کاظم غریب آبادی در یادداشتی که در اختیار دفتر ایرنا در لندن قرار داد نوشته است: اکنون که مذاکرات با هیات آژانس به پایان رسید و فراغتی حاصل شد، لازم می بینم نکاتی را به اطلاع ملت شریف برسانم:
اول، ایران، مهمترین شریک آژانس است و پذیرای یک پنجم بازرسی های آژانس است، از اینرو، تعامل با این نهاد، ضروری است. اینکه گفته شود مدیرکل فعلی آمریکایی است (بدلیل نقش گسترده آمریکا در انتخاب وی) و مدیریت روابط خود با آژانس را به دیگران واگذار کنیم، اشتباهی راهبردی است.
دوم، گروسی در این سفر که روزهای سه شنبه و چهارشنبه انجام شد، با رییس سازمان انرژی اتمی، وزیر امور خارجه و رییس جمهور ملاقات و گفتگو کرد. وی در این ملاقات ها به طور واحد از تمامی ملاقات شوندگان شنید که آژانس باید حرفه ای، مستقل و بی طرف باشد؛ آژانس باید مراقب توطئه دشمنان ایران که خود پذیرای بازرسی آژانس نیز نیستند و دارای سلاح اتمی هستند، باشد؛ ایران در صورت مشاهده حسن نیت آژانس و برابر مقررات و نه فراتر از آن، آماده تداوم همکاری و تقویت بیش از پیش آن است؛ اعتماد متقابل، لازمه همکاری است.
سوم، مدیرکل آژانس، هدف مهمتر این سفر (علاوه بر پیگیری دو سه موضوع پادمانی) را برقراری ارتباط و تماس های مستقیم خود با مقامات ذیربط کشورمان به منظور ایجاد یک درک صحیح از موضوعات و تحولات مربوطه اعلام کرد. طبیعتا، برای گروسی که کمتر از یکسال است به مدیرکلی آژانس انتخاب شده، باید بسیار اساسی و مهم باشد که با مهمترین کشور عضو آژانس، ارتباطات خود را برقرار نماید و همچنین، اعتماد کشورمان را به خودش و آژانس جلب نماید، بویژه اینکه در چند ماه اخیر شاهد برخی اقدامات سیاسی در این نهاد در قبال ایران بودیم. به نظرم، مدیرکل با یک تصویر مناسب و همچنین اخذ پیام های اصولی، ایران را ترک کرد. چنانچه وی در دوران مدیریت خود، براساس حسن نیت و بدور از اغراض سیاسی کار کند، همکاری ایران را خواهد داشت. مدیرکل آژانس در صورتی موفق است که بتواند با ایران کار کند، نه اینکه فقط درصدد ایجاد چالش باشد. آمانو موقعی به یک مدیرکل مستقل و قابل احترام برای جامعه جهانی تبدیل شد که سیاسی کاری را با ایران کنار گذاشت و مدافع چندجانبه گرایی شد. در غیر این صورت، هر مدیرکلی شکست خواهد خورد.
چهارم، بعضاً اینگونه اذعان شده که سفر گروسی در راستای اهداف آمریکا و در جهت مکانیسم به اصطلاح ماشه بوده است. صرف نظر از دانسته های اینجانب از کانال های مختلف و اینکه شکست این به اصطلاح مکانیسم از اکنون محرز است، اگر اینگونه بود، گروسی نباید در این شرایط به ایران سفر می کرد تا، از جمله با پذیرش شرایط ایران، جلوی پیچیده تر شدن شرایط را بگیرد. آن چیزی که در راستای اهداف آمریکاست، یک گزارش مدیرکل آژانس از عدم همکاری ایران و هموار کردن مسیر برای صدور قطعنامه در شورای حکام و ارسال موضوع به شورای امنیت می باشد، اما مدیرکل مسیر تعامل را انتخاب کرد و نه تقابل.
پنجم، این سفر با نتایج مشخصی برای هر دو طرف نیز همراه بود. صدور بیانیه مشترک که حاصل مذاکرات سخت و فشرده با هیات آژانس می باشد، نشان از موفقیت این تعامل دارد. در این خصوص، باید به چند موضوع توجه نمود:
- ایران پذیرفت که دو دسترسی مورد درخواست آژانس را فراهم نماید. ایران از ابتدا نیز اظهار داشت چنانچه هر درخواستی مبتنی بر اطلاعات مستقل آژانس باشد، آماده بررسی آنهاست. طبیعتاً برای هر کشوری مثل ایران که دارای برنامه هسته ای گسترده ای است، بروز برخی مسائل با آژانس طبیعی است، اما نکته مهم این است که مبانی سوالات و درخواست های آژانس باید برابر مقررات پادمانی باشد و طبیعتاً فرایند رسیدگی به آنها نیز باید کاملا منطبق با شیوه های استاندارد اجرای پادمان باشد. درخصوص این دو درخواست، آژانس بالاخره تمامی مستنداتی را که بر این اساس نبودند، کنار گذاشت و در درخواستی کاملا جدید، داده های مستقل خود را ارائه نمود. این، بدون هیچ پیش داوری و قضاوت، صرفا نشان از یک سوال پادمانی از سوی آژانس دارد که کشورهای عضو نیز برابر تعهدات پادمانی خود، تا حل و فصل نهایی، به آنها رسیدگی می کنند.
- این دسترسی ها داوطلبانه فراهم می شوند. این بدین معناست که ایران بر مبنای قطعنامه اخیر شورای حکام که از سوی ما نیز کاملا رد شده است، با آژانس همکاری نمی کند، بلکه این همکاری صرفا با انتخاب خود ایران صورت گرفته است.
- دو سه موضوع مورد نظر هیچ ارتباطی با پی ام دی ندارند و همکاری درخصوص آنها نیز به منزله بازکردن موضوعات مختومه گذشته در چارچوب پی ام دی تلقی نمی شود. همانگونه که در بیانیه مشترک نیز آمده است، ایران و آژانس بر مفاد قطعنامه دسامبر ٢٠١۵ آژانس که این قبیل موضوعات را مختومه کرد، صحه گذاشتند و همچنین اذعان نمودند که موضوعات مورد نظر، صرفا مرتبط با مواد هسته ای هستند که طبیعتا، در چارچوب پادمان قابل بررسی است.
- برابر بیانیه مشترک، آژانس اعلام کرده است که بر اساس تجزیه و تحلیل اطلاعات در دسترس خود، هیچ سوال و درخواست دسترسی دیگر فراتر از از مکان هایی که ایران اظهار کرده است، ندارد. این، موضوع مهمی است. بر این اساس، آژانس تحت هیچ شرایطی نمی تواند مبتنی بر اطلاعاتی که تاکنون در اختیارش بوده، سوال یا درخواستی را مطرح نماید. مفهوم عملی این بند از بیانیه این است که تمامی اطلاعات در دسترس آژانس تاکنون، با حل و فصل همین دو موضوع باید به تاریخ بپیوندد.
ششم، تفاهم ایران و آژانس درخصوص این دو موضوع با مختصاتی که گفته شد، امکان هرگونه اقدام سیاسی در چارچوب شورای حکام، از جمله ارسال این موضوع به شورای امنیت را می گیرد. برای هیات آژانس به طور شفاف تصریح گردید که هرگونه اقدام سیاسی در شورای حکام آتی، جلوی پیشبرد این فرایند را خواهد گرفت و همچنین، بر فرایند همکاری ها تاثیر خواهد گذاشت. از اینرو، طبیعتاً در اثر این تعامل، در نشست پیش روی شورای حکام باید شاهد یک گزارش منطقی و مثبت از سوی مدیرکل آژانس باشیم. با این اقدام، آمریکا یکبار دیگر در پیشبرد توطئه های خود ناکام خواهد ماند و بار دیگر، درخصوص ایران با انزوای دیپلماتیک مواجه خواهد شد.
هفتم و نکته نهایی، ایران با یک تصمیم اساسی و برخوردار از پشتوانه نظام، حسن نیت خود را در تعامل با مدیرکل جدید آژانس نشان داد. اکنون، وارد مرحله تنظیم روابط با آژانس شدیم، به این معنا که متناسب با رفتار آژانس، رفتار خود را تنظیم خواهد کرد. چنانچه آژانس تحت هر شرایط یا بهانه ای بخواهد مفاد این تفاهم مشترک را در آینده زیر پا بگذارد و یا در رسیدگی به این دو سه موضوع، با حسن نیت، آنگونه که در بیانیه نیز آمده است، رفتار نکند، همکاری ها و تعاملات ایران با آژانس را نشانه خواهد رفت. از همینجا، از مدیرکل آژانس بطور جدی انتظار داریم تا به تفاهمات به عمل آمده کاملا پایبند باشد، چرا که نظام ایران عبور از آنها را تحمل نخواهد کرد.
نظر شما