به گزارش ایرنا، دونالد ترامپ از زمان حضور در سمت ریاست جمهوری آمریکا رویکرد بسیار متفاوتی را در پیش گرفته به طوریکه از زمان آغاز حضور در کاخ سفید تا به امروز، تغییرات بی سابقه‌ای در رویکرد کشورهای مختلف در قبال آمریکا ایجاد شده است. به نظر می رسد آمریکا تحت هدایت ترامپ سبب ساز آغاز فضای جدیدی در عرصه دیپلماسی دنیا و تعاملات بین‌المللی شده؛ فصل جدیدی که احتمالا معادلات جهانی را دستخوش تغییرات چشمگیر و غیرمنتظره‌ای خواهد کرد.
مخالفت‌های علنی و گسترده کشورها از جمله متحدان آمریکا با سیاستهای ترامپ آن چنان در طول تاریخ بی‌سابقه و تابوشکنانه بوده که می توان انتظار دنیای جدیدی در روابط بین‌الملل را طی سالهای آتی داشت. شکسته شدن این سنت که متحدان آمریکا دیگر گوش به فرمان واشنگتن نیستند، قطعا خبر خوبی برای دولتمردان آمریکایی نیست. سوال مهم در پس تحولات اخیر به دنبال حضور ترامپ این بوده که آیا با تداوم حضور رئیس‌جمهوری افراطی آمریکا بر مسند قدرت، جامعه جهانی شاهد تحولاتی بسیار متفاوت‌تر از قبل خواهد بود یا اتمام دوره ترامپ آمریکا را به کنار گذاشتن سیاست اعمال فشار به کشورها مجبور خواهد کرد؟
دوران گُذار سیاسی در عرصه جهانی
تحولات اخیر حکایت از دوران گُذاری دارد که می‌تواند جهان امروز را به سوی آرامش و صلح به دور از سیاست های جنگ‌طللبانه و تنش‌زای آمریکا سوق دهد. فاصله گرفتن دولت های جهان از آمریکا در دوران ترامپ در عین حال که هشداری برای جایگاه واشنگتن در عرصه جهانی است، می تواند نویدبخش بیداری و افزایش آگاهی مقامات جهان به ویژه متحدان کاخ سفید برای پایان اتخاذ سیاست های مُخرب در دنیا باشد. گذار سیاسی پیش‌بینی شده برای جهان امروز امری بسیار محتمل است زیرا دولتمردان به نتایج مهمی دست یافته‌اند که می‌تواند آغازگر تحولات جدید سیاسی در عرصه دیپلماتیک و روابط بین‌الملل بدون محوریت آمریکا باشد. فاصله گرفتن کشورها از سیاست های آمریکا زمینه گذار سیاسی جدیدی را در جهان فراهم می‌کند؛ دوران جدیدی که قطعا واشنگتن در آن نقش بسیار کمرنگ‌تری در مقایسه با گذشته خواهد داشت و جامعه جهانی را به سوی همکاری‌های سازنده هم‌راستا با منافع ملی کشورها سوق می‌دهد.
تغییرات ساختاری در معادلات بین‌المللی
روی‌گردانی متحدان آمریکا از سیاستهای دولت ترامپ پیام‌های مختلفی به دنبال داشته است. این روی‌گردانی و فاصله گرفتن آنها از کاخ سفید می‌تواند نیاز به اصلاحات در ساختار تعاملات بین‌المللی و تصمیم‌گیری‌ها در نهادهایی مهمی همچون شورای امنیت سازمان ملل را بیش از پیش مورد توجه قرار دهد. یکجانبهگرایی ترامپ و مشاورانش حقایق تلخ تصمیم‌گیری‌های اشتباه دولت های قبلی آمریکا را نیز بیش از پیش اثبات کرده؛ تصمیم‌گیری هایی که متحدان آمریکا بی چون و چرا از آن تبعیت می‌کردند. اما اکنون اوضاع فرق کرده است. به نظر می رسد متحدان آمریکا به نتایج مهمی دست یافته‌اند و رفتارهایشان دستخوش تغییرات شگرفی شده که برای کاخ سفید خوشایند نیست.
چندجانبه‌گرایی نهادینه خواهد شد؟
یکی از نکات برجسته این مقطع زمانی در جهان، افزایش آگاهی جامعه جهانی بر ضرورت چندجانبه‌گرایی در تحولات دنیا است. دولتمردان، سیاستگزاران، کارشناسان و تحلیل‌گران به این مهم پی برده‌اند که نیاز دنیای امروز برای حل ریشه‌ای چالش‌های جهانی، چندجانبه‌گرایی و دوری از یکجانبهگرایی مدنظر آمریکا بوده است. متحدان آمریکا در حالی در دوران ریاست جمهوری ترامپ، مخالفت‌های علنی و بی‌سابقه‌ای با سیاست های کاخ سفید داشته‌اند که این مساله عرصه دیپلماسی را به شدت متحول کرده است. جهان امروز بیش از گذشته به ارزش چندجانبه‌گرایی و احترام به تصمیم اکثریت در برابر فردگرایی و زورگویی قدرت های جهان پی برده است. بنابراین به نظر می‌رسد نهادینه شدن چندجانبه‌گرایی در جهان امروز می‌تواند مشکلات اساسی کشورها را تا حدودی حل‌وفصل کند.
فصل نوین دیپلماسی در جهان
آمریکا در حالی این روزها شاهد مخالف آشکار و نارضایتی متحدانش در برابر برخی سیاستهای کاخ سفید بوده که به نظر می‌رسد فصل نوینی در عرصه دیپلماسی بین‌الملل به دور از فشارهای واشنگتن در حال شکل‌گیری است. دولت ترامپ که رویکردی افراطی را از زمان آغاز به کار در پیش گرفت، تصور چنین ایستادگی از سوی حامیان و مخالفان واشنگتن نداشت به همین دلیل به شدت به دنبال جلب حمایت کشورها حتی کشورهای کوچک برای پیشبرد اهداف خود بوده است. متحدان آمریکا که سالها چشم و گوش بسته از سیاستهای دولت های آمریکا حمایت کرده‌اند، اکنون گزینه بیان دیدگاههای خود در برابر این سیاست ها و مخالفت با برخی اهداف آمریکا را در پیش گرفته‌اند. این مساله نویدبخش تغییر بی سابقه شرایط دیپلماسی در جهان را می‌دهد به طوریکه غربی‌ها دیگر مانند سابق نسبت به برخی اهداف واشنگتن تمایل نشان نمی‌دهند و این اوضاع را برای دولتمردان آمریکایی سخت‌تر می‌کند. این تغییرات در جامعه جهانی می‌تواند جهان را به سوی تصمیم‌گیری‌های عاقلانه، منطقی و به دور از تنش سوق دهد؛ شرایطی که قطعا آمریکا نفعی از آن نخواهد برد.
مقاومت گرایی در برابر آمریکا
ناکامی سیاست های دولت ترامپ پیام دیگری نیز به همراه داشته است: اینکه می‌توان در برابر فشارهای سنگین آمریکا همزمان با مواجهه با مشکلات فراوان ایستادگی موثر داشت و استقلال را بیش از گذشته تقویت کرد. اینکه برخی کشورهای جهان از جمله ایران سالها در برابر رویکردهای خصمانه آمریکا مقاومت کرده‌اند، نتیجه‌اش را در این زمان می‌بینند که تا چه میزان ایستادگی در برابر کاخ سفید توانسته نتایج رضایت‌بخشی به همراه داشته باشد. غربی‌ها نیز به این نتیجه رسیده‌اند که تبعیت بی چون و چرا از سیاست های آمریکا باعث شده برخی مناطق جهان به طور دائم پرتنش باشند. به نظر می رسد از زمان حضور ترامپ در سمت ریاست جمهوری آمریکا، تصمیم‌گیری های غربی‌ها دستخوش تغییرات بی سابقه‌ای شده که در روند سیاستهای آتی آمریکا تاثیرگذار خواهد بود.
مُهر پایان بر قانون شکنی‌های واشنگتن
دولت های آمریکا طی چند دهه اخیر مرتکب قانون‌شکنی‌های بی‌شماری در عرصه جهانی شده‌اند که بر همه عیان شده است. این روند درحالی در دولت ترامپ تشدید شد که صدای گروههای مختلف از کارشناسان و تحلیل‌گران گرفته تا مقامات مختلف جهان در آمد و معتقدند که باید این قانون‌شکنی‌های آمریکا و زیر پا گذاشته شدن توافق‌نامه‌های بین‌المللی توسط واشنگتن پایان یابد.
اما رویکرد ترامپ و مشاورانش حرکت در مسیر قانون‌شکنی و بی احترامی نسبت به توافق‌نامه‌های بین‌المللی بوده است. قانون‌شکنی دولت کنونی آمریکا با خروج از برجام به اوج خود رسید به طوریکه متحدان اروپایی واشنگتن به شدت نسبت به این اقدام دولت ترامپ ابراز نارضایتی کرده‌اند.
در این میان اقدامات دولت ترامپ تحت مفاد برجام از جمله بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به شدت اروپایی‌ها را خشمگین کرده است. از زمان توافق هسته‌ای ایران با قدرت های جهان، بسیاری حصول این توافق را نویدبخش دستیابی به دیگر توافق‌نامه‌های جهانی در راستای تثبیت صلح و امنیت جهانی دانسته‌اند اما کارشکنی‌های کاخ سفید این شرایط آرام را برهم زده است. جامعه جهانی به این نتیجه رسیده که تفکرات غیردیپلماتیک و مغایر با اصول قوانین بین‌الملل آمریکا، خطری برای جهان به شمار می رود و اینکه ترامپ بخواهد با فشار و تهدید نظر دیگر کشورهای را برای همراهی خود علیه ایران جلب کند، اقدامی به شدت مُخرب و تنش‌زا است.
لزوم بازنگری در تعاملات بین‌المللی
سیاستهای مغایر با قوانین بین‌المللی دولت ترامپ لزوم بازنگری و اصلاحات در تعاملات بین‌المللی را بیش از پیش برجسته می‌کند. در دنیای امروز کشورها به تعاملات موثر و سازنده برای حل‌وفصل چالش‌های جهانی نیازمندند به همین دلیل باید منافع همه طرفها در اتخاذ تصمیم‌گیری‌های مختلف مورد توجه قرار بگیرد.
این در حالی است که ترامپ و مشاورانش بی اعتنا به منافع کشورها و قوانین بین‌الملل فقط به دنبال دستیابی به اهداف مورد نظر خود هستند. با این شرایط جهان روی خوش نخواهد داد بدین ترتیب لازم است دولتمردان جهان برای احیای صلح و ثبات دنیا، در نحوه تعاملات میان کشورها و اتخاذ سیاستهای سازنده بازنگری و اصلاحات اساسی به دور از فشارهای آمریکا در پیش بگیرند. آنچه مهم است منافع کشورها در هرگونه توافق بین‌المللی است. سیاست های دولت ترامپ نه تنها منجر به فاصله‌گیری متحدان آمریکا از واشنگتن شده بلکه باعث شده برخی کشورهای غربی به سوی روسیه و چین حرکت کنند و به دنبال تقویت روابط با این دو کشور بیفتند. این اقدام قطعا به ضرر کاخ سفید خواهد بود و احتمال تغییر در معادلات آینده را افزایش می‌دهد.
نظر شما