رقابت جهانی برای دستیابی به واکسن کرونا

به گزارش ایرنا، با گذشت ماه‌ها از شیوع ویروس نو ظهور کرونا، افزایش لحظه ای شمار مبتلایان و جانباختگان و مواجه کردن جهان با موجی از ناشناخته‌ها، فوریت شکست کووید-۱۹ در کنار پیشرفت‌های بشری در حوزه پزشکی و مهندسی پزشکی موجب شده تا فرآیند تولید واکسن که به طور میانگین ۱۰ سال طول می‌کشید اکنون در کمتر از یک سال به مراحل پایانی و تائید نهایی نزدیک شده و بازار رقابت کشورهای جهان برای تضمین دستیابی سریعتر به واکسن احتمالی از مسیر امضای قراردادهای پیش خرید را داغتر کرده است.  

اتحادیه اروپا که از زمان شیوع ویروس کرونا به اتهام عدم هماهنگی و اتخاذ تدابیر جامع مقابله با بیماری همه‌گیر مورد شدیدترین انتقادها قرار گرفت در تلاش است تا با تامین واکسن کووید-۱۹ کم‌کاری‌های خود را جبران کرده و برای بازگشت اعتبار از دست رفته خویش تلاش کند؛ به این ترتیب این اتحادیه با شرکت‌ "سانوفی" سازنده واکسن و داروسازی‌های معتبر قرار دادی امضا کرده است تا ۳۰۰ میلیون دوز از واکسن ویروس کرونا را در صورت ساخت بخرد.

کمیسیون اروپا همچنین پیشتر برای اطمینان از دریافت سریع واکسن قطعی کرونا پس از تولید انبوه، از خرید ۴۰۰ میلیون دوز از واکسن بالقوه تولیدی شرکت جانسون اند جانسون آمریکا به نام کشورهای عضو اتحادیه خبر داد.

«اورسولا فون در لاین» رئیس کمیسیون اروپا درباره پیش توافق با شرکت آمریکایی جانسون‌اندجانسون گفت: «زندگی شهروندان و اقتصاد ما داشتن یک واکسن مطمئن در برابر ویروس کرونا را ایجاب می‌کند. مذاکرات با این شرکت ما را به این هدف نزدیک می‌کند.

مذاکرات اتحادیه اروپا و شرکت‌های تولیدی واکسن کووید-۱۹ در شرایطی است که بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، تاکنون بیش از سه  میلیون و ۵۵۵ هزار نفر در این قاره به ویروس کرونا مبتلا شده‌ و همچنین افزون بر ۲۰۷ هزار تن جان خود را از دست داده اند.

در حالی که آمریکا با ثبت بیش از شش میلیون و ۱۷۳ هزار مورد ابتلا به ویروس کرونا و افزون بر ۱۸۷ هزار مورد فوتی در صدر کشورهای درگیر با این بیماری دست و پنجه نرم می‌کند، کاخ سفید ۱۱ آگوست (۲۱ مرداد) از انعقاد قرارداد یک و نیم میلیارد دلاری برای خرید ۱۰۰ میلیون دوز از واکسن کووید-۱۹ تولیدی شرکت «مدرنا» خبر داد.

در ادامه تلاش‌های آمریکا برای دستیابی سریع به واکسن قطعی کرونا، «الکس آیزار» وزیر بهداشت آمریکا نیز یکم مرداد اعلام کرد این کشور برای دریافت ۱۰۰ میلیون دوز از واکسن کرونا محصول شرکت داروسازی «فایزر» در ماه دسامبر امسال یک قرارداد ۲ میلیارد دلاری امضا کرده است.

به گزارش تارنمای شبکه تلویزیون دولتی اسپانیا، دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا که از آغاز شیوع کرونا از هیچ تلاشی برای انحصاری ساختن داروهای کرونا فروگذار نکرده، تا کنون بیش از ۱۰ میلیارد دلار برای ساخت و تولید واکسن کرونا هزینه کرده است؛ پیش خرید میلیون‌ها دوز از واکسن کووید-۱۹ از شرکت های جانسون‌اندجانسون، نوواواکس، سانوفی، آسترازنکا و فایزر دلیل روشنی از تقلای کاخ سفید در چارچوب سرمایه گذاری‌های کلان برای غلبه بر بحران بهداشتی حاکم بر این کشور است.  

دولت انگلیس نیز ۳۰ تیرماه با شرکت‌های خارجی سازنده واکسن و داروسازی‌های معتبر قرار دادی امضا کرده است تا ۹۰ میلیون دوز از واکسن ویروس کرونا را در صورت ساخت، بخرد.

با انتشار خبرها از سرمایه گذاری دولت بریتانیا برای تهیه ۳۶۲ میلیون دوز از چهار نسخه واکسن احتمالی کرونا از شرکت‌های مختلف، سازمان «اکنون عدالت جهانی» (Global Justice Now) بریتانیا ضمن هشدار از پیامدهای امضای قراردادهای پیش خرید بر دستیابی عادلانه به این واکسن، این حجم از خرید دولت را پنج برابر جمعیت حدود ۶۶ میلیون نفری انگلیس دانست.

شرکت دارویی مدرنا نیز جمعه گذشته (۷ شهریور) از مذاکرات با مقامات ژاپن برای پیش فروش ۴۰ میلیون دوز از واکسن تولیدی این شرکت خبر داد؛ به نظر می‌رسد در حالی که ژاپن خود به عنوان یکی از کشورهایی که تلاش زیادی برای تولید واکسن ویروس کرونا دارد اما مقامات تاکید دارند درصورت لزوم خرید این واکسن از خارج از کشور، هرچه سریعتر این موضوع اجرایی شود و نباید برای مدت زمان طولانی منتظر مشخص شدن کارایی و ایمنی این واکسن ها شد.

در حالی که برزیل با ثبت بیش از سه میلیون و ۸۶۲ هزار مورد ابتلا و بیش از ۱۲۰ هزار مورد فوتی در جایگاه دومین کشور جهان و نخستین کشور آمریکای لاتین با شیوع شدید ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند، مقامات این کشور از توافق با دانشگاه آکسفورد برای خرید ۱۰۰ میلیون دوز از واکسن این بیماری در صورت ساخت خبر دادند.

دولت فدرال کانادا نیز پیشتر از خرید میلیون‌ها دوز واکسن احتمالی شرکت‌های فایزر و مدرنا برای شهروندان این کشور آمریکای شمالی خبر داد؛ شرایط شیوع کرونا در کانادا با ثبت نزدیک به ۱۲۸ هزار مورد ابتلا و فوت حدود ۹ هزار نفر، تفاوت بسیاری با کشور همسایه‌اش آمریکا دارد.

همزمان با تلاش دولت‌های ثروتمند با بهانه‌های گوناگون توجیه پذیر و یا غیر منطقی برای تضمین دستیابی به واکسن قطعی کرونا، «حسن روحانی» رئیس جمهوری ایران دیروز (یکشنبه) با اشاره به اخباری در خصوص دستیابی برخی کشورها به واکسن کرونا، دستور داد هر چه سریع‌تر اقدامات لازم برای خرید این واکسن و انجام مراحل آزمایشی و تشخیصی معمول انجام شود تا در صورت امکان هر چه سریع‌تر اقدامات موثر در این زمینه در کشور آغاز شود.

به فرض دستیابی به واکسن قطعی ویروس کرونا و شادمانی جهان از این کشف تاریخ ساز، نگرانی‌ها و ابهامات تازه ای در ذهن جهان پدیدار خواهد شد؛ اینکه اولین گروه‌های دریافت کننده واکسن چه کسانی خواهند بود و حتی اینکه شناسایی خود این افراد بر عهده چه کسی خواهد بود، چه مزایای ویژه ای به کشور تولید کننده واکسن اختصاص می یابد، آیا ضمانتی از سوی کشورهای ثروتمند برای دستیابی کشورهای فقیرتر به این واکسن وجود دارد و در آخر اینکه آیا کشورها شریک شدن واکسن با متحدان و هم پیمانان خود را بر جوامع آسیب پذیر اولویت نخواهند بخشید.

«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد پیشتر در بیان لزوم دسترسی عادلانه دولت‌ها به واکسن کرونا اعلام کرد در صورت تولید موفقیت آمیز واکسن ویروس کرونا، این واکسن باید در دسترس همگان در همه جای جهان قرار گیرد. گوترش با تاکید بر حفاظت از حقوق معنوی دانشمندانی که برای ساخت واکسن ویروس کرونا تلاش می‌کنند، گفت:ساخت واکسن برای مردم هر کشور و فراموش کردن دیگران، غیرقابل پذیرش و هرگونه تلاش کشورها برای سرقت جزئیات پژوهش ها در باره واکسن ویروس کرونا به نفع رقیبان، محکوم است.

در همین رابطه «ریچارد هاوس» رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در مقاله ای که در وبسایت تحلیلی «پروژکت سیندیکیت» منتشر کرده، توزیع واکسن کرونا را سخت‌ترین مساله سیاسی توصیف کرده است. به گفته او در شرایط فعلی که تمام دنیا برای ساخت واکسن کرونا تلاش می‌کند به نظر می رسد «ملی گرایی واکسنی» بر «چند جانبه گرایی واکسنی» پیروز شود.  

شورای حقوق بشر سازمان ملل همچنین پیشتر با تصویب قطعنامه‌ای در مورد مسئولیت‌ دولت‌ها در رسیدگی به مساله شیوع کرونا، بر لزوم دسترسی همه کشورها به واکسن کووید- ۱۹ تاکید کرده بود. در این قطعنامه همچنین بر اهمیت دسترسی برابر به معاینات، درمان و واکسن این بیماری تاکید شده و عنوان شد که تولید هر واکسن مربوط به بیماری کووید- ۱۹ باید به عنوان یک کالای عمومی جهانی در نظر گرفته شود.

درصورتی که واکسن موثر کرونا ساخته و به تولید انبوه برسد، دسترسی آسان و ارزان کشورها و ملت‌هایی که از بحرانی ترین شرایط شیوع بیماری رنج می‌برند، قطعا باید در اولویت قرار گیرد اما این که این روند به درستی و عادلانه انجام شود، در سایه تردید قرار دارد.