به گزارش ایرنا، انتشارات آرون سومین کتاب عادل جهان‌آرای نویسنده و روزنامه‌نگار مازندرانی را با نام «اشک‌هایش» منتشر کرد که در آن ۱۶۶ داستان کوتاه و داستانک در پنج فصل گنجانده شده است.
این کتاب که گزیده‌ای از داستان‌های کوتاه مستقل یا سریالی و داستانک‌های نوشته شده توسط جهان‌آرای هستند که طی سال‌های اخیر در روزنامه‌های مختلف منتشر شدند.
این نویسنده مازندرانی پیش از «اشک‌هایش»، در سال ۱۳۹۷ کتاب «۵۰۰ روز با نیما» شامل ترجمه و تحلیل و تفسیر اشعار تبری نیما را منتشر کرد و سال ۱۳۹۸ نیز مجموعه داستان اجتماعی طنز «پپه‌ایسم به قلم او روانه بازار نشر شد.
سومین کتاب جهان‌آرای در پنج فصل با نام‌های «داستان‌هایی از جنس خودم»، «اجتماعی»، «داستان‌های کرونایی»، «همزبانی با موجودات طبیعی» و «شیطانیه» تالیف شده که در هر فصل با نگاهی به رخدادهای روزمره موجود در جامعه تلاش شده تا لایه‌هایی از سرگشتگی، خستگی و برخی سوءرفتارهای موجود در جامعه به زبانی ساده بیان شود.
نویسنده مجموعه داستان «اشک‌هایش» درباره داستان‌های این کتاب می‌گوید: داستان‌ها یا شخصیت‌هایی که در این مجموعه منتشر شدند هر یک وجه ممیزه متفاوتی دارند. داستان‌ها به مرور زمان شکل گرفتند و هر کدام محصول دوره خاصی از زندگی من به شمار می‌روند.
جهان‌آرای می‌افزاید: شخصیت‌ها و مکان‌ها یا دنیای این بخش‌ها تفاوت زیادی با هم دارند. به طوری که اگر قرار بود هر بخش را جداگانه منتشر کنم تعداد داستان‌ها بیشتر از مجموعه «اشک‌هایش» می‌شد. اما سعی کردم داستان‌هایی را انتخاب کنم که که برای انتشار در قالب کتاب مناسب باشند.
وی با اشاره به روزنامه‌ای بودن داستان‌ها و انتشار آن‌ها در روزنامه‌های مختلف بویژه همشهری، همشهری مازندران و همدلی اظهار می‌کند: آنچه انگیزه من را در نوشتن این داستان‌ها تهییج می‌کرد، نوشتن در روزنامه بود. در حقیقت حضور در مطبوعات شانس من را برای نوشتن بیشتر می‌کرد.
وی خاطرنشان می‌کند: طی بیش از سه دهه همکاری با روزنامه‌های مختلف، مطالب متعدد و متنوعی در حوزه‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نوشتم که بخشی از آن نوشته‌ها تا کنون در قالب دو کتاب «۵۰۰ روز با نیما» و مجموعه داستان «پپه‌ایسم» منتشر شد. در این کتاب نیز بخش دیگری از نوشته‌ها را منتشر کرده‌ام.
داستان‌هایی از جنس خودم
فصل نخست این کتاب «داستان‌هایی از جنس خودم» نام دارد که ۱۹ داستان کوتاه در آن گنجانده شده است. داستان‌های این بخش از نظر ماهیت، شاکله و موضوع با بخش‌های دیگر متفاوت هستند. زبان و زمان در آن‌ها زیاد دیده نمی‌شود و به گفته نویسنده به نوعی تصویرگر سردرگمی‌های خودش یا آدم‌های اطرافش است.
جهان‌آرای درباره داستان‌های این بخش می‌گوید: آدم‌های این بخش از داستان‌ها، گاه با من زندگی می‌کنند، گاه در وجود خود من جریان دارند و گاهی آن‌ها را در میان جمعیتی پیدا می‌کنم. خودم این آدم‌ها را بیشتر از آدم‌های بخش‌های دیگر دوست دارم. چون با این آدم‌ها راحت‌تر می‌توان هم‌کلام شد یا روایت‌های آن‌ها را بهتر می‌توان باور کرد.
وی می‌افزاید: شاید مخاطب پس از خواندن داستان‌های بخش نخست گمان کند این داستان‌ها به ظاهر هیچ نسبتی با واقعیت‌های زندگی نداشته باشند یا تصور کند این داستان‌ها را بی‌دلیل ساختم. اما این شخصیت‌ها وجود داشتند و من آن‌ها را می‌دیدم، تنها کاری که کردم روی کاغذ آوردن و جان دادن به آن‌ها بود.
داستان‌های اجتماعی
بیشترین تعداد داستان‌های کتاب «اشک‌هایش» در بخش دوم یعنی «داستان‌های اجتماعی» قرار دارد. نویسنده برای این بخش از کتاب ۸۲ داستان را انتخاب کرده که تعدادی از آن‌ها داستانک و تعدادی دیگر داستان‌های کوتاه هستند.
در این بخش شخصیت اغلب داستان‌ها به گونه‌ای است که می‌توانند در زیست همه آدم‌ها حضور داشته باشند. برخی از داستان‌ها فضایی به ظاهر واقعی دارند که شاید مکان یا شخصی واقعی را تصویر کنند، اما هیچ کدام از این داستان‌ها به جا و مکان خاصی مرتبط نیستند.
نویسنده کتاب «اشک‌هایش» درباره داستان‌های این بخش می‌گوید: داستان‌های کوتاه یا داستانک‌های این بخش که بیشتر محصول تخیل من هستند گاهی باعث می‌شوند از فضاهای روزمره رها شوم و خود را در محیطی تازه‌تر حس کنم. این بخش را به این دلیل که محیط و شخصیت‌های آن واقعی‌تر از دیگر بخش‌ها هستند در دسته داستان‌های اجتماعی قرار دادم.
داستان‌های کرونایی
سومین بخش کتاب احتمالا نخستین مجموعه داستان با محوریت کروناست که در کشور منتشر می‌شود. «داستان‌های کرونایی» شامل ۲۲ داستان کوتاه از مواجهه نویسنده با ویروس کرونا در جامعه است که اتفاقا برخی از آن‌ها را پیش از اعلام رسمی خبر شیوع کرونا در ایران نوشت و در روزنامه همدلی منتشر کرد.
جهان‌آرای درباره این بخش کتاب با بیان این که نویسنده تا حد امکان باید مسائل جامعه خود را در آثارش بازتاب دهد، اظهار می‌کند: وقتی این بیماری در چین دیده شد ما هم در روزنامه تیترها و مطالب هشداردهنده کرونایی می‌زدیم. اما هنگامی که به تدریج راه خود را به سایر نقاط جهان از جمله ایران باز کرد و نبرد تن به تن ما با کرونا آغاز شد، به طور جدی آن را باور کردیم و در بستر جامعه‌مان کنش‌ها و واکنش‌های ناشی از آن را دیدیم. با این حال من پیش از اعلام خبر شیوع کرونا در کشور نوشتن و انتشار روزانه داستان‌های کرونایی را از ۲۰ بهمن در روزنامه آغاز کردم.
نویسنده مجموعه داستان «پپه‌ایسم» می‌افزاید: در این داستان‌ها هدفم این بود که هم وجه ترسناک و جدی بودن آن را شبه تصویر بکشم و هم آن که نوع مواجهه خود با این بیماری را از زبان داستان بیان کنم. برای خودم اتودهایی زده بودم که بی‌تردید اگر این بیماری دیرتر به کشور وارد می‌شد، داستان‌های کوتاه با موضوع کرونا می‌توانست در کتابی اختصاصی منتشر شود.
وی خاطرنشان می‌کند: وقتی اوایل اسفند اعلام شد کرونا به ایران آمد، دیگر نگاه داستانی به آن چندان جای کار نداشت. زیرا مردم عملاً با آن درگیر شدند و تصویری که پیش از فراگیری کرونا در ایران گاه با زبان طنز و گاه ترس و وحشت ارائه می‌کردم، حالت عملی به خود گرفت. در نتیجه باید یا نوع زبان را تغییر می‌دادم، یا دیالوگ‌ها و فضا تغییر می‌کرد. بنابراین شکل داستان‌ها تغییر کرد و حس و حالی که در قرنطینه خانگی وجود داشت قلمی و داستانی شد.
همزبانی با موجودات طبیعی
نویسنده در بخش چهارم کتاب برخی پیام‌ها و مفاهیم را در قالب گفت‌وگوهای بین موجودات طبیعی یا به واسطه تشریح واقعه‌ای مرتبط با زندگی یک موجود از زبان آن‌ها به مخاطب ارائه می‌کند. «همزبانی با موجودات طبیعی» یا ژانر «فابل» یکی از گونه‌های پرمخاطب داستان‌نویسی است که از دیرباز در ادبیات کلاسیک ایران نیز رواج داشت و جهان‌آرای در این کتاب ۲۷ داستان کوتاه و داستانک را با همین شیوه ارائه کرده است.
او درباره این بخش از کتاب «اشک‌هایش» اظهار می‌کند: در برخی از داستانک‌های من حیوانات و برخی عناصر طبیعی مختلف دیده می‌شوند که به من در بیان دیدگاه‌هایم کمک می‌کنند. برای این کتاب تعدادی از آن‌ها را انتخاب کردم و امیدوارم در آینده بتوانم این بخش را به صورت مجزا در مجموعه‌ای مستقل ارائه کنم.
وی می‌افزاید: این داستان‌های کوتاه یا داستانک‌ها از زبان عناصر طبیعی یا حیوانات، به من در بیان برخی و حس و حالی که به آن دچار می‌شدم کمک کرده‌اند. در ادبیات کلاسیک ایران نمونه‌های داستانی فراوانی را می‌توان دید که در آن‌ها حیوانات و دیگر نمادهای طبیعی به جای انسان ناطق نقش ایفا کردند که زبان دیگری برای بیان حقایقی است که شاید به راحتی از زبان انسان قابل تبیین نباشد.
شیطانیه‌ها
کوتاه‌ترین و آخرین بخش کتاب با ۱۵ داستانک «شیطانیه‌ها» نام دارد که روایت‌هایی کوتاه از رابطه، تقابل و حتی رقابت انسان با شیطان است. نویسنده در برخی از این داستانک‌ها سعی کرده جا ماندن شیطان از انسان در برخی فریبکاری‌ها را هم نشان دهد.
جهان‌آرای با بیان این که این داستانک‌ها اواخر دهه ۷۰ نوشته شدند و تعدادی از آن‌ها را برای این کتاب انتخاب کردم، می‌گوید: نسبت ما با شیطان یا نسبت شیطان با ما انقدر درهم‌تنیده است که انگار بدون هم نمی‌توانیم زندگی کنیم.
وی می‌افزاید: شیطانی که من در داستانک‌های خود می‌بینم همان شیطانی است که گمان می‌کنیم باعث گمراهی ما می‌شود. اما افرادی که در این داستانک‌ها دیده می‌شوند به شیطان درس‌های زیادی می‌دهند که خود شیطان آن‌ها را نه خوانده و نه بلد است. نام بخش را هم شیطانیه گذاشتم تا ثابت کنم جناب شیطان حتی به دفتر ما هم ورود کرده است.
داستان‌های سیاسیِ سیاست‌گریز
افشین رضاپور، مترجم و نویسنده که مقدمه‌ای بر «اشک‌هایش» نوشته است اعتقاد دارد بعضی از داستان‌ها در بخش نخست از بهترین نمونه‌های داستان‌های مینی‌مالیستی هستند.
او بسیاری از داستان‌های این مجموعه را دارای بار سیاسی می‌داند و معتقد است این داستان‌ها در عین حال که از نگاه او سیاسی هستند، اما نویسنده با زیرکی و نوعی محافظه‌کاری شرقی، حاضر نیست آشکارا از وجه سیاسی صحبت کند.
رضاپور بر این باور است که نویسنده بدون استفاده آشکار از نمادها و عناصر سیاسی، تاثیر سیاست را بر شهروندان نشان می‌دهد و به همین دلیل داستان‌های این مجموعه را داستان‌های سیاسیِ سیاست‌گریز توصیف می‌کند.
وی روزنامه‌نگار بودن نویسنده و نگاه او از جایگاه خبرنگار به جامعه را نیز از دیگر ویژگی‌های داستان‌های «اشک‌هایش» می‌داند و معتقد است نویسنده و لحن قلم در بیان رویداد و داستان بی‌تفاوت است و بدون این که دخالتی در اصالت روایت داشته باشد در نهایت خونسردی و بدون اضافه کردن بار عاطفی، صحنه‌ای که برای شخصیت داستان یک تراژدی است را به شکل یک صحنه عادی و روزمره روایت می‌کند.
مترجم و منتقد ادبیات داستانی این ویژگی را ناشی از تجربه خبرنگاری و نوع رویکرد نویسنده به وقایع تحت عنوان خبر می‌داند.
رضاپور شهری و عادی و معمولی بود شخصیت‌ها و قهرمان‌های داستان‌های مجموعه «اشک‌هایش» را یک امتیاز برای اثر بیان می‌کند و در عین حال نوع نگارش بین حکایت، افسانه و داستان در برخی داستان‌ها را نوعی افسانه‌پردازی ایرانی با المان‌های مدرن می‌داند که می‌تواند شکلی جدید از روایت ایرانی باشد.
نظر شما