری اطلاعات، ۳۵ هزار محصول خدمات ایرانی را در فضای مجازی ارائه می کنند که این آمار در سال ۹۲ تنها ۴۸ خدمت بود. اشتغال مستقیم این بخش بیش از ۲۰۰ هزار نفر و اشتغال غیر مستقیم بیش از ۱.۵ نفر بود.
رشد ۳۰۰ برابری محتوای داخلی
سهم محتوای فارسی با رشد دو برابری و زبان فارسی در وب با رشدی که در آن صورت گرفته از مقام یازدهم به مقام پنجم رسیده است؛ یعنی تولید محتوای فارسی در فضای مجازی با رشد قابل توجهی رو به رو شده است. در تولید محتوای داخلی از هفت گیگابیت بر ثانیه در سال ۹۲ به پیک ۲۱۰۰ گیگابیت بر ثانیه رسیده‌ایم یعنی رشد ۳۰۰ برابری را در رشد محتوای داخلی تجربه کردیم.
۲۱ پله رشد در دولت الکترونیکی
وزیر ارتباطات با اشاره به رشد ۲۱ پله‌ای در در دولت الکترونیکی گفت: بر اساس تکلیف برنامه ششم توسعه، باید در طول این برنامه ۳۰ پله رشد می کردیم که در یک سال اول توانستیم ۲۱ پله را محقق کنیم.
بخش اعظم از زیرساخت شبکه ملی اطلاعات اکنون به سرانجام رسیده و با دستور رهبر معظم انقلاب ادامه کارهای نیز سرعت گرفته است و نتایج به مرور به مردم می گوییم.
اقتصاد بخش فناوری ۱۵۰ درصد رشد کرده است
جهرمی اشاره کرد: سهم ارتباطات و فناوری اطلاعات در تولید ناخالص ملی از ۲.۶ به ۶.۵ درصد رسیده و رشد تقریبا ۱.۵ برابری داشته و اقتصاد بخش ۱۵۰ برابر رشده کرده است.
وزیر ارتباطات درباره دانش صلح‌آمیز فضایی گفت: دانش فضایی از زیر مجموعه‌های وزارت ارتباطات است و تا پایان امسال ۸ ماهواره ساختیم که این تعداد ۲.۷ دهم برابر سال‌های قبل بوده است. البته امیداوریم امسال هم بتوانیم ماهواره‌ها را در مدار قرار بدهیم.
وی افزود: در دولت یازدهم و دوازدهم، در حوزه فضایی به مدار ۵۰۰ کیلومتری دست پیدا کرده‌ایم، قبلا تا ۲۵۰ کیلومتر دست یافته بودیم. پژوهش، تحقیق و ساخت موتور آرش و آزمایش موفق آن در آزمایشگاه برای رسیدن به مدار ۲۱هزار کیلومتری  انجام شده و این پیشرفت بزرگی در صنعت فضایی است.
رشد ۴۰۰ برابری در ترانزیت دیتا
وزیر ارتباطات با تاکید بر این که اکنون ۵۰ کالای مهم مخابراتی در داخل کشور تولید می‌شود، اظهار داشت: در این حوزه از واردات محصول بی‌نیاز شدیم. البته گاهی برای قطعات واردات انجام می‌شود، اما در حوزه محصولات وارداتی نداریم. 
ترانزیت بین‌الملل یعنی عبور اینترنت از ایران، ۱۱۶ گیگابیت بر ثانیه بود که اکنون به عدد ۴۶۸۴ گیگابیت بر ثانیه رسیدم و رشد ۴۰۰ برابری را تجربه کردیم. رشد و توسعه‌ای که در حوزه ارتباطات رخ داده برای مردم ملموس است و در زندگی روزمره آن را می‌بینند.  
در ایام فراگیری کرونا در کشور، مجموعه، ارتباطات و فناوری اطلاعات بار بسیار سنگینی را بر دوش کشیدند تا نیازمندی‌های مردم در حوزه سلامت، نظام بانکی، خدمات و آموزش را برطرف کنند. برنامه ششم توسعه که مصوب مجلس شورای اسلامی است به ما تکلیف کرده است که تا پایان برنامه پوشش ۹۰ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار را تکمیل کنیم. مجموعا ۴۶ هزار روستا و آبادی در کشور داریم. ۳۹ هزار روستا بالای ۲۰ خانوار هستند و برنامه ما این است که برای پایان سال ۱۳۹۹ و ابتدای سال ۱۴۰۰ این روستاها را به اتمام برسانیم.
اتصال ۸۶هزار مدرسه به شبکه 
جهرمی با بیان این که در ابتدا ۱۰۶هزار مدرسه برای اتصال به شبکه داشتیم اما پس از بررسی با همکاری آموزش و پرورش متوجه شدیم ۸۶ هزار مدرسه شناسایی شد. تا امروز صبح از این تعداد ۷۹ هزار مدرسه متصل شده است. هفت‌هزار مدرسه باقی مانده است. عقب‌ترین استان ما در حال حاضر کهکیلویه و بویراحمد است که تجهیزات مورد نظر به آن‌جا نرسیده بود که اکنون رسیده و قول داده‌اند تا پایان هفته همه مدارس در سراسر کشور به شبکه متصل شوند و خدمات رایگان از سوی وزارت ارتباطات دریافت کنند. 
تعریف بسته‌های اینترنت برای دانش‌آموزان و دانشجویان
او درباره آموزش مجازی بر بستر اپلیکیشن شاد گفت: آموزش و پرورش زمان شیوع کرونا با شوک مواجه شد. مجموعه‌ای که با ۱۳ میلیون مخاطب سر و کار داشت مجبور شد فعالیت در فضای مجازی را جایگزین کلاس‌های حضوری کند. آموزش و پرورش در گذشته برای آموزش مجازی در این حد و اندازه پیش‌بینی‌ای انجام نداده بود، اما راه اندازی اپلیکیشن شاد کار بزرگی بود که انجام شد، نباید این را فراموش کنیم.
جهرمی اضافه کرد: البته این بستر ایرادهای جدی و زیادی دارد. نمی‌توان آن را رها کرد. باید بهبود را آغاز کرد. وزیر آموزش و پرورش و همکاران ما در وزارت ارتباطات از حرکت بزرگی خبر دادند که این شرایط را بهبود خواهد بخشید. طبیعتا یک پیام‌رسان نمی‌تواند به طور کلی آموزش را متحول کند. ۱۹ ابزار برای آموزش مجازی نیاز است که سامانه شاد تنها یک ابزار است. بقیه باید توسعه پیدا کنند. در صدد هستیم برای دانش آموزان و دانشجویان بسته‌های ویژه در نظر بگیریم تا کار کمی تسهیل شود.
شبکه ملی یک فرآیند دائم است
جهرمی در خصوص شبکه ملی اطلاعات گفت: شبکه ملی یک پروژه نیست که به اتمام برسد، یک فرآیند دائم است. شبکه ملی اجزای مختلفی دارد که باید تکمیل شود. طبق سندی که در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده است، این شبکه ۲۳ جزو زیرساختی دارد. ۵۷ درصد اجزا مانند هسته شبکه ملی اطلاعات استقرار پیدا کرده‌اند، ۱۹ درصد اجزا نیازمند تکمیل و توسعه هستند و ۲۴ درصد اجزا باید استقرار پیدا کنند.
او در خصوص تکمیل اجزای شبکه ملی اطلاعات گفت: کارهای مربوط به مرکز امنیت یکپارچه تمام شده است و مرکز مادر شبکه ملی که بنا بود در دولت هفته افتتاح شود، جزو مواردی است که کار آن به پایان رسیده و پس از افتتاح می‌توان آن را جز موارد استقرار شده در نظر گرفت.
یکی از اجزای دیگر شبکه ملی اطلاعات، خدمات است که ۲۹ جزو دارد. در این بخش تعداد اجزای اجرا نشده‌ای که نیاز به تکمیل دارند زیاد است. در این بخش۴۰ درصد خدمات استقرار پیدا کرده‌اند، ۴۷ درصد مستقر هستند اما نیاز به تکمیل و ۱۳ درصد نیاز به استقرار جدید دارند.
۵۹ درصد از وظایف توسعه شبکه ملی با وزارت ارتباطات است
آذری جهرمی اشاره کرد: در زیرساخت شبکه ملی اطلاعات، ۵۹ درصد وظایف با وزارت ارتباطات است،۴ درصد کمیسیون تنظیم مقررات،۸ درصد مرکز ملی فضای مجازی و دستگاه‌های دیگر مانند وزارت امور خارجه، صمت، وزارت اطلاعات و وزارت دفاع نیز در این بخش وظیفه دارند. 
جهرمی بابیان این که محتوا یک جز دیگر از شبکه ملی اطلاعات است، افزود: در لایه محتوای شبکه ملی اطلاعات، ۳۲ درصد وظایف با وزارت ارشاد است و سایر دستگاه‌ها نیز وظایفی دارند. 

**در حوزه موتور جستجو مردود شدیم

وی در خصوص موتور جستجو و پیام‌رسان‌ها افزود: در سندی که به تازگی به تصویب رسیده است وظیفه خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات به وزارت ارتباطات سپرده شده است. ما در موتور جستجو ضعف داریم و سال ۹۸ پس از قطعی اینترنت مشخص شد توان اداره کردن نیازهای مردم از طریق پیام‌رسان بومی وجود ندارد و در این حوزه مردود شدیم. یکی از وظایف اصلی مرکز مادر شبکه ملی اطلاعات که افتتاح می‌شود ایجاد زیرساخت برای موتور جستجو است.

**وضعیت ما در حوزه پیام رسان مطلوب‌تر است

جهرمی خاطرنشان کرد: در حوزه پیام‌رسان وضعیت مطلوب‌تری به نسبت موتور جستجو داریم داریم. تکمیل اقداماتی که در حوزه شبکه ملی وجود دارد را تا شهریور ۱۴۰۰ انجام خواهیم داد. طی یک سال اخیر، با ارزیابی که داشتیم ۳۵ درصد پیشرفت کردیم البته مرکز ملی برآورد ۲۵ درصدی داشته است. کل شبکه ملی اطلاعات تا ۱۴۰۴ تکمیل می‌شود. پیشرفت در حوزه موتور جستجو و پیام رسان جزو اولویت‌ها و برنامه‌های یک ساله ما است. در هفته‌های اخیر نیز فاز دوم حمایت از آن‎‌ها آغاز خواهد شد.  

جهرمی اضافه کرد: برداشت ذهنی از کلمات متفاوت است. زمانی که اسم دولت الکترونیک و شبکه ملی اطلاعات می‌آید، ذهن همه به سمت وزارت ارتباطات می‌رود. درست است که شاکله و عملکرد اصلی را وزارت باید باید فراهم کند، اما هر دستگاهی وظیفه دارد.
او اضافه کرد: وظیفه وزارت ارتباطات فراهم کردن زیرساخت‌ها است. تنظیم پروتکل‌های ارتباطات، زیرساخت امنیت، زیرساخت و تسهیل ارتباط بین مجموعه‌ها. این مسائل در دولت یازدهم و دوازدهم به طرز قابل توجهی رسد کرد و انجام شد. در حوزه‌های مختلف ۲۳ پروژه تعریف کردیم باید تا ۹ آذر ۹۹ به نتیجه برسند. سلامت الکترونیک، مالیات الکترونیک از آن دست مسائل است که اگر به نتیجه برسند می‌توانیم به آن هدف که کاهش ۱۲.۵ درصدی مراجعه سالانه مردم به دستگاه های دولتی است، دست پیدا کنیم.

**لایحه صیانت و حفاظت از داده‌های شخصی در انتظار مجلس

او درباره امنیت و حفظ حریم خصوصی مردم در فضای مجازی گفت: فضای مجازی این روزها به فضای حقیقی تبدیل شده است. چیزی که از مردم صیانت می‌کند قانون است. ما فتوای راهبردی مقام معظم رهبری در خصوص صیانت از داده‌های مردم در فضای مجازی را به عنوان یک حکم شرعی داریم. ایشان تعدی را حرام دانستند اما این مساله به قانون تبدیل نشده است. لایحه صیانت از داده‌های حریم خصوصی را به دولت بردیم. آخرین تغییرات انجام شده و به زودی مجلس می‌رود. یکی از مهم‌ترین لوایحی است که امنیت مردم را رعایت و حقوق آن‌ها را مشخص می‌کند. 

**فضای مجازی بی‌قانون است

آذری جهرمی اشاره کرد: بی در و پیکری که درباره فضای مجازی به آن اشاره می‌کند مربوط به نبود قانون است. فضای مجازی به کشور ما آمده اما قانونی درباره آن وجود ندارد. این حوزه‌ها و حریم ها باید به خوبی مشخص شود و این کار تنها با تصویب لایحه مربوط به صیانت از داده‌های شخصی قابل پیگیری و انجام است.  
او در خصوص تعامل با پیام‌رسان‌های خارجی و ایجاد چارچوب برای همکاری مانند کشورهای دیگر گفت: مبحث اصلی این است که ما باید اصول حکمرانی را در فضای مجازی روشن کنیم. اغلب  کشورها در اینباره اصول خاص خود را دارند. ما یک سند استراتژی که تمام خط و مشی‌ها در آن مشخص باشد نداریم که بخواهیم بر اساس آن قدم برداریم. این فقدان سیاست‌گذاری کلی در فضای مجازی است است.
اصول حکمرانی ما در فضای مجازی باید روشن شود و با خودمان بی تعارف باشیم. نمی توانیم اصول حکمرانی را روشن نکنیم و بخواهیم جایگاه جهانی داشته باشیم. برخی از کشورها مانند ترکیه درهای خود را به سوی پلتفرم‌ها باز می‌کند و با هم تعامل دارند.
جهرمی اشاره کرد: پیش‌نویسی را در این خصوص به مرکز ملی داده‌ایمیم، دوستان مرکز ملی هم روی این مساله کار می‌کنند تا به نتیجه برسد. البته شرکت ها و پلتفرم‌ها نیز به علت تحریم‌های ظالمانه نمی‌توانند با ما همکاری کنند. البته برای برطرف کردن این مشکل ابتکار عمل‌هایی وجود دارد.